środa, 23 sierpnia 2023

Karol Ney - powstaniec wielkopolski 1848 roku

 


Niebieski kwadrat. Napis Karol Ney - 1809-1850 - powstaniec wielkopolski 1948 roku

Karol Ferdynand Ney urodził się w Toruniu w 1809 roku.

Jego ojciec Franciszek Nowotny był z pochodzenia  Czechem.

Był zakrystianinem przy kościele św. Janów.

Po II rozbiorze zmienił nazwisko na niemieckie Neu.

Młody Karol Neu ukończył gimnazjum toruńskie.

Studiował w Berlinie filologię i filozofię.

Doktoryzował się w 1838 roku w Getyndze.

Później utwory swe sygnował kryptonimem "Dr N".

Od 1933 do 1847 roku mieszkał w Gnieźnie, gdzie był rektorem katolickiej szkoły świętojańskiej.

W tym okresie zaczął podpisywać się Karol Ney.

Świadczyło to o dokonującej się w nim zmianie poczucia przynależności narodowej.

Z Niemca stał się Polakiem.

W 1847 roku został nauczycielem państwowego gimnazjum w Trzemesznie.

Kierował też czasopismem pedagogicznym "Kościół i Szkoła" .

W 1848 roku w okresie Wiosny Ludów, czynnie włączył się do powstania wielkopolskiego.

Został ranny.

Był więziony w cytadeli w Poznaniu.

Zwolniono go dyscyplinarnie z pracy.

Nie miał środków na utrzymanie rodziny.

Zmarł na tyfus w 1850 roku w Poznaniu.

Karol Ney działał na wielu polach.

Był literatem, tworzył wiersze w języku niemieckim, potem polskim.

Jego najważniejszym dziełem są "Pamiątki z więzienia", w których wierszem opisał przeżycia powstańcze i swój pobyt w cytadeli.

Karol Ney interesował się również historią i archeologią.

W czasopiśmie "Przyjaciel Ludu" (wydawanym w Lesznie) ukazało się wiele jego artykułów na temat zabytków Torunia czy Gniezna.

Co ciekawe sam je ilustrował, był bowiem również zdolnym rysownikiem.

Karol Ney był też autorem podręczników szkolnych.



POLECANA LITERATURA


Andrzej Wędzki

hasło: Ney Karol Ferdynand

W: Wielkopolski Słownik Biograficzny

Sygnatura SIRi XVIa/O-16


Andrzej Wędzki

hasło: Ney (Neu) Karol Ferdynand

w: Polski Słownik Biograficzny
Tom XXII, zesz. 4

Sygnatura SIRi XVIa/1-t.22


ks. Alfons Mańkowski

Karol Ferdynand Ney (1809-1850)

Zapiski Towarzystwa Naukowego w Toruniu
Tom VI, nr 11, s. 141-157

Sygnatura SIRr II/3-1923-1926


Jakub Linetty

Zainteresowania archeologiczne Karola Ferdynanda Neya (1809 - 1850)

W: Myśl - percepcja i recepcja, red. K. Kajda, D. Kobiałka, Poznań 2012, s. 59 - 92.


M.D.

Dr Karol Ney z Torunia

Słowo Pomorskie
Nr 182 - 10 VIII 1939
s. 4


Karol Ney, Toruńczanin

Gazeta Toruńska

Nr 231 - 7 X 1900

s. 1