Leszek Pachoń
Chełmonie
O historii parafii rzymskokatolickiej pod wezwaniem Świętego Bartłomieja Apostoła
Zarys monograficzny
Wydawca:
FORMATOR sp. z o.o. Toruń
Chełmonie 2013
Sygnatura SIRr XXXIV/134
Leszek Pachoń jest absolwentem Wydziału Nauk Historycznych
Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu.
Od wielu lat zajmuje się historią, genealogia, heraldyką, onomastyką,
etnografią i socjotopografią naszego regionu.
Jest współautorem "Słownika biograficznego Chełmży i okolic"
i "Słownika biograficznego Powiatu Toruńskiego".
W ostatnim czasie autor tworzy cenioną serie książek poświęconych
kujawsko - pomorskim kościołom i parafiom:
- Unisław Pomorski. Z dziejów parafii pod wezwaniem Świętego Bartłomieja
- Sarnowo. Zarys dziejów parafii rzymskokatolickiej pod wezwaniem Świętego Marcina Biskupa
Również najnowsza publikacja Leszka Pachonia należy do tego cyklu.
Monografia " Chełmonie. O historii parafii rzymskokatolickiej pod wezwaniem Świętego Bartłomieja Apostoła" jest pierwszym samodzielnym opracowaniem historii Chełmonia, kościoła, parafii i wsi do niej należących.
Polecana książka jest owocem rozległej kwerendy przeprowadzonej w Archiwum Państwowym w Toruniu, oraz Archiwum Diecezjalnym w Pelplinie.
Publikację otwiera opis geograficzny terenu.
Chełmonie położone są w powiecie golubsko - dobrzyńskim w gminie Kowalewo Pomorskie, ale parafia obejmuje również miejscowości leżące na terenie gminy Ciechocin.
Następnie autor przedstawia zarys pradawnych dziejów terytorium obecnej parafii.
Wykład sięga do paleoitu schyłkowego (starsza epoka kamienia), obejmuje neolit, eneolit (schyłek epoki kamienia), epokę brązu, epokę żelaza.
Opisano obejmujące te ziemie kulturę oksywską (Burgundów) oraz kulturę wielbarską (Gotów).
Pradzieje kończy pojawienie się Słowian w wczesnym średniowieczu.
Autor wiele miejsca poświęcił zarysowi dziejów parafii i kościoła parafialnego.
Początki parafii mogą sięgać nawet XIII wieku, choć pierwsza historyczna wzmianka pochodzi z 1455 roku.
Sam kościół parafialny zbudowano około 1. połowy XIV wieku.
Kościół wyróżnia się bardzo pięknym wystrojem i zachwycającymi barokowymi ołtarzami.
Autor opisał również unikatową barokową Pietę i piękną XVI-wieczną monstrancję wieżyczkową.
Polecam czytelnikom rozdział "Tajemnice kościoła", z którego dowiedzieć się można o wielu architektonicznych ciekawostkach.
Książka zawiera również opis obrazu Matki Bożej z Dzieciątkiem oraz przybliża historię kultu Matki Bożej Chełmońskiej.
Dowiemy się również wszystkiego o patronie parafii Świętym Bartłomieju Apostole.
Dalszy wykład przybliża czytelnikowi cmentarz parafialny i chełmońskie kapliczki.
Autor nie zapomniał też o kościele filialnym pod wezwaniem Świętego Józefa Robotnika
i o przybliżeniu jego patrona.
Ważną częścią publikacji jest "Chronologiczny wykaz znanych proboszczów i administratorów parafii", który zawiera biogramy sięgające początków XIX wieku.
Bardzo dużo miejsca autor poświęcił historii miejscowości należących do parafii:
- Chełmonie
- Chełmoniec
- Elgiszewo
- Franksztyn
- Leśno
- Kałdunek
- Łęga
- Strębaczno
- Tobółka
- Topielec
- Lipienica
- Szewa
Wykład kończy opis wydarzeń okresu II wojny światowej na terenie parafii w Chełmoniu.
Książkę zamyka obszerna bibliografia obejmująca źródła archiwalne i drukowane oraz długa listę opracowań, w których rozproszone są informacje o chełmońskiej parafii.
Należy podkreślić, że monografia jest bardzo dokładna i dobrze udokumentowana.
Widać olbrzymi wkład pracy autora i dbałość o każdy szczegół.
Praca choć pisana przez zawodowego historyka i doświadczonego regionalistę ma przy tym charakter popularnonaukowy i jest przystępna dla zwykłego czytelnika.
Lektura wciąga tym bardziej, że widać olbrzymia pasję i zaangażowanie autora w badanie dziejów małych ojczyzn i odkrywanie lokalnych tajemnic i ciekawostek.
Wielkim walorem pracy są liczne zdjęcia wykonane przez autora, które ilustrują
i znakomicie dopełniają tok narracji.
Gorąco polecamy.