Jego zdolności graficzne odkrył pierwszy dyrektor Książnicy Miejskiej w Toruniu Zygmunt Mocarski i wyjednał mu w 1930 roku posadę ucznia w pracowni litograficznej Pomorskiej Drukarni Rolniczej.
Pracownią kierował Aleksander Sysko, z którym współpracowali najlepsi toruńscy graficy zrzeszeni w Konfraterni Artystów.
Pierwsza książka w opracowaniu graficznym Zygfryda Gardzielewskiego ukazała się w Toruniu w 1945 roku - "Książnica Miejska im. Kopernika wobec lawiny : sprawozdanie o stanie księgozbioru po okupacji niemieckiej w lutym 1945" autorstwa Janiny Przybyłowej.
Jego wysokie umiejętności sprawiły, że w 1949 roku objął funkcję kierownika produkcji Zakładów Graficznych w Toruniu (znanych lepiej pod nazwą "Toruńskiej Drukarni Dziełowej").
Toruńska Drukarnia Dziełowa mieściła się w kamienicy przy ul św. Katarzyny 4.
Dzięki kunsztowi Zygfryda Gardzielewskiego Toruńska Drukarnia Dziełowa szybko zyskała renomę w całym kraju.
Największe warszawskie wydawnictwa korzystały z toruńskiej drukarni przy publikowaniu swych prestiżowych książek i reprezentacyjnych serii wydawniczych.
Zygfryd Gardzielewski prowadził również na Wydziale Sztuk Pięknych UMK zajęcia z techniki litografii.
Zygfryd Gardzielewski (przy technicznej pomocy Józefa Gruszki) zaprojektował oryginalny krój polskiego pisma, który nazwał antykwą toruńską.
Praca nad nową czcionką trwała w latach 1952-1958.
Ołowiane czcionki i matryce linotypowe zostały wykonane w Przedsiębiorstwie Państwowym "Odlewni Czcionek Grafmasz" w Warszawie (przedwojenna gizernia Idzikowskiego) i z miejsca zdobyły duże uznanie i popularność wśród drukarzy.
Antykwa toruńska góruje swą estetyką nad bardzo popularnymi dziś fontami maszynowymi.
Czcionki tej używa się w drukach artystycznych, poetyckich, okolicznościowych, akcydensowych i bibliofilskich.
Już w 1995 roku antykwę toruńska do formatu fontu czcionki komputerowej zaadaptował Janusz Marian Nowacki z Grudziądza ( http://jmn.pl/antykwa-torunska )
 |
| Rok polski : obyczaj i wiara / Zofia Kossak. - Wyd. 2. - Warszawa : "Pax", 1958. |
Zygfryd Gardzielewski zaprojektował też wiele książek, zwracając uwagę na walory graficzne okładek, obwolut, stron tytułowych, układu tekstu, kompozycje liter, wielkość czcionki, format książki, dobór odpowiedniego gatunku papieru.
Zygfryd Gardzielewski projektował również plakaty, ekslibrisy, medale, katalogi wystaw, tablice pamiątkowe.
Stworzył również ilustracje do książek:
- Gustaw Morcinek "Ondraszek"
- "Opowieści ludu spiskiego"
- Jan Dobraczyński " Klucz mądrości".
 |
| Sygnet drukarski Oficyny Drukarskiej Książnicy Miejskiej im. M. Kopernika w Toruniu zaprojektowany przez Zygfryda Gardzielewskiego |
Wielkim marzeniem Zygfryda Gardzielewskiego było zamienić prace w wielkiej przemysłowej drukarni na niewielki tradycyjny warsztat, dążący do najwyższej jakości swoich druków.
W 1973 roku, za sprawą Alojzego Tujakowskiego dyrektora Książnicy Miejskiej w Toruniu, Zygfryd Gardzielewski znalazł w jej gmachu odpowiednie warunki do uruchomienia Oficyny Drukarskiej.
Oficyna Drukarska szczególnie owocną współpracę nawiązała z Towarzystwem Bibliofilów im. Joachima Lelewela.
Pierwszym drukiem Oficyny było opracowanie Alojzego Tujakowskiego "Tradycje drukarstwa polskiego na ziemiach Polski Północnej".
Książka ta została wydana w Toruniu w 1975 roku właśnie przez Towarzystwa Bibliofilów (publikacja nr 31 TBL) w nakładzie 200 egzemplarzy.
W sumie w Książnicy Miejskiej wydrukowano 83 druki bibliofilskie dla Towarzystwa Bibliofilów im. Lelewela w Toruniu.
Dużym osiągnięciem Oficyny Drukarskiej był druk w latach 1980-1984 bardzo popularnej serii wydawniczej "Biblioteczka Toruńska" dla Towarzystwa Miłośników Torunia i Toruńskiego Towarzystwa Kultury.
"Biblioteczka Toruńska" obejmowała dwanaście tytułów książek.
Ich nakłady sięgały nawet 3 tysięcy egzemplarzy.
Kontynuacją tej serii była "Biblioteczka Toruńskiego Towarzystwa Kultury".
Zygfryd Gardzielewski kierował Oficyną Drukarską do 1991 roku.
Wraz z odejściem jej założyciela upadła też sama drukarnia.
Ostatni druk Oficyny Drukarskiej ukazał się w maju 1998 roku.
Zygfryd Gardzielewski utrzymywał bliskie kontakty z wieloma wybitnymi artystami grafikami i typografami.
Wśród jego przyjaciół znaleźli się między innymi prof. Konstanty Maria Sopoćko, Stanisław Gliwa oraz Roman Tomaszewski.
Jednak największym przyjacielem Zygfryda Gardzielewskiego, muzą, artystycznym powiernikiem i najbliższym współpracownikiem była jego żona Janina Gardzielewska, pochodząc z rodziny Czarneckich - znanych toruńskich fotografów.
Była ona wybitnym artystą fotografikiem, pasjonującym się architekturą Torunia, fotografia teatralną, portretami.
Miała w swym dorobku kilkadziesiąt wystaw w kraju i za granicą, liczne nagrody i wyróżnienia.
Ich mieszkanie przy ulicy Warszawskiej pełniło funkcje salonu kulturalnego i azylu sztuki, który odwiedzali artyści z całego kraju i z zagranicy.
Zygfryd Gardzielewski zmarł w 2001 roku.
Został pochowany na cmentarzu św. Jerzego przy ul. Gałczyńskiego.
POLECANA LITERATURA
Zefiryn Jędrzyński
Zygfryd Gardzielewski (1914-20010. W stulecie urodzin
Rocznik Toruński, rok 2014, tom 41, s. 235-253
Sygnatura SIRr II/18t.41
Janina Huppenthal
W rocznicę śmierci Zygfryda Gardzielewskiego
Rocznik Toruński, rok 2003, tom 30, s. 9-17
Sygnatura SIRr II/18t.30
Lidia Klimaszewska
Oficyna Drukarska Książnicy Miejskiej im. Mikołaja Kopernika w Toruniu (Część I-II)
Folia Toruniensia, 2008, t. 8, s. 91-104
Folia Toruniensia, 2009-2010, t. 9-10, s. 75-84
Sygnatura SIRr II/34z.8
Sygnatura SIRr II/34z.9/10
„Fenomen pisma zamienia się w fenomen druku”
List Romana Tomaszewskiego do Zygfryda Gardzielewskiego z 25 sierpnia 1982 roku
Opracowanie: Monika Pest
Sztuka Edycji, 2013, nr 2, s. 137-146
Monika Pest
Zygfryd Gardzielewski - toruński twórca kultury.
O perspektywach popularyzacji spuścizny artysty typografa.
Toruńskie Studia Bibliologiczne, 2015, nr 1, s. 191-199
Sygnatura SIRr II/44-2015z.1
Wybitny artysta sztuki książki i typografii
Materiały sesji poświęconej Zygfrydowi Gardzielewskiemu (1914-2001)
Toruń 2003
Sygnatura SIRr IIIB/Gardzielewski
- Zefiryn Jędrzyński - Homo Toruniensis
- Zefiryn Jędrzynski - Sztuka Zygfryda Gardzielewskiego w dziedzinie kształtu graficznego i estetyki druku książki w ocenach Tadeusza Zakrzewskiego
- Wojciech Jakubowski - Zygfryd Gardzielewski - artysta książki
- Andrzej Tomaszewski - Antykwa Toruńska, pismo drukarskie Zygfryda Gardzielewskiego
- Janina Huppenthal - Inicjatywy bibliofilskie Zygfryda Gardzielewskiego
- Marian Biskup - Zygfryd Gardzielewski - grafik wydawnictw Towarzystwa Naukowego w Toruniu
- Karola Ciesielska - Wydawnictwa Towarzystwa Miłośników Torunia w opracowaniu Zygfryda Gardzielewskiego
- Roman Nowoszewski - O "Bibliografii prac Janiny i Zygfryda Gardzielewskiego"
- Zefiryn Jędrzyński - Sztuka Zygfryda Gardzielewskiego w ocenie znawców książki i druku
O sztuce książki Zygfryda Gardzielewskiego
Katalog wystawy
Komisarz wystawy: Mariusz Mierzwiński
Tekst: Tadeusz Zakrzewski
Malbork 1995
Twórczość fotograficzna i typograficzna Janiny i Zygfryda Gardzielewskich
Katalog wystawy
Komisarz wystawy: Izabela Maćkowska
Tekst: Tadeusz Zakrzewski
Toruń 2002
Sygnatura SIRr IIIB/Gardzielewski
Tadeusz Zakrzewski
Kształt i oblicze piękna w sztuce książki Zygfryda Gardzielewskiego
Toruń 1993
Sygnatura SIRr XXXVe/18
Między Toruniem a Londynem
Korespondencja Stanisława Gliwy z Janiną i Zygfrydem Gardzielewskimi
Toruń 2006
Sygnatura SIRr XXXIIc/7
Janina Gardzielewska
Kronika bibliofilskiej przyjaźni
Toruń 1994
Sygnatura SIRr XXXc/12
Stanisław Frankowski
Żegnając Oficynę
Wstęp: Janina Huppenthal
Toruń 1998
Sygnatura SIRr XXXc/6