Mirosław Krajewski
Usque ad finem
Powstanie listopadowe i partyzantka 1833 r. na ziemi dobrzyńskiej
Wydawca: Dobrzyńskie Towarzystwo Naukowe w Rypinie
Rypin 2011
Sygnatura SIRr VIb/6-38
Prof. zw. dr. hab. Mirosław Krajewski jest wybitnym historykiem, politologiem i wydawcą.
Związany jest z Uniwersytetem Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy i Szkołą Wyższą im. Pawła Włodkowica w Płocku.
Jest prezesem Dobrzyńskiego Towarzystwa Naukowego.
Jest autorem i redaktorem ponad 140 książek z historii ziemi dobrzyńskiej, Mazowsza i Kujaw.
Monografia „Usque ad finem" poświęcona jest przebiegowi powstania listopadowego oraz partyzantce polistopadowej 1833 roku.
Autor na wstępie opisał ech nocy listopadowej (29.11.1830) na ziemi dobrzyńskiej i mobilizacje sił polskich.
Niestety stracono szansę na zatrzymanie Rosjan wskutek bezczynności naczelnego dowództwa pod wodzą gen. Józefa Skrzyneckiego, który trzymał się planu obrony przedpola warszawy.
Tymczasem Rosjanie pod wodzą feldmarszałka Iwana Paszkiewicza niemal bez walki przeszli latem latem 1831 roku przez ziemię dobrzyńską w górę Wisły.
21 lipca 1831 roku armia carska zakończyła przeprawę po moście tymczasowym wybudowanym w okolicach Osieka nadwiślańskiego pod Toruniem.
W kolejnym rozdziale opisano postój armii polskiej oraz Rządu Narodowego i Sejmu w Płocku już po upadki Warszawy we wrześniu 1831 roku.
Wycofując się armia polska poprzez Mazowsze Płockie i ziemie dobrzyńska przeszła do Prus.
W Rypinie zatrzymali się Marszałek sejmu Władysław Ostrowski i prezes Rządu Narodowego Bonawentura Niemojowski i tu wydali ostatni manifest przed przekroczeniem pruskiej granicy.
Naczelny wódz gen. Jan Rybiński stacjonował wówczas we Włocławku, następnie przez Rypin i Świedziebnię 5 października 1831 roku opuszczono Królestwo Polskie i złożono broń.
W ślad za wojskiem i rządem ciągnęły przez ziemie dobrzyńska rzesze cywilnych uchodźców.
W monografii opisano kolejno internowanie żołnierzy polskich w zaborze pruskim i ich drogę na tułaczkę.
Wspomniano również o Fryderyku Chopinie i jego związkach z powstaniem listopadowym.
Druga część książki święcona jest partyzantce "Zemsta Ludu" na ziemi dobrzyńskiej i Kujawach Wschodnich w 1833 roku.
Oddziałami na ziemi dobrzyńskiej dowodzili Kalikst Borzewski i Artur Zawisza.
Wśród partyzantów wyróżnili się Gustaw Zieliński, Ludwik i Ignacy Orpiszewscy, Robert Kurella, Aleksander Palmart, Jan Nepomucen Chądzyński, Marceli Chodecki, Roman Czarnomorski, Józef Dąbkowski, Teofil Kownacki.
Za swą postawę zapłacili życiem, zesłaniem i konfiskata majątków ziemskich.
łaciński tytuł książki "Usque ad finem" - oznacza walkę "aż do końca", co dobrze charakteryzuje heroiczną postawę partyzantów.
Monografię zamyka "Słownik biograficzny uczestników powstania listopadowego, wojny polsko-rosyjskiej 1831 r. i partyzantki polistopadowej 1833 r. związanych z ziemia dobrzyńską".