Trzy pokolenia toruńskich drukarzy Buszczyńskich (Józefa, Sylwestra i Sylwestra Teodora)
Dokładnie 23 II 2023 przypada 200. rocznica urodzin zasłużonego toruńskiego drukarza, seniora rodu Józefa, to dzięki powstaniu i działaniu jego polskiej drukarni w mieście (przy ul. Żeglarskiej i docelowo przy ul. Mostowej) i regionie mieszkańcy zyskali pierwszą polską gazetę „Gazetę Toruńską”.
Prowadzenie polskiej drukarni (co wiązało się często z szykanami pruskiego zaborcy) kontynuował jego syn – Sylwester Buszczyński.
Pośród ówczesnych bestsellerów wystarczy wymienić tylko Toruński elementarz polski z obrazkami zastosowany dla potrzeb dzieci uczących się w szkołach tylko po niemiecku. (W II RP dla naszej Książnicy – wówczas Książnicy Miejskiej im. Kopernika - drukowano tam wszystkie akcydensy i serię Prace Książnicy Miejskiej im. Kopernika).
Jego wnuk Sylwester Teodor Buszczyński przejął po ojcu drukarnię w 1933, nadal w tej tłoczni sporządzano piękne druki, ale działał już w innej rzeczywistości (nie wydawał już prasy, i w mieście miał wielu konkurentów w branży drukarskiej i introligatorskiej). Zachował wyłączność w druku prac Towarzystwa Naukowego w Toruniu (podobnie jak ojciec i dziadek, którzy byli członkami Towarzystwa), poznał wówczas redaktora pism i jednocześnie dyrektora Książnicy – Zygmunta Mocarskiego (Książnica i TNT miały swą siedzibę w gmachu przy ul. Wysokiej).
Ostatni z rodu utracił rodzinną drukarnię, gdy przeszła w zarząd komisaryczny po wybuchu II wojny światowej, ale ostatecznie, gdy ją upaństwowiono (jego prośby, gdy wrócił z wojska w 1946, skierowane do władzy ludowej, do Ministra Skarbu - nie odniosły skutku).
W tym historycznym miejscu - przy ul. Mostowej 13 - działała toruńska drukarnia nr 2 pod zarządem państwowym. Pracował w niej (razem m.in. z Kazimierzem Tomkowiakiem, podobnie jak i on składaczem ręcznym), a później w drukarni przy ul. Rabiańskiej - w Toruńskich Zakładach Graficznych - przez całe życie, jako drukarz (był zecerem i cenionym korektorem, znał doskonale 3 języki, a rzemiosło to wymagało ogromnej wiedzy i doświadczenia).
Pracował krótko (tylko przez miesiąc) w oficynie Książnicy w 1974, kierowanej przez Zygfryda Gardzielewskiego.
W Książnicy Kopernikańskiej w Toruniu przechowujemy ofiarowaną nam (dzięki zabiegom Tadeusza Zakrzewskiego) przez rodzinę drukarzy (Mirosławę Muth) spuściznę (fotografie, dokumenty DŻS-y, część księgozbioru fachowego i fragment warsztatu drukarskiego).
Śladem drukarzy Buszczyńskich i ich przyjaciół podążymy… w trakcie spaceru historycznego.
ZAPROSZENIE
24 II 2023
Spacer historyczny w 200. rocznicę urodzin Józefa Buszczyńskiego
Godz. 10.30 - zbiórka przed Kamienicą Inicjatyw (ul. Kopernika 22).
Kolejno przejdziemy do miejsc gdzie mieściły się drukarnie i introligatornie Buszczyńskich – przy ul. Żeglarskiej, Mostowej (m.in. tablica pamiątkowa na elewacji domu pod nr 13).
Słów kilka poświęcę na temat ich sąsiadów przy tej ulicy.
Wracając zatrzymamy się przy ul. Świętego Ducha, przy tablicy pamiątkowej na elewacji domu Hieronima Derdowskiego, ich przyjaciela.
Zakończymy spacer na cmentarzu św. Jerzego – przy grobie rodziny Buszczyńskich oraz zobaczymy miejsce, gdzie spoczywa Józef Buszczyński, pozostał po tej mogile tylko historyczny krzyż. (Spacerowicze mogę przynieść kwiaty i znicze).
Zapraszam również jako wnuczka toruńskiego drukarza Kazimierza Tomkowiaka, który pracował z ostatnim z rodu w drukarni Zakładów Graficznych.
dr Katarzyna Tomkowiak
 |
| Józef Buszczyński z synami: Bolesławem i Sylwestrem; fot. ze zbiorów Książnicy Kopernikańskiej w Toruniu (dar Mirosławy Muth) |
 |
| Synowie Józefa Buszczyńskiego: Sylwester i Bolesław z rodzinami; fot. ze zbiorów Książnicy Kopernikańskiej w Toruniu (dar Mirosławy Muth) |
 |
| Sylwester Teodor Buszczyński (wnuk Józefa, syn Sylwestra); fot. z kolekcji rodzinnej Buszczyńskich z Torunia (Mirosławy Muth) |