Lidia Smentek
Polskie Wydawnictwo Reklamowe
Toruń 2021
Sygnatura SIRr VIb/8-87
Książka poświęcona jest jest pamięci uczniów i uczennic Gimnazjum Męskiego im. Mikołaja Kopernika i Gimnazjum Żeńskiego im. Królowej Jadwigi w Toruniu.
Od października 1939 roku wielu z nich walczyło z okupantem niemieckim szeregach "Batalionu Śmierci za Wolność" .
Batalionem kierował profesor Zygmunt Moczyński - kompozytor, wicedyrektor Konserwatorium Muzycznego.
Ideą organizacji było skupienie młodzieży gimnazjalnej i zaangażowanie jej w działalność przeciw okupantowi, jednak bez podejmowania bezpośrednich działań zbrojnych.
Prowadzono działalność propagandową, zwiadowczą i akcje sabotażowe.
Uczniowie wydawali miedzy innymi podziemne czasopismo " Za Wolność i Lud".
W Marcu 1940 roku w Forcie VIII w Toruniu Niemcy uwięzili 150 toruńskich gimnazjalistów, członków jednej z pierwszych polskich organizacji konspiracyjnych, jaka był "Batalion Śmierci za Wolność"
Aresztowani byli przez cztery miesiące poddawani bestialskim przesłuchaniom.
Większość z nich trafiła do obozów koncentracyjnych i na przymusowe roboty.
Przywódców stracono w Bydgoszczy i w podwarszawskich Palmirach 17 września 1940 roku.