Folia Toruniensia
nr 11 / 2011
Okładka: Lech Tadeusz Karczewski
Wydawca:
Wojewódzka Biblioteka Publiczna - Książnica Kopernikańska w Toruniu
Toruń 2011
Sygnatura SIRr II/34z.11
Chcielibyśmy serdecznie zaprosić państwa do lektury najnowszego numeru czasopisma "Folia Toruniensia".
Czasopismo od 2000 roku wydaje Książnica Kopernikańska z dotacji Samorządu Województwa Kujawsko - Pomorskiego.
"Folia Toruniensia" dostępna jest również w internecie na stronie Kujawsko - Pomorskiej Biblioteki Cyfrowej.
W numerze 11 można przeczytać następujące artykuły:
Piotr Oliński - Christherre-Chronik nieznanego autora w rękopisie zakonu krzyżackiego z Biblioteki Uniwersyteckiej w Toruniu, s. 7-15
Egzemplarz „Christherre-Chronik” w Bibliotece Uniwersyteckiej Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu jest jednym z 95 egzemplarzy tego dzieła zachowanych do dnia dzisiejszego w Europie. Jak ustalił Ralf Plate, rękopis powstał pod koniec XIV w., zapewne poza zakonem krzyżackim. Oprócz „Christherre-Chronik” w rękopisie jako kontynuacja znalazła się „Kronika świata” Rudolfa z Ems. Między rokiem 1468 a 1474 rękopis znalazł się w Tapiawie, a następnie w 1541 r. w Królewcu.
Adam Kucharski - Peregrynant uczony. Rola biblioteki i książki w programie staropolskich podróży edukacyjnych XVII w., s. 17-34
Z natury rzeczy książki były integralnym elementem studiów, zarówno w kraju jak i poza jego granicami. Podręczniki historii, retoryki, filozofii czy matematyki i architektury militarnej odgrywały podstawową rolę w procesie edukacji akademickiej. Także staropolscy studenci podróżujący dla zdobycia wiedzy i umiejętności byli autorami drukowanych rozpraw wieńczących ich studia akademickie. Książka stanowiąca w epoce baroku cenne, a nierzadko główne, źródło wiedzy o świecie była także obiektem zainteresowania w aspekcie jej gromadzenia i przechowywania. Biblioteki stanowiły z pewnością ważny, chociaż nie najistotniejszy, składnik licznych peregrynacji. Charakterystycznym rysem ich opisów była jednak predylekcja do opisywania wszelakich ciekawych eksponatów tam oglądanych.
Stanisław Roszak, Michał Targowski - Pamięć rodu Działowskich w świetle XVIII i XIX-wiecznych zapisów rodzinnych, s. 35-44
Żyjący do XX w. w ziemi chełmińskiej Działowscy należeli do tych przedstawicieli szlachty i ziemiaństwa, którzy przywiązywali istotne znaczenie do poznawania, budowania i podtrzymywania pamięci o członkach własnej rodziny. Gdy w wydanym w 1738 r. drugim tomie herbarza Kacpra Niesieckiego pojawiła się bardzo lakoniczna wzmianka o rodzinie Działowskich, Wawrzyniec Działowski, szukając możliwości publicznego przedstawienia znanej sobie przeszłości rodu, interweniował u Józefa Andrzeja Załuskiego a następnie przekazał sumaryczne opracowanie o Działowskich autorowi herbarza, który zamieścił je w suplemencie do czwartego tomu swego dzieła.
Grażyna Gzella - Redaktor Gazety Toruńskiej Hieronim Derdowski przed toruńskim sądem, s. 45-52
Praca Hieronima Derdowskiego w redakcji „Gazety Toruńskiej” na stanowisku redaktora odpowiedzialnego nie polegała jedynie na przygotowywaniu materiałów do kolejnych numerów periodyku. Odpowiadając za redakcję ponosił on również konsekwencje za opublikowanie poszczególnych artykułów, notatek i korespondencji, co często kończyło się rewizją w redakcji i drukarni, przesłuchaniem, oskarżeniem i procesem prasowym. Pierwsze trzy procesy zakończyły się uwolnieniem oskarżonego, ale w kolejnych zapadały już wyroki skazujące.
Maria Strutyńska - Badania proweniencyjne starych druków w Bibliotece UMK w Toruniu, s. 53-60
W artykule przedstawiono historię badań proweniencyjnych starych druków przechowywanych w Bibliotece UMK. Wymieniono kolekcje opracowane pod względem proweniencyjnym i podano literaturę na ten temat. Przedstawiono przyczyny braku systematycznych badań własnościowych całego zbioru. Wymieniono główny krąg czytelników zainteresowanych starymi drukami znajdującymi się w Bibliotece UMK, udowodniając tym samym konieczność kontynuowania badań proweniencyjnych. Zwrócono uwagę na nową technologię opracowywania starych druków. Zasygnalizowano problematykę tworzenia baz proweniencyjnych lokalnych, państwowych oraz międzynarodowych budowanych w systemach komputerowych.
Milena Śliwińska - Romantycy w Bibliotece Wydziału Filologicznego UMK, s. 61-71
Artykuł prezentuje dziewiętnastowieczne edycje dzieł romantyków, które są przechowywane w Bibliotece Wydziału Filologicznego UMK, powstałej wraz z uformowaniem się toruńskiej polonistyki. Autorka omówiła edycje: Adama Mickiewicza, Wincentego Pola, Zygmunta Krasińskiego, Teofila Lenartowicza, Konstantego Gaszczyńskiego. Zrekonstruowano również zasady trafiania książek pod strzechy, na które miała wpływ cenzura, majętność odbiorców, trudne warunki rozwoju życia literackiego, rozbicie kultury na emigracyjną i krajową czy też wolnościowe idee zawarte w tekście.
Tomasz Kruszewski - Toruńskie przewodniki turystyczne w okresie budowy nowej formy podróżopisarskiej, s. 73-81
W artykule poruszono kwestię najstarszych przewodników turystycznych i wydawnictw do nich zbliżonych, dotyczących Torunia i związanych z rynkiem wydawniczym tego miasta. Analiza została chronologicznie ograniczona latami 1846-1903, gdzie dolną granicą była data wydania pierwszej publikacji o cechach przewodnika, a górną rok wydania pierwszego przewodnika, w formie i treści odpowiadającego wymaganiom stawianym przed tym gatunkiem literackim. Analiza formalna i merytoryczna związana była z porównaniem toruńskich publikacji z modelowym przewodnikiem turystycznym, co pozwoliło na ukazanie ewolucji toruńskich baedekerów.
Marlena Jabłońska, Weronika Koralewska - Afisze teatralne w zbiorach Książnicy Kopernikańskiej i zasobie Archiwum Państwowego w Toruniu. Charakterystyka zawartości, s. 83-98
Toruńskie afisze poddane w tekście analizie pochodzą z lat 1922-1975 i są przechowywane w zbiorach Książnicy Kopernikańskiej i zasobie Archiwum Państwowego w Toruniu. Ich twórcą jest teatr w Toruniu. Dziś jest to Teatr im. Wilama Horzycy choć jego nazwa, obszar działalności, struktura organizacyjna, a także profil i charakter działalności zmieniały się na przestrzeni omawianych lat wielokrotnie. Afisze zostały omówione w układzie chronologicznym z podziałem na grupy. Autorki zwracały uwagę na treść, jej układ i sposób zapisu, format afiszy, ich kolorystykę, ornamentykę i wykorzystaną ikonografię. Każda z grup została szczegółowo omówiona i zilustrowana.
Wanda A. Ciszewska - Ćwierćpetit. Jednodniówka załogi Zakładów Graficznych „Książka i Wiedza” w Toruniu źródłem informacji o życiu społecznym na początku lat 50. dwudziestego wieku, s. 99-108
Jednodniówka Ćwierćpetit pochodzi z okresu przekształceń własnościowych toruńskiej drukarni, które miały miejsce na początku lat 50. Wysokość nakładu w granicach 300 egzemplarzy, jak i brak nadrukowanej ceny świadczy, iż wydawnictwo to było przypuszczalnie dystrybuowane nieodpłatnie wyłącznie wśród załogi przedsiębiorstwa. Publikacja ukazała się w maju dla uczczenia świata robotniczego i ma zauważalny kontekst polityczny, który jest dzisiaj świadectwem kultu Bolesława Bieruta i propagandy socjalistycznej pierwszych lat Polski Ludowej.
Katarzyna Kulig - Kancelaria i „archiwum” Książnicy Miejskiej im. Kopernika w Toruniu w latach 1923-1939, s. 109-123
Temat kancelarii i „archiwum” Książnicy w latach 1923-1939 nigdy wcześniej nie był poruszany w żadnej literaturze, dlatego praca ta opierała się prawie wyłącznie na źródłach, które niestety nie były wystarczające do przedstawienia w pełni wybranego zagadnienia. Jednakże, poprzez analizę materiałów źródłowych udało się odkryć zależności między kancelarią Magistratu miasta Torunia (późniejszego Zarządu Miejskiego) a biurowością w Książnicy Miejskiej, przynajmniej w pierwszym latach jej działalności. Prawdopodobieństwo, że Książnica wzorowała się na przepisach kancelarii miejskiej potwierdzają same akta biblioteki z tego okresu, w których można znaleźć ślady po stosowaniu przepisów z 1931, czy z 1934 r.
Małgorzata Kowalska - Kształcenie infobrokerów w Toruniu, s. 125-134
Wychodząc naprzeciw potrzebom zmieniającego się rynku pracy, polskie uczelnie uruchamiają szereg propozycji kształcenia dla osób zainteresowanych uzyskaniem nowych kwalifikacji i prowadzeniem komercyjnej działalności informacyjnej. Artykuł prezentuje ofertę dydaktyczną polskich uczelni publicznych i niepublicznych w tym zakresie realizowaną w roku akademickim 2010/2011. Poza zestawieniem propozycji edukacyjnych oraz ogólną charakterystyką treści nauczania na studiach infobrokerskich, opracowanie omawia wyniki badań ewaluacyjnych przeprowadzonych wśród adeptów nowego zawodu w Toruniu.
Dominik Mirosław Piotrowski - Marketing w mediach społecznych na przykładzie strony społecznościowej Biblioteki Uniwersyteckiej w Toruniu w serwisie Facebook, s. 135-144
Niniejszy tekst porusza kwestię wykorzystania potencjału mediów społecznych w realizacji elektronicznych usług bibliotecznych. Wskazuje przy tym na strategie optymalizacji mediów społecznych oraz metody marketingu społecznościowego na przykładzie fanpage'a Biblioteki Uniwersyteckiej w Toruniu w serwisie Facebook. Marketing w mediach społecznych jest nową dziedziną. Z tego względu artykuł ma stanowić poradnik skierowany głównie do bibliotekarzy, którym potrzebne są pomysły na jak najlepsze wykorzystanie serwisu społecznościowego Facebook w swojej bibliotece.
Ponadto w numerze:
"Źródła i materiały":
- Sławomir Wyszomirski - Epigramat Sebastiana Branta (1457-1521) w dziele Beothiusa In philosophicam consolationem Boetii wydanym w roku 1495 z księgozbioru Książnicy Kopernikańskiej w Toruniu
- Paulina Matysiak - Czesław Miłosz w zbiorach Archiwum Emigracji – opracowanie archiwalno-bibliograficzne
"Recenzje"
Holger Böning, Der Musiker und Komponist Johann Mattheson als Hamburger Publizist. Studie zu den Anfängen der Moralischen Wochenschriften und der deutschen Musikpublizistik, [=Presse und Geschichte - Neue Beiträge, wyd. Astrid Blome, Holger Böning, Michael Nagel], t.50, edition lumiére Bremen 2011, ss.523, ISBN 978-3-934686-75-5 (Włodzimierz Zientara)"Kronika"
- Subiektywny przegląd najciekawszych spotkań autorskich Torunia w roku 2010 (Monika Kozłowska)
- Sprawozdanie ze spotkania autorskiego z Andą Rottenberg promującego książkę „Proszę bardzo”. Toruń 27 stycznia 2011 roku (Krystyna Konieczna)
"Wspomnienia"
- Starszy kustosz dyplomowany dr Henryk Baranowski (1920-2011) (Urszula Zaborska)