Toruń ma bardzo długie i ciekawe tradycje pocztowe.
Sięgają one średniowiecza kiedy to kancelaria miejska zajmowała się przychodzącą do miasta i wysyłaną stąd korespondencją.
W XV w. między miastami hanzeatyckimi kursowali stali posłańcy miejscy, którzy przenosili albo przewozili korespondencję urzędową, kupiecką i prywatną.
Miasto było również zobowiązane do dostarczania podwody gońcom królewskim. Organizację poczty podwodowej określił Sejm z 1576 roku, który został zwołany przez Stefana Batorego do Torunia.
Efektem pracy posłów był "Uniwersał o podwodach", który ukazał się drukiem w 1578 r. nakładem "latającej drukarni" Walentego Łapki.
W 1604 roku Rada Miasta Gdańska w porozumieniu z Toruniem, Poznaniem i Wrocławiem uregulowała funkcjonowanie (istniejącej już zresztą od 1573 roku) służby posłańczej między tymi miastami.
Ordynacja pocztowa nosiła tytuł: "Dantzker Boten-Ordnung auffgerichtet zwischen Thorn, Posen und Breslau, wie damit gehaltenwerden soll 18 Artikel".
Poczta miejska została w 1654 roku zastąpiona przez powszechną "Pocztę Polską".
Posthalternia - stała stacja pocztowa - została urządzona przy obecnej ul. Rabiańskiej 3.
Pierwszym królewskim pocztmistrzem został Salomon Heintze.
Najsłynniejszy toruński postmagister Jan Kazimierz Rubinkowski, wyróżnił się tworząc przy stacji pocztowej swoistą agencję informacyjną i stając się redaktorem gazet pisanych, które kolportował do wielu czołowych osobistości Rzeczypospolitej.
W 1818 roku pocztę przeniesiono na Rynek Staromiejski.
Swój obecny neogotycki kształt otrzymała ona po przebudowie w latach 1881-1882 według projektu Johannesa Otzena - profesora Wyższej Szkoły Technicznej w Berlinie.
W końcu w 1892 roku budynek pocztamtu powiększono od południa o nowe skrzydło z wieżą.
Początki poczty w Toruniu zostały opisane przez Lecha Popielewskiego.
Lech Popielewski
Powstanie poczty w Toruniu
Toruń 1983
Sygnatura SIRr XXI / 15
Najobszerniejszą publikację na ten temat stanowi "Poczta i filatelistyka w Toruniu" z 1994 roku.
Poczta i filatelistyka w Toruniu
Toruń 1994
Sygnatura SIRr XXXVf/6
W tomie znalazły się następujące artykuły:
- Lech Popielewski - Rys dziejów urządzeń posłańczych i pocztowych w Toruniu
- Kazimierz Maliszewski - Jakub Kazimierz Rubinkowski - pocztmistrz toruński, redaktor gazet pisanych
- Marian Sytek - Ostemplowania na przesyłkach pocztowych Torunia
- Marian Dorawa - Ikonografia pocztowo filatelistyczna Torunia
- Zbigniew Paczkowski - Zarys ruchu filatelistycznego w Toruniu
- Marian Ways - Działalność publicystyczna toruńskich filatelistów
- Alojzy Oszuścik - Toruńskie wystawiennictwo filatelistyczne
Historii budynków pocztowych Torunia poświęcony jest artykuł Krzysztofa Milanowskiego.
Krzysztof Malinowski
Dawne poczty Torunia
s. 76-84
Materiały do Dziejów kultury i Sztuki Bydgoszczy i Regionu
zeszyt 9 - Bydgoszcz 2004
Sygnatura SIRr XXXIIIb/128z9
Dokładnie historię budynku poczty przy Rynku Staromiejskim zbadała i opisała Joanna Kucharzewska.
Joanna Kucharzewska
Budynek Poczty Głównej w Toruniu jako przykład architektury historyzmu
s. 79-112
Acta Universitatis Nicolai Copernici Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo - Tom 33 : 2002
Sygnatura MAG 04624-355
W zbiorach Książnicy Kopernikańskiej znajduje się również regulamin organizacyjny toruńskiego urzędu pocztowego.
Zakładowy regulamin organizacyjny Wojewódzkiego Urzędu Poczty w Toruniu
Załącznik do Zarządzenia nr 3 Dyrektora Wojewódzkiego Urzędu Poczty w Toruniu z dnia 30.08.1984 r.
Sygnatura MAG 200799
Posiadamy również w naszych zbiorach reprint uchwalonego w Toruniu
"Uniwersału o podwodach".
Uniwersał o podwodach
czyli rozkazanie Króla Jego Mości Stefana Batorego wytłoczone w Warszawie przez Walentego Łapkę w roku 1578
Państwowy Instytut Wydawniczy - Warszawa 1978
Sygnatura MAG 194663