Marian Hirsz - Nieustraszeni

 

Marian Hirsz

Nieustraszeni
66 Kaszubski Pułk Piechoty
im. Marszałka Józefa Piłsudskiego 1919-1939 

Wydawnictwo Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego

Gdańsk 2017

Sygnatura SIRr XXV/80

66 Kaszubski Pułk Piechoty im. Marszałka Józefa Piłsudskiego powstał w pierwszej połowie października 1919 roku w Poznaniu. 

Kadrę wydzieliły pułki Toruński i Grudziądzki. 

Wszystkie wymienione oddziały wchodziły w skład formującej się w tym czasie Pomorskiej Dywizji Strzelców. 

Skład osobowy pułku był jednolity. 

Organizacja pułku postępowała bardzo szybko.

Już w końcu stycznia 1920 roku trzy bataliony strzeleckie ćwiczyły na płacach Torunia.

W ostatnich dniach maja pułk był gotowy  do wymarszu w pole.

Zarówno kadra, jak i szeregowi pochodzili z Kaszub i Pomorza.

66 Kaszubski Pułk Piechoty był w okresie międzywojennym jedna z ważniejszych formacji wojskowych na Pomorzu.

To Chełmno od 1923 do 1939 roku było miejscem stacjonowania pułku.

Na cmentarzu w Chełmnie znajduje sie zbiorowa mogiła żołnierzy poległych  w czasie II wojny światowej , w tym groby oficerów i podoficerów 66 kaszubskiego pułku.

W Chełmnie zachowały się też budynki koszarowe.

Autor opracowania Marian Hirsz dotarł do wielu dotychczas nieznanych źródeł ilustrujących dzieje kaszubskiego pułku.

Na szczególna uwagę zasługują liczne wspomnienia i relacje żołnierzy z tej jednostki oraz ich rodzin.

Pasjonująco przedstawiono historie powstania pułku oraz jego szlak bojowy w okresie wojny polsko-bolszewickiej.

Ważnym elementem książki jest prezentacja życia codziennego tej formacji.

Marian Rębkowski - Jak powstało Pomorze?

 

Marian Rębkowski

Jak powstało Pomorze? 

Studium tworzenia państwowości we wczesnym średniowieczu

Wydawcy:

Instytut Archeologii i Etnologii PAN 

Muzeum Historii Polski

Warszawa 2020

Sygnatura SIRr VIb/3-27

Rozprawa poświęcona jest próbą budowy państw na Słowiańszczyźnie nadbałtyckiej na przełomie XI i XII wieku.

Zagadnienie to przedstawiono na przykładzie Księstwa zachodniopomorskiego, które ukształtowało się w 1. ćwierci XII wieku, jako twór polityczny, noszący wiele cech wczesnej państwowości.

Pierwszym znanym z imienia władcą księstwa był Warcisław (ok. 1124 ?-  ok. 1148 ?) z dynastii nazwanej później Gryfitami.

Na jego rządy przypadła misja chrystianizacyjna biskupa Ottona z Bambergu (1124-1128).

Spis treści:

Rozdział I - Państwo bez metryki

1. Uwagi wprowadzające

2. Wczesne państwo w historiografii wczesnego średniowiecza

3. Stan badań nad genezą księstwa zachodniopomorskiego

4. Sposób ujęcia, czyli o czym jest ta książka

Rozdział II - "Od plemienia do państwa"? Struktury społeczne i osadnicze miedzy dolna Odrą a dolna Wisłą w IX-X wieku

1. Plemię czy "wodzostwo"?

2. Problem organizacji społeczno-politycznych na Pomorzu w okresie przedpaństwowym

3. Struktury osadnicze w świetle archeologii

Rozdział III - Ośrodki władzy w XI wieku

1. Nieciągłość przestrzeni społecznej w XI w. jako wyraz centralizacji władzy

2. zróżnicowanie kulturowe i społeczne przez pryzmat obrządku pogrzebowego

3. Kto emitował monety w XI w.?

4. Kiedy powstało księstwo pomorskie?

Rozdział IV - Państwo Warcisława i jego następców

1. Księstwo zachodniopomorskie i jego władcy w XII w.

2. Struktury osadnicze - centralizacji przestrzeni ciąg dalszy

3. Reprezentacja władzy w przestrzeni społecznej: siedziby książęce i nekropole dynastyczne

4. Organizacja państwa

5. Symbolika wizerunku książąt

Rozdział V - Jak powstało państwo, którego nie ma?

Legendy Kujaw i Pomorza

 

Legendy Kujaw i Pomorza

teksty Małgorzata Jarocińska, Krystyna Truszczyńska 

ilustracje Tomasz Ściolny

Wydawca: Quixi Media

Mecenas Wydania: Wójt Gminy Skrwilno

Bydgoszcz 2022

SIRr W/DD/Leg61

W Informatorium uruchomiliśmy Mini-Wypożyczalnię Beletrystyki Regionalnej „Żółty Regał”.  Jest to specjalny dział z powieściami, których fabuła została osadzona w województwie kujawsko-pomorskim. Oferujemy kryminały, romanse, powieści obyczajowe, powieści historyczne i powieści młodzieżowe. Mini-Wypożyczalni towarzyszy również profil @zoltyregal na Instagramie.

Zbiór zawiera blisko pięćdziesiąt legend zebranych w regionie kujawsko-pomorskim.

1. O wzgórzu św. Wojciecha (Barcin)
2. Jak Aniela i Jakub Borowo założyli
3. O okolicznościach ufundowania kościoła franciszkanów w Brodnicy
4. Jak założono miasto Bydgoszcz
5. O Angelice z bydgoskiego zamku
6. O mistrzu Twardowskim w Bydgoszczy
7. O wiatraku w herbie gminy Bytoń
8. Jak król Jagiełło w Ciechanowie odpoczywał
9. O glinianym kubeczku w Chełmży
10. O Nawojce (Dobrzyń nad Wisłą)
11. O mieczu "bonum et felicitatem" (Gniewkowo)
12. O garnkach "szwedkach (Golub-Dobrzyń)
13. O wójcie Samwoju (Golub-Dobrzyń)
14. Jadwiga przy studni (Grudziądz)
15. Przepowiednia królowej Jadwigi (Inowrocław)
16. Diabły z witkowskiego młyna (Kamień Krajeński)
17. O cudownym krucyfiksie w kcyńskim kościele
18. Jak powstała nazwa Koneck
19. Skąd się wzięła nazwa Grabina (Koronowo)
20. Jak powstał herb Kowalewa Pomorskiego
21. O Popielu, którego myszy zjadły (Kruszwica)
22. O Poli Negri z Lipna
23. O skrzyżowaniu sześciu dróg i siedmiu diabłów (Lubiewo)
24. Jak król Władysław Jagiełło Mogilnu prawa miejskie nadał
25. Skąd się wzięła owca w herbie Mroczy
26. Jak nakielski kucharczyk Krzyżaków spod zamku przepędził
27. O pechowej monecie ze stryszka (Nowa wieś Wielka)
28. Jak Fryderyk w Szafarni Bywał (Radomin)
29. O rogowskiej grobli
30. Jak Kazimierz Wielki Sępólnu prawa miejskie nadał
31. Skarb ze Skrwilna
32. O tym jak Wojdyłło duszę diabłu zapisał (Sicienko)
33. Kamień strzeleński św. Wojciecha
34. O rozbójniku Dąbku ze Strzelna
35. O sile matczynej miłości (Szubin)
36. O herbie gminy Świecie nad Osą
37. Jak powstało miasto Świecie nad Wisłą
38. O krzywej wieży w Toruniu
39. O toruńskich katarzynkach
40. O toruńskim flisaku
41. Dlaczego w herbie Tucholi znajduje się św. Małgorzata
42. Jak dziedzic waganiecki naraził się plebanowi w Zbrachlinie
43. O skarbach z zamkowego jeziora w Wąbrzeźnie
44. O zaginionych dzwonach we wsi Ronie (Wąbrzeźno)
45. Skąd się wzięła nazwa Więcbork
46. O kościele i strażniku granicznym (Zakrzewo)
47. Złote lata  w historii Zbójna

"Pomorzaki" na ziemi łosickiej w latach 1939-1945

 

Marian Czmoch

"Pomorzaki" na ziemi łosickiej w latach 1939-1945 

Wydawca: Towarzystwo Przyjaciół Ziemi Łosickiej

Łosice 2022

Sygnatura SIRr VIb/8-86

W listopadzie 1939 r. na skutek decyzji władz okupacyjnych, splotły się losy dwóch regionów Polski: Podlasia i Pomorza. 

Niemcy postanowiły oczyścić z polskich  "naleciałości" Pomorze i przeznaczyć je w wieczyste użytkowanie czystym rasowo Niemcom. 

Zdecydowano mieszkających na Pomorzu Polakami wywieźć na Podlasie.

Akcja wysiedleńcza przyśpieszyła po decyzji Himmlera z dnia 11 października 1939 roku, w której upoważniał podległe mu służby do rozpoczęcia wysiedleń ludności polskiej i żydowskiej z Gdańska, Gdyni i Poznania. 

Następnego dnia na Pomorzu rozpoczęła się planowa masowa akcja wysiedleńcza. 

Typowa dla działań wysiedleńczych była inicjatywa władz niemieckich powiatu kościerskiego.

"Dzikie" wysiedlenia organizował starosta Günther Modrow. 

Z jego inicjatywy brutalnie przesiedlono w listopadzie 1939 r. około 10 tysięcy  Polaków  z okolic Kościerzyny do powiatu siedleckiego, w większości na ziemię łosicką.

W książce opisano:

- politykę Niemców na ziemiach wcielonych do II Rzeszy, 

- organizację i przebieg wysiedleń

- transport i obozy przejściowe

W książce zawarto liczne relacje i wspomnienia wysiedlonych.

Słownik dziennikarzy i publicystów Pomorza i Kujaw (1808-2021)

 

Słownik dziennikarzy i publicystów Pomorza i Kujaw (1808-2021) 

Wydawca: Kujawsko-Pomorski Oddział Stowarzyszenia Dziennikarzy RP

Bydgoszcz 2021

Sygnatura SIRr IIIA/141

Historia dziennikarstwa Na Kujawach i Pomorzu sięga początków XIX w.

W 1808 roku Jan Ignacy Bocheński został powołany na redaktora pierwszego polskiego bydgoskiego czasopisma "Dziennik Doniesień Rządowych y Prywatnych Departamentu Bydgoskiego".

Od niego zaczyna się historia kujawsko-pomorskiego dziennikarstwa.

Udokumentowania dorobku środowiska dziennikarskiego podjął się Zespół Starszych Dziennikarzy pod patronatem Kujawsko-Pomorski Oddział Stowarzyszenia Dziennikarzy RP.

Zespół redakcyjny pod przewodnictwem Zbigniewa Kołpackiego pracował w składzie: Bolesław Aszklar, Ryszard Buczek, Gizela Chmielewska, Grzegorz Młokosiewicz.

Autorami biogramów byli również Krystyna Romeyko-Bacciarelli, Jerzy Długosz, Zefiryn Jędrzyński, Jerzy Kiss-Orski.

Zespołowi udało się zebrać 1057 biogramów.

Słownik poprzedza szkic historyczny przedstawiający dzieje prasy na Kujawach i Pomorzu.

Piotr Kożurno, Maria Śliwińska - Secesja w województwie kujawsko-pomorskim

 

Piotr Kożurno
Maria Śliwińska

Secesja w województwie kujawsko-pomorskim

Wydawca:
Międzynarodowe Centrum Zarządzania Informacją

Toruń 2012

Sygnatura SIRr XXXIIIb/150

Polecana publikacja to album, zawierający 312 fotografii, przedstawiających zabytki architektury z terenu województwa kujawsko-pomorskiego, pochodzące z okresu secesji.

Najważniejszym ośrodkiem budownictwa secesyjnego jest Bydgoszcz.

Oprócz tego album zawiera również fotografie budynków z Torunia, Brodnicy, Chełmna, Chełmży, Gniewkowa, Golubia-Dobrzynia, Grudziądza, Kowalewa Pomorskiego, Mogilna, Służewa, Wąbrzeźna i Włocławka.

Książkę otwiera rozdział wstępny poświęcony fenomenowi stylu secesyjnego.

Najwięcej przykładów secesji w architekturze dostarczają przede wszystkim wille i kamienice.

Kolejny rozdział zawiera opracowanie na temat secesji w województwie kujawsko-pomorskim.

Widoczne są u nas wpływy pochodzące z Berlina i Monachium.

Secesja najsilniej rozwinęła się w Bydgoszczy, zwanej nawet "małym Berlinem".

Powstawały tu nawet całe secesyjne dzielnice jak Sielanka czy Szretery.

Wśród niemieckich architektów odznaczała się również twórczość Polaka Józefa Święcickiego - twórcy 60 kamienic.

Najsłynniejszą bydgoska kamienica znajduje się przy ul. Świętej Trójcy 23 i została zaprojektowana przez Ernsta Petersa.

Fotografie zostały podzielone na działy tematyczne:

• wille i kamienice
• detale architektoniczne
• detale
• balkony
• balustrady kute
• okna i witraże
• drzwi i bramy
• klatki schodowe
• podniebienia schodów
• windy
• listowniki i klamki
• wnętrzna
• obiekty użyteczności publicznej
• kościoły
• mała architektura
• kute ogrodzenia

Album uzupełnia słowniczek terminów, indeks osobowy i indeks miejscowości.

Książka wyróżnia się również swoją formą graficzną utrzymana w stylu secesji.

Gorąco polecamy.

Henryk Trybuszewski - Początki niemieckiej i polskiej piłki nożnej na Pomorzu i Kujawach

Henryk Trybuszewski

Początki niemieckiej i polskiej piłki nożnej na Pomorzu i Kujawach
1894-1923

Nakło nad Notecia 2013

Sygnatura SIRr XXVII/29

Henryk Trybuszewski podjął się bardzo żmudnego zadania rozświetlenia początków piłki nożnej na Pomorzu i Kujawach.

Historia futbolu została opisana na podstawie kwerendy źródłowej obejmującej dawną prasę lokalną i materiały archiwalne.

Autor opracował dokładnie nie tylko dzieje polskich klubów piłkarskich, ale również pomijanych dotąd klubów niemieckich.

Specyfiką dziejów kujawsko-pomorskiego sportu są nie jako dwa jego początki.

Najpierw piłka nożna rozwijała się w zaborze pruskim w ramach Baltischer Rasensport Verband, a potem już w niepodległej Polsce w ramach Poznańskiego (później Toruńskiego) Związku Okręgowego Piłki Nożnej.

Odpowiada temu podział formalny książki na dwie części:
- Początki niemieckiej piłki nożnej na Pomorzu i Kujawach w latach 1894-1919
- Początki polskiej piłki nożnej na Pomorzu i Kujawach 1920-1923

Autor opisał rozgrywki w poszczególnych sezonach piłkarskich, ustalił składy drużyn, trenerów, prezesów klubów.

Odkrył wiele nieznanych faktów z bardzo burzliwych początków futbolu na Pomorzu i Kujawach.

Książka zawiera mnóstwo szczegółów i ciekawostek.

Uzupełnia ją bardzo rozbudowany indeks osobowy.

Mieszkańcy Torunia, Grudziądza, Bydgoszczy, Inowrocławia, Chojnic, Chełmna, Tucholi, Nakła mają teraz możliwość zdobycia pełnej wiedzy o historii klubów piłkarskich w swych miejscowościach.

Młodość historii - rekonstrukcja historyczna na Kujawach i Pomorzu

 

Młodość historii

Rekonstrukcja historyczna na Kujawach i Pomorzu jako pasja i przedmiot badań naukowych

Redakcja naukowa: Adam Kosecki

Wydawca: Urząd Marszałkowski Województwa Kujawsko-Pomorskiego

Toruń 2013

Sygnatura SIRr XIII/144

Książka "Młodość historii" to pionierskie wydawnictwo poświęcone odtwórstwu historycznemu.

Od dwudziestu lat dzięki zapałowi pasjonatów mieszkańcy Polski mogą poczuć przeszłość i dotknąć własnej historii.

Grupy rekonstruktorskie działające na terenie naszego województwa pieczołowicie odtwarzają epizody historyczne, jakie miały miejsce na Pomorzu i Kujawach.

Rekonstruowane wydarzenia dotyczą każdej epoki: średniowiecza, renesansu, Rzeczypospolitej Obojga Narodów, okresu napoleońskiego, powstań narodowych, I i II wojny światowej, a nawet współczesnych działań polskiej armii w Iraku.

Stowarzyszenia rekonstruktorów opierają się na najnowszych ustaleniach historyków kultury materialnej i historyków wojskowości.

Ich działalność wpływa na popularyzacje wiedzy historycznej oraz na budowanie lokalnej tożsamości.

Publikacja "Młodość historii" jest zbiorem studiów, których autorami są zarówno naukowcy z Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy jak i członkowie stowarzyszeń rekonstrukcyjnych.

1. Andrzej Klonder - Jedzenie w dawnej Polsce. Rzeczywistość a próby rekonstrukcji smaku

2. Marta Młodawska - Zwyczaje żywieniowe Słowian we wczesnym średniowieczu z perspektywy archeologii eksperymentalnej

3. Patrycja Piłat - Rola rekonstrukcji historycznej w promocji zamku w Radzyniu Chełminskim

4. Jacek Woźny - Poligon Borne Sulinowo w tradycji historycznej i militarnej turystyce kulturowej

5. Michał Pawlak - Historia współczesnego ruchu rycerskiego w Bydgoszczy

6. Krzysztof Kozłowski - XVII-wieczna Rzeczpospolita szlachecka w działalności rekonstruktorskiej na Kujawach i Pomorzu

7. Anna Siudzińska - Potencjał i problemy wykorzystania koni w polskiej rekonstrukcji historycznej

8. Dariusz Chyła, Małgorzata Monika Urbanowska-Chyła - Wspólna droga - uniwersytet i rekonstrukcja historyczna. Szanse i zagrożenia. Zarys problematyki

9. Adam Kosecki - Odtwórstwo historyczne jako innowacyjna metoda przekazywania wiedzy historycznej na podstawie badań przeprowadzonych wśród nauczycieli historii bydgoskich gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych

10. Bartłomiej Bromberek - Prawne aspekty korzystania z broni palnej w odtwórstwie historycznym

11. Robert Grochowski - Rys historyczny i motywy powstania filmu dokumentalnego "Tryszczyn 1939"

Krzysztof Rogucki - Józef Piłsudski na Kujawach i Pomorzu

 

Krzysztof Rogucki

Józef Piłsudski na Kujawach i Pomorzu

Bydgoszcz 2011

Sygnatura SIRr IIIB/Józef Piłsudski

Książka została wydana w 90. rocznicę pobytu Pierwszego Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego na Kujawach i Pomorzu w dniach 5-8 czerwca 1921 roku.

Autorem opracowania jest Krzysztof Rogucki, absolwent historii Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu.

Jest znanym regionalistą, którego artykuły ukazują się w "Kronice Bydgoskiej" i "Roczniku Toruńskim"

Opracował kilkadziesiąt haseł do "Encyklopedii Bydgoszczy"

Książka "Józef Piłsudski na Kujawach i Pomorzu" dotyczy nie tylko pobytów Marszałka w naszym regionie.

Autor opisał również formy upamiętnienia pamięci po nim  - popiersia, pomniki, tablice, nazwy ulic i instytucji.

Publikacja zawiera bardzo dużo cennych i unikatowych fotografii z okresu międzywojennego upamiętniających uroczystości z udziałem Józefa Piłsudskiego.

Szczególnie wiele dokumentacji zachowało się z Torunia, Bydgoszczy, Grudziądza, Radzynia Chełmińskiego, Nakła i Ciechocinka.

Maria z Komierowskich i Leon Janta-Połczyńscy - Pamiętniki

 

Maria z Komierowskich
i Leon Janta-Połczyńscy

Pamiętniki

Opracowanie Włodzimierz Jastrzębski
i Jerzy Szwankowski

Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego

Bydgoszcz 2013

Sygnatura SIRr XXXIIc/12

Pamiętniki Marii i Leona Janta -Połczyńskich były pieczołowicie przechowywane przez ich wnuczkę dr Teresę Tyszkiewicz z Poznania.

Pamiętniki dotyczą zarówno życia codziennego rodzin Komierowskich oraz Janta-Połczyńskich jak i życia społecznego, gospodarczego i politycznego Polski i Pomorza w okresie międzywojennym.

Oba pamiętniki zostały starannie opracowane, opatrzono je przypisami i objaśnieniami, informującymi o osobach występujących w tekście i o problemach poruszanych przez autorów wspomnień.

Rodziny Komierowskich i Janta-Połczyńskich już od średniowiecza związane były z Pomorzem Gdańskim.

Maria Komierowska (1880-1970) wyszła za mąż za Leona Jantę-Połczyńskiego (1867-1961) w 1902 roku.

Leon Janta-Połczyński był przed wojną ministrem rolnictwa i senatorem.

Jego żona Maria została matką chrzestną okrętu "Dar Pomorza" w 1930 r.

Siedzibą rodziny był dwór w Wysokiej koło Tucholi.

Na kartach pamiętników spotkamy elitę ziemiaństwa, twórców kultury, znanych polityków i zasłużonych wojskowych.

Gorąco polecamy, lektura jest pasjonująca, czyta się jednym tchem.

Jacek Kowalkowski - Wybiccy herbu Rogala od XVI do XX wieku

 

Jacek Kowalkowski

Wybiccy herbu Rogala od XVI do XX wieku
Studium genealogiczno-majątkowe

Polskie Towarzystwo Historyczne
Wydawnictwo DiG

Warszawa 2015

Sygnatura SIRr IIIA/114

Jacek Kowalkowski jest doktorem nauk humanistycznych z zakresu historii.

Jego badania obejmują genealogię szlachty Prus Królewskich.

Monografia "Wybiccy herbu Rogala od XVI do XX wieku" jest obszernym studium poświęconym staremu rodowi szlacheckiemu i ziemiańskiemu, który zamieszkiwał od czasów nowożytnych Wielkopolskę i Pomorze.

Najsłynniejszym przedstawicielem rodu jest Józef Rufin Wybicki (1747-1822) urodzony w Będominie na Kaszubach - autor hymnu narodowego.

Dwudziestoletnie poszukiwania Jacka Kowalkowskiego pozwoliły odtworzyć niemal pełną genealogią rodu Wybickich.

Książka zawiera aż 113 biogramów.

Autor przyczynił się do dokładnego poznania historii michałowskiej (brodnickiej) linii rodziny - Wybickich z Niewierza.

Jej przedstawicielem był inny Józef Antoni Wacław Wybicki - pierwszy starosta krajowy Pomorza po odzyskaniu niepodległości i zarazem ostatni męski potomek rodu Wybickich (zmarł w Toruniu w 1929 roku).

Publikacja przynosi bardzo wiele nowych ustaleń i odkrywa nieznane dotąd fakty (w tym listy autora hymnu narodowego).

W książce znajdziemy wyjaśnione pochodzenie rodu Wybickich, opis ich herbu.

Drobiazgowo ustalona została genealogia rodziny obejmująca dziesięć pokoleń Wybickich.

Autor opisał również dobra ziemskie Wybickich oraz sprawowane przez nich urzędy.

Anna Mikulska, Joanna Mikulska - Katalog muzealiów ze zbiorów Fundacji Generał Elżbiety Zawackiej

 

Anna Mikulska, Joanna Mikulska

Katalog muzealiów ze zbiorów Fundacji Generał Elżbiety Zawackiej. Archiwum i Muzeum Pomorskie Armii Krajowej oraz Wojskowej Służby Polek 

Wydawca: Fundacja Generał Elżbiety Zawackiej. Archiwum i Muzeum Pomorskie Armii Krajowej oraz Wojskowej Służby Polek

Toruń 2017

Sygnatura SIRr XXIXb/37

Fundacja Generał Elżbiety Zawackiej działa od 1990 roku, pierwotnie pod nazwą Fundacja "Archiwum Pomorskie Armii Krajowej".

Fundacja gromadzi materiały archiwalne, dokumenty i muzealia dotyczące działalności Armii Krajowej na Pomorzu oraz wojskowej służby Polek.

Katalog muzealiów prezentuje pamiątki przekazane przez Elżbietę Zawacką oraz przez kombatantów i kombatantki, ich rodziny, osoby zbierające pamiątki z okresu II wojny światowej.

Często darczyńcami były osoby mieszkające na stałe poza granicami Polski.

Muzealia przekazane przez darczyńców maja duża wartość emocjonalną i osobistą, wiążą się z dramatycznymi przeżyciami ofiarodawców.

Wiele z nich przez lata było przechowywanych z pietyzmem.

Katalog podzielił muzealia na kilka grup:

1. Przysposobienie Wojskowe Kobiet
2. Armia Krajowa
3. Polskie Siły zbrojne na Zachodzie
4. Ludowe Wojsko Polskie
5. Obozy i więzienia
6. Varia

Katalog opisuje 472 obiekty muzealne.

Opis każdego zawiera nazwę eksponatu, jego datowanie, materiał, z którego powstał, nazwisko darczyńcy i numer inwentarzowy.

Wśród muzealiów znajdują się:

• mundury
• ordery
• odznaczenia
• dokumenty
• biało-czerwone opaski
• pasy i klamry od pasów
• furażerki
• naszywki
• lornetki
• taśmy z nabojami
• medaliki
• pieczątki
• pistolety
• nadajniki radiowe
• orzełki
• kompasy
• chlebaki
• baretki
• nieśmiertelniki
• łóżka polowe
• spadochrony
• scyzoryki
• koce,
• buty
• hełmy
• maski przeciwgazowe
• menażki
• latarki
• śpiwory
• figurki z chleba
• medaliki z chleba
• różańce z chleba
• chusty obozowe
• tabliczki jenieckie

Informator o zbiorach archiwalnych Fundacji Generał Elżbiety Zawackiej

 

Informator o zbiorach archiwalnych Fundacji Generał Elżbiety Zawackiej. Archiwum i Muzeum Pomorskie Armii Krajowej oraz Wojskowej Służby Polek

Opracowanie: Katarzyna Minczykowska, Barbara Rojek, Anna Rojewska, Elżbieta Skerska, Dorota Zawacka-Wkarecy

Wydawca: Fundacja Generał Elżbiety Zawackiej. Archiwum i Muzeum Pomorskie Armii Krajowej oraz Wojskowej Służby Polek

Toruń 2017

Sygnatura SIRr XXIXb/38

Fundacja Generał Elżbiety Zawackiej działa od 1990 roku, pierwotnie pod nazwą Fundacja „Archiwum Pomorskie Armii Krajowej”.

Elżbieta Zawacka już w latach 60-tych XX wieku rozpoczęła gromadzenie materiałów źródłowych do trzech tematów:

• Wojskowa Służba Kobiet
• dzieje konspiracji na Pomorzu
• działalność "Zagrody", czyli Wydziału Łączności Zagranicznej Komendy Głównej Armii Krajowej

Obecnie na zbiory Fundacji składa się już 8099 teczek osobowych..

Zawartość teczek od wielu lat jest przedmiotem zainteresowania historyków, dziennikarzy i rodzin kombatantów.

"Informator o zbiorach archiwalnych Fundacji Generał Elżbiety Zawackiej" zawiera omówienia materiałów dotyczących konspiracji pomorskiej w latach 1939-1945, wojennej służby kobiet i Wydziału Łączności Zagranicznej KG ZWZ-AK "Zagroda".

Omówiono ogólną zawartość poszczególnych zespołów akt oraz przedstawiono pochodzenie zbiorów.

Najważniejszą częścią Informatora są wykazy teczek osobowych - podające liczbę porządkową, tytuł i treść jednostki (nazwisko, imię, pseudonim) i numer inwentarzowy.

Dodatkowo na końcu Informatora zamieszczono Indeks osobowy.

Marcin Leszczyński - Pomorze 1945

 

Marcin Leszczyński

Pomorze 1945

Wydawnictwo Bellona

Warszawa 2014

Sygnatura SIRr VIb/8-72

W serii "Historyczne Bitwy" wydawnictwa Bellona ukazała się książka Marcina Leszczyńskiego "Pomorze 1945".

Autor bardzo szeroko nakreślił tło przyszłych zmagań.

Opisał ofensywę zimową i przebieg operacji operacji wiślańsko-odrzańskiej i mazowiecko-mazurskiej na początku 1945 roku.

Przedstawił armie przeciwników, ich organizację, liczebność, uzbrojenie, sztukę wojenna i dowódców.

Opisano również Wojsko Polskie.

Szczegółowo przedstawiono przebieg walk na Pomorzu miedzy 10 lutego a 31 marca 1945 roku, które prowadził 1. i 2. Front Białoruski Armii Czerwonej.

Opisano:

• wyjście na Odrę i działania 1. Armii Wojska Polskiego w pasie przesłaniania Wału Pomorskiego
• reakcję Niemców i obronę "Twierdzy Piła"
• dalsze walki a pasie głównym Wału Pomorskiego i na przedpolu Stargardu Szczecińskiego
• odcięcie Prus Wschodnich
• walki o Twierdze Toruń, Grudziądz i Elbląg
• operację "Sonnenwende" - kontrofensywę Niemców
• przełamanie niemieckiej obrony na przełomie lutego i marca 1945
• rozbicie X Korpusu Pancernego SS przez 1. Armię Wojska Polskiego
• likwidację zgrupowanie trzebiatowskie Wehrmachtu i niemieckiego przyczółka pod Szczecinem
• bitwę o Kołobrzeg i wyjście nad Bałtyk 1. Armii Wojska Polskiego
• walki o Gdańsk i Gdynię
• ewakuację Niemców drogą morską

Autor opisał również los jeńców oraz gwałty na ludności cywilnej.

Niemcy do końca wojny bronili się jeszcze na wyspie Wolin, w Szczecinie, na półwyspie Hel i na Żuławach, ale te enklawy nie odegrały większej roli.

Tymczasem Rosjanie mogli ustabilizować front na linii Odry i przygotować się do operacji berlińskiej.