Czytanie, czytelnictwo, czytelnik
Pod redakcją: Anna Żbikowska-Migoń,
Agnieszka Łuszpak
Acta Universitatis Wratislaviensic No 3281
Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego
Wrocław 2011
Prezentowany zbiór studiów ukazał się w cyklu "Książka - Dokument - Informacja" wydawanym przez Instytut Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa Uniwersytetu Wrocławskiego.
Opracowanie składa się z blisko 30 artykułów podzielonych na cztery rozdziały.
Rozdział I - Teoria i metodologia. Warsztat naukowy czytelnictwa
Rozdział poświęcony jest podstawom teoretycznym badań nad czytelnikami i czytelnictwem.
Zawiera spojrzenie na czytelnika nie tylko z punktu widzenia bibliologa, ale również psychologa.
Omówiono również zagadnienia warsztatu naukowca - metodologię i źródła.
1. Janusz Kostecki - Czytelnictwo jako przedmiot refleksji naukowej
2. Irena Socha - Czytelnik w polskiej myśli bibliologicznej
3. Olga Dawidowicz-Chymkowska - Czytelnik w oczach psychologów – kierunki współczesnych psychologicznych badań czytelnictwa (na podstawie anglojęzycznej literatury przedmiotu)
4. Mirosława Radowska-Lisak - „Czytanie słuchem”. O specyfice odbioru tekstów z pogranicza literatury i oralności (na przykładzie prozy Adolfa Dygasińskiego)
5. Renata Aleksandrowicz - „Kto czyta książki, żyje podwójnie”. Studium przypadku jako przykład metody jakościowej w tworzeniu biografii lekturowych
6. Anna Dymmel - Źródła do dziejów czytelnictwa w Polsce w XIX wieku
Rozdział II - Czytelnicy i ich kategorie
Rozdział poświęcony jest różnym kategoriom czytelników - dzieciom, nastolatkom, osobom niewidomym, osobom głuchym, czytelnikom szwedzkim, czytelnikom amerykańskim, czytelnikom polskim.
1. Katarzyna Wolff - Współczesny czytelnik – między mediatyzacją a indywidualizacją. Kilka refleksji o wspólnocie narracji lekturowych i ich głównych mechanizmach
2. Ewa Jabłońska-Stefanowicz - Lektury we fragmentach jako przykład czytania defensywnego
3. Anita Has-Tokarz - O pożytkach płynących z głośnego czytania dzieciom w epoce mass mediów (doświadczenia amerykańskie i polskie)
4. Aleksandra Erlandsson - Sztuka zainteresowania czytaniem – wybrane przykłady projektów czytelniczych w Szwecji
5. Zofia Zasacka - Nastoletni czytelnicy – wspólnota symboliczna i społeczne dystanse
6. Małgorzata Czerwińska - Od Braille’a do DAISY – o czytaniu i czytelnictwie osób z niepełnosprawnością wzroku
7. Bronisława Woźniczka-Paruzel - Mieszkańcy świata ciszy jako czytelnicy (stereotypy a praktyki czytelnicze osób głuchych)
Rozdział III - Spojrzenie w przeszłość
Rozdział zawiera artykuły dotyczące historii czytelnictwa i to już od czasów starożytnej Grecji.
Zapoznamy się również z czytelnikami epoki staropolskiej oraz z czytelnictwem w XIX wieku.
Kolejne teksty dotyczą czytelnictwa w okresie międzywojennym i okresie PRL.
1. Andrzej Drożdż - Alfabetyzacja starożytnych Greków w świetle Dziejów Herodota z Halikarnasu
2. Joanna Pietrzak-Thebault - Petrarkizm, petrarkiści, petrarkistki – narodziny nowego czytelnika
3. Tuija Laine - Literacy and the reading of catechism in early modern Finland
4. Maciej Janik - W krainie Klio pożytku pospolitego. Z problematyki czytelnictwa popularnej literatury historycznej okresu staropolskiego
5. Kamila Szymańska - Zainteresowania czytelnicze mieszkańców Leszna w XVIII wieku w świetle zawartości inwentarzy pośmiertnych
6. Anna Gruca - Oświata ludu według galicyjskich czasopism katolickich pod koniec XIX wieku
7. Agnieszka Paja - Czytelniczki (z) dwóch światów. O literackich portretach czytających kobiet w drugiej połowie XIX w. oraz ich znaczeniu dla kształtowania się świadomości odbiorczyń
8. Jolanta Dzieniakowska - Czytelnictwo uczniów w zaleceniach decydentów oświaty i praktyce szkolnej w dwudziestoleciu międzywojennym w Polsce
9. Anna Nosek - Wzory i antywzory postaw oraz zachowań czytelniczych młodego odbiorcy w świetle wybranych polskich poradników z okresu międzywojennego
10. Małgorzata Korczyńska-Derkacz - Badania czytelnictwa w Polsce w latach 1945–1950. Między potrzebami czytelniczymi a oczekiwaniami władzy
11. Bogumiła Staniow - Książka popularnonaukowa w wykazach ministerialnych dla szkół w latach 1945–1980. Próba charakterystyki zaleceń lekturowych
Rozdział IV - Świadectwa lektury
Ostatni rozdział zbioru poświęcony jest lekturom inteligencji, bibliotekom prywatnym i klasztornym, kulturze czytelniczej.
1. Izabela Wiencek - Wydarte, zamazane, zaszyte – cenzura w bibliotekach klasztornych (na przykładzie druków XVI–XVII w. ze zbiorów Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie)
2. Małgorzata Komza - Książka jako atrybut w portrecie fotograficznym
3. Ryszard Waksmund - Historia dzieciństwa – historia czytania w świetle prozy wspomnieniowej i pamiętnikarskiej (na wybranych przykładach)
4. Bożena Koredczuk - Biblioteki prywatne jako świadectwo kultury czytelniczej prawników w Królestwie Polskim w świetle zachowanych katalogów i dokumentów autobiograficznych
5. Anna Zdanowicz - Lektury inteligencji w II Rzeczypospolitej na podstawie materiałów pamiętnikarskich (zarys)