Blog Działu Informacyjno-Bibliograficznego Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej - Książnicy Kopernikańskiej w Toruniu
środa, 26 marca 2025
Kujawskie zapusty
wtorek, 25 marca 2025
Wigilia po kujawsku
Dorota Kalinowska jest etnografem z Muzeum Ziemi Kujawskiej i Dobrzyńskiej we Włocławku.
Pasjonuje się kujawską kuchnią regionalną i sztuką ludową.
W Książnicy Kopernikańskiej dostępnych jest wiele jej książek:
1 Gzik, żur i prażucha : tradycje kuchni kujawskiej
2 Haft kujawski wczoraj i dziś : katalog wzorów. Cz. 1
3 Rękodzieło ludowe
4 Smakowite mleczywo, czyli Tradycja warzenia serów w polskiej kuchni : postscriptum do wystawy /
5 Strój ludowy na Kujawach
6 Tradycyjne pożywienie ludowe na Kujawach /
7 Wigilia po kujawsku : pokoleniowe przemiany kulinarne
Książka "Wigilia po kujawsku" dotyczy obyczajów związanych z wieczerzą wigilijna, która zajmuje wyjątkowe miejsce w polskiej kulturze.
Oprócz potraw wigilijnych opisano również szereg zwyczajów, w które obfitował dawniej dzień wigilijny.
W książce potrawy zostały pogrupowane według okresów chronologicznych, w których dominowały na stołach.
poniedziałek, 3 lutego 2025
Kujawskie pieśni ludowe
Piotr Beciński
Spis treści:
1. Wyjechałem na polecko
2. Stanę ja się wodną rybeczką
3. A którędyk?
4. Przyjechało trzech żołnierzy
5. Jedzie Jasio od Torunia
6. Czemuś oczka zapłakała?
7. Kiedy będzie słońce
8. Czarna kura
9. Wyjechałem na polecko wersja II
10. Złapałem rybkę
11. Wianek
środa, 15 stycznia 2025
Legendy Kujaw i Pomorza
Legendy Kujaw i Pomorza
W Informatorium uruchomiliśmy Mini-Wypożyczalnię Beletrystyki Regionalnej „Żółty Regał”. Jest to specjalny dział z powieściami, których fabuła została osadzona w województwie kujawsko-pomorskim. Oferujemy kryminały, romanse, powieści obyczajowe, powieści historyczne i powieści młodzieżowe. Mini-Wypożyczalni towarzyszy również profil @zoltyregal na Instagramie.
- O wzgórzu św. Wojciecha (Barcin)
- Jak Aniela i Jakub Borowo założyli
- O okolicznościach ufundowania kościoła franciszkanów w Brodnicy
- Jak założono miasto Bydgoszcz
- O Angelice z bydgoskiego zamku
- O mistrzu Twardowskim w Bydgoszczy
- O wiatraku w herbie gminy Bytoń
- Jak król Jagiełło w Ciechanowie odpoczywał
- O glinianym kubeczku w Chełmży
- O Nawojce (Dobrzyń nad Wisłą)
- O mieczu "bonum et felicitatem" (Gniewkowo)
- O garnkach "szwedkach (Golub-Dobrzyń)
- O wójcie Samwoju (Golub-Dobrzyń)
- Jadwiga przy studni (Grudziądz)
- Przepowiednia królowej Jadwigi (Inowrocław)
- Diabły z witkowskiego młyna (Kamień Krajeński)
- O cudownym krucyfiksie w kcyńskim kościele
- Jak powstała nazwa Koneck
- Skąd się wzięła nazwa Grabina (Koronowo)
- Jak powstał herb Kowalewa Pomorskiego
- O Popielu, którego myszy zjadły (Kruszwica)
- O Poli Negri z Lipna
- O skrzyżowaniu sześciu dróg i siedmiu diabłów (Lubiewo)
- Jak król Władysław Jagiełło Mogilnu prawa miejskie nadał
- Skąd się wzięła owca w herbie Mroczy
- Jak nakielski kucharczyk Krzyżaków spod zamku przepędził
- O pechowej monecie ze stryszka (Nowa wieś Wielka)
- Jak Fryderyk w Szafarni Bywał (Radomin)
- O rogowskiej grobli
- Jak Kazimierz Wielki Sępólnu prawa miejskie nadał
- Skarb ze Skrwilna
- O tym jak Wojdyłło duszę diabłu zapisał (Sicienko)
- Kamień strzeleński św. Wojciecha
- O rozbójniku Dąbku ze Strzelna
- O sile matczynej miłości (Szubin)
- O herbie gminy Świecie nad Osą
- Jak powstało miasto Świecie nad Wisłą
- O krzywej wieży w Toruniu
- O toruńskich katarzynkach
- O toruńskim flisaku
- Dlaczego w herbie Tucholi znajduje się św. Małgorzata
- Jak dziedzic waganiecki naraził się plebanowi w Zbrachlinie
- O skarbach z zamkowego jeziora w Wąbrzeźnie
- O zaginionych dzwonach we wsi Ronie (Wąbrzeźno)
- Skąd się wzięła nazwa Więcbork
- O kościele i strażniku granicznym (Zakrzewo)
- Złote lata w historii Zbójna
czwartek, 2 stycznia 2025
Słownik gwary kujawskiej
Słownik gwary kujawskiej
piątek, 16 sierpnia 2024
Tak rodziła się niepodległość : w 100-lecie powstania wolnej Polski
Tak rodziła się niepodległość
W 100-lecie powstania wolnej Polski
czwartek, 18 lipca 2024
Krystyna Pawłowska - U łaskawej Księżnej Kujaw w sanktuarium w Błennej
Krystyna Pawłowska
Książka poświęcona jest sanktuarium maryjnemu w Błennej, którego tradycja sięga średniowiecza.
wtorek, 16 lipca 2024
Antoni Byszewski - W służbie ludziom i Ojczyźnie
czwartek, 15 lutego 2024
Słownik dziennikarzy i publicystów Pomorza i Kujaw (1808-2021)
Historia dziennikarstwa Na Kujawach i Pomorzu sięga początków XIX w.
wtorek, 10 października 2023
Piotr Kożurno, Maria Śliwińska - Secesja w województwie kujawsko-pomorskim
Piotr Kożurno
Maria Śliwińska
Secesja w województwie kujawsko-pomorskim
Wydawca:
Międzynarodowe Centrum Zarządzania Informacją
Toruń 2012
Sygnatura SIRr XXXIIIb/150
Polecana publikacja to album, zawierający 312 fotografii, przedstawiających zabytki architektury z terenu województwa kujawsko-pomorskiego, pochodzące z okresu secesji.
Najważniejszym ośrodkiem budownictwa secesyjnego jest Bydgoszcz.
Oprócz tego album zawiera również fotografie budynków z Torunia, Brodnicy, Chełmna, Chełmży, Gniewkowa, Golubia-Dobrzynia, Grudziądza, Kowalewa Pomorskiego, Mogilna, Służewa, Wąbrzeźna i Włocławka.
Książkę otwiera rozdział wstępny poświęcony fenomenowi stylu secesyjnego.
Najwięcej przykładów secesji w architekturze dostarczają przede wszystkim wille i kamienice.
Kolejny rozdział zawiera opracowanie na temat secesji w województwie kujawsko-pomorskim.
Widoczne są u nas wpływy pochodzące z Berlina i Monachium.
Secesja najsilniej rozwinęła się w Bydgoszczy, zwanej nawet "małym Berlinem".
Powstawały tu nawet całe secesyjne dzielnice jak Sielanka czy Szretery.
Wśród niemieckich architektów odznaczała się również twórczość Polaka Józefa Święcickiego - twórcy 60 kamienic.
Najsłynniejszą bydgoska kamienica znajduje się przy ul. Świętej Trójcy 23 i została zaprojektowana przez Ernsta Petersa.
Fotografie zostały podzielone na działy tematyczne:
- wille i kamienice
- detale architektoniczne
- detale
- balkony
- balustrady kute
- okna i witraże
- drzwi i bramy
- klatki schodowe
- podniebienia schodów
- windy
- listowniki i klamki
- wnętrzna
- obiekty użyteczności publicznej
- kościoły
- mała architektura
- kute ogrodzenia
Album uzupełnia słowniczek terminów, indeks osobowy i indeks miejscowości.
Książka wyróżnia się również swoją formą graficzną utrzymana w stylu secesji.
Gorąco polecamy.
czwartek, 28 września 2023
Henryk Trybuszewski - Początki niemieckiej i polskiej piłki nożnej na Pomorzu i Kujawach
Henryk Trybuszewski
Początki niemieckiej i polskiej piłki nożnej na Pomorzu i Kujawach
1894-1923
Nakło nad Notecia 2013
Sygnatura SIRr XXVII/29
Henryk Trybuszewski podjął się bardzo żmudnego zadania rozświetlenia początków piłki nożnej na Pomorzu i Kujawach.
Historia futbolu została opisana na podstawie kwerendy źródłowej obejmującej dawną prasę lokalną i materiały archiwalne.
Autor opracował dokładnie nie tylko dzieje polskich klubów piłkarskich, ale również pomijanych dotąd klubów niemieckich.
Specyfiką dziejów kujawsko-pomorskiego sportu są nie jako dwa jego początki.
Najpierw piłka nożna rozwijała się w zaborze pruskim w ramach Baltischer Rasensport Verband, a potem już w niepodległej Polsce w ramach Poznańskiego (później Toruńskiego) Związku Okręgowego Piłki Nożnej.
Odpowiada temu podział formalny książki na dwie części:
- Początki niemieckiej piłki nożnej na Pomorzu i Kujawach w latach 1894-1919
- Początki polskiej piłki nożnej na Pomorzu i Kujawach 1920-1923
Autor opisał rozgrywki w poszczególnych sezonach piłkarskich, ustalił składy drużyn, trenerów, prezesów klubów.
Odkrył wiele nieznanych faktów z bardzo burzliwych początków futbolu na Pomorzu i Kujawach.
Książka zawiera mnóstwo szczegółów i ciekawostek.
Uzupełnia ją bardzo rozbudowany indeks osobowy.
Mieszkańcy Torunia, Grudziądza, Bydgoszczy, Inowrocławia, Chojnic, Chełmna, Tucholi, Nakła mają teraz możliwość zdobycia pełnej wiedzy o historii klubów piłkarskich w swych miejscowościach.
poniedziałek, 11 września 2023
Młodość historii - rekonstrukcja historyczna na Kujawach i Pomorzu
Młodość historii
Rekonstrukcja historyczna na Kujawach i Pomorzu jako pasja i przedmiot badań naukowych
Redakcja naukowa: Adam Kosecki
Wydawca: Urząd Marszałkowski Województwa Kujawsko-Pomorskiego
Toruń 2013
Sygnatura SIRr XIII/144
Książka "Młodość historii" to pionierskie wydawnictwo poświęcone odtwórstwu historycznemu.
Od dwudziestu lat dzięki zapałowi pasjonatów mieszkańcy Polski mogą poczuć przeszłość i dotknąć własnej historii.
Grupy rekonstruktorskie działające na terenie naszego województwa pieczołowicie odtwarzają epizody historyczne, jakie miały miejsce na Pomorzu i Kujawach.
Rekonstruowane wydarzenia dotyczą każdej epoki: średniowiecza, renesansu, Rzeczypospolitej Obojga Narodów, okresu napoleońskiego, powstań narodowych, I i II wojny światowej, a nawet współczesnych działań polskiej armii w Iraku.
Stowarzyszenia rekonstruktorów opierają się na najnowszych ustaleniach historyków kultury materialnej i historyków wojskowości.
Ich działalność wpływa na popularyzacje wiedzy historycznej oraz na budowanie lokalnej tożsamości.
Publikacja "Młodość historii" jest zbiorem studiów, których autorami są zarówno naukowcy z Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy jak i członkowie stowarzyszeń rekonstrukcyjnych.
1. Andrzej Klonder - Jedzenie w dawnej Polsce. Rzeczywistość a próby rekonstrukcji smaku
2. Marta Młodawska - Zwyczaje żywieniowe Słowian we wczesnym średniowieczu z perspektywy archeologii eksperymentalnej
3. Patrycja Piłat - Rola rekonstrukcji historycznej w promocji zamku w Radzyniu Chełminskim
4. Jacek Woźny - Poligon Borne Sulinowo w tradycji historycznej i militarnej turystyce kulturowej
5. Michał Pawlak - Historia współczesnego ruchu rycerskiego w Bydgoszczy
6. Krzysztof Kozłowski - XVII-wieczna Rzeczpospolita szlachecka w działalności rekonstruktorskiej na Kujawach i Pomorzu
7. Anna Siudzińska - Potencjał i problemy wykorzystania koni w polskiej rekonstrukcji historycznej
8. Dariusz Chyła, Małgorzata Monika Urbanowska-Chyła - Wspólna droga - uniwersytet i rekonstrukcja historyczna. Szanse i zagrożenia. Zarys problematyki
9. Adam Kosecki - Odtwórstwo historyczne jako innowacyjna metoda przekazywania wiedzy historycznej na podstawie badań przeprowadzonych wśród nauczycieli historii bydgoskich gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych
10. Bartłomiej Bromberek - Prawne aspekty korzystania z broni palnej w odtwórstwie historycznym
11. Robert Grochowski - Rys historyczny i motywy powstania filmu dokumentalnego "Tryszczyn 1939"
piątek, 8 września 2023
Krzysztof Rogucki - Józef Piłsudski na Kujawach i Pomorzu
Krzysztof Rogucki
Józef Piłsudski na Kujawach i Pomorzu
Bydgoszcz 2011
Sygnatura SIRr IIIB/Józef Piłsudski
Książka została wydana w 90. rocznicę pobytu Pierwszego Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego na Kujawach i Pomorzu w dniach 5-8 czerwca 1921 roku.
Autorem opracowania jest Krzysztof Rogucki, absolwent historii Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu.
Jest znanym regionalistą, którego artykuły ukazują się w "Kronice Bydgoskiej" i "Roczniku Toruńskim"
Opracował kilkadziesiąt haseł do "Encyklopedii Bydgoszczy"
Książka "Józef Piłsudski na Kujawach i Pomorzu" dotyczy nie tylko pobytów Marszałka w naszym regionie.
Autor opisał również formy upamiętnienia pamięci po nim - popiersia, pomniki, tablice, nazwy ulic i instytucji.
Publikacja zawiera bardzo dużo cennych i unikatowych fotografii z okresu międzywojennego upamiętniających uroczystości z udziałem Józefa Piłsudskiego.
Szczególnie wiele dokumentacji zachowało się z Torunia, Bydgoszczy, Grudziądza, Radzynia Chełmińskiego, Nakła i Ciechocinka.
czwartek, 6 lipca 2023
Obiekty kultu religijnego (obiekty sakralne) Cz.1
Sylwester Roszak, Hubert Guzek, Jarosław Furtak
Obiekty kultu religijnego
(Obiekty sakralne). Cz.1
Wydawnictwo "Krukowiak"
Redecz Krukowy - Brześć Kujawski 2013
Sygnatura SIRr XXXIV/157
Janusz Borkowski jest właścicielem Kujawskiej Fabryki Maszyn Rolniczych „Krukowiak”.
Jego pasją jest badanie i utrwalanie przeszłości Kujaw, zbieranie pamiątek i popularyzacja wiedzy.
Jest również mecenasem kultury i wydawcą X już tomu z serii „Redecz Krukowy i Okolice… Kraina Prastara”.
Tom X skupia się na obiektach sakralnych, które można spotkać na terenie Kujaw.
Są wśród nich przydrożne kapliczki, krzyże, figury świętych, pomnik nagrobne, stare płyty grobowe, cmentarze i kościoły.
Autorzy tekstów historycznych opisali w książce obiekty kultu religijnego z następujących miejscowości:
Sylwester Roszak:
- Dąbie Kujawskie
- Bądkowo
- Boniewo
- Brześć Kujawski
- Brzezie
- Choceń
- Chodecz
- Izbica Kujawska
Hubert Guzek:
- Broniewo
Jarosław Furtak:
- Bronisław
- Byczyna
- Bytoń
- Włocławek - Katedra
- Włocławek - Kościół ewangelicki
Autorzy w rozdziałach poświęconych poszczególnym miejscowościom zamieścili:
- historię miejscowości
- historie parafii
- historię gminy żydowskiej
- historię parafii ewangelickiej
- opis architektoniczny poszczególnych kościołów
- opis cmentarza
- opis kapliczek
- listę kapłanów
- statystykę
- biogramy
- bibliografię
poniedziałek, 3 lipca 2023
Bożena Degórska - Transformacja krajobrazu wschodnich Kujaw w kontekście zmian użytkowania ziemi i osadnictwa (1770-1970)
Bożena Degórska
Transformacja krajobrazu wschodnich Kujaw w kontekście zmian użytkowania ziemi i osadnictwa (1770-1970)
Wydawnictwo Akademickie Sedno
Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN
Warszawa 2015
Sygnatura SIRr VIb/1-56
Dr Bożena Degórska z Instytutu Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania Polskiej Akademii Nauk specjalizuje się w gospodarce przestrzennej, kształtowaniu środowiska i planowaniu przestrzennym.
W swojej monografii opisała procesy przekształcania krajobrazu, które przeanalizowała na podstawie dostępnych map i planów.
Na ich podstawie można prześledzić rozwój osad wiejskich i zmiany w użytkowaniu ziemi.
To właśnie przemiany agrarne stanowią główny czynnik transformacji krajobrazu na terenach wiejskich.
Skutkowały one konwersją gruntów leśnych na tereny uprawne.
Na przykład na terenie Pojezierza Chodeckiego aż 80% lasów zostało zamienionych na grunty orne.
Najintensywniej te procesy wystąpiły w drugiej połowie XIX wieku.
Autorka badaniami objęła obszar Kujaw wschodnich na przestrzeni dwóch stuleci (1770-1970).
Wykorzystano archiwalne mapy topograficzne i źródła statystyczne.
środa, 28 czerwca 2023
Wojciech Ślusarczyk - Z dziejów opieki zdrowotnej - Aptekarstwo na Kujawach i Pomorzu Gdańskim w latach 1918/1920-1951
Wojciech Ślusarczyk
Z dziejów opieki zdrowotnej
Aptekarstwo na Kujawach i Pomorzu Gdańskim w latach 1918/1920-1951
Dział Wydawnictw Collegium Medicum im. Ludwika Rydygiera
Bydgoszcz 2016
Sygnatura SIRr XXVI/27
Dr Wojciech Ślusarczyk jest historykiem specjalizującym się w dziejach polskiego aptekarstwa.
Jest pracownikiem naukowym w Zakładzie Historii Medycyny i Pielęgniarstwa Collegium Medicum w Bydgoszczy.
Monografia ukazuje problematykę aptekarstwa na Pomorzu i Kujawach pod kątem prawno-administracyjnym, organizacyjnym, kadrowym i działalności merytorycznej aptek.
Przedwojenni aptekarze należeli do lokalnej elity - pełnili funkcje burmistrzów, radnych, udzielali się społecznie.
Rok 1918 przyniósł ze sobą emigrację aptekarzy niemieckich, którzy zostali zastąpieni przez Polaków.
Rok 1951 oznacza natomiast upaństwowienie prywatnych aptek.
Książka dotyczy aptek działających na terenie województwa pomorskiego w granicach z 1938 roku - a więc obejmuje powiaty bydgoski, inowrocławski, wyrzyski, szubiński, nieszawski, rypiński, lipnowski, włocławski, chełmiński, chojnicki, gniewski, grudziądzki, kartuski, kościerski, lubawski, pucki, sępoleński, starogardzki, świecki, tczewski, toruński, wąbrzeski, wejherowski, gdyński.
Opracowanie rozpoczyna się od omówienia genezy aptekarstwa na Kujawach i Pomorzu Gdańskim.
Wiele miejsca poświęcono charakterystyce regulacji prawnych dotyczących farmacji oraz organizacji nadzoru nad aptekami.
Kolejny rozdział dotyczy rozwoju i organizacji aptekarstwa.
Dowiemy się o rozmieszczeniu ilościowym i terytorialnym aptek, o podstawach prawnych ich funkcjonowania, o stanie własności aptek.
Bardzo ciekawy jest rozdział poświęcony kadrom aptekarskim i organizacjom farmaceutycznym.
Dr Wojciech Ślusarczyk zebrał wiele cennych informacji na temat właścicieli, dzierżawców i kierowników aptek.
Przedstawił straty wojenne w stanie osobowym farmaceutów.
Omówił formy aktywności społecznej i politycznej aptekarzy.
Określił liczbę personelu fachowego w aptekach i opisał warunki pracy farmaceutów.
Ostatni rozdział rozprawy dotyczy działalności merytorycznej aptek.
Dowiemy się ile wynosiła liczba pacjentów przypadających na aptekę, jak wyglądała sytuacja ekonomiczna aptek.
Opisane zostały też apteki wyspecjalizowane, kontrole aptek oraz nielegalny obrót lekami.
Praca została oparta na gruntownej kwerendzie w Archiwum Państwowym w Bydgoszczy, Gdańsku, Warszawie, Toruniu, Włocławku, Inowrocławiu i Poznaniu.
Monografię uzupełniają bardzo ciekawe zestawienia, tabele i spisy.