wtorek, 22 sierpnia 2023

Anna Bieniaszewska - Żydzi w Toruniu

 


rysunek otwartej książki

Anna Bieniaszewska

Żydzi w Toruniu

Wydawnictwo Adam Marszałek

Toruń 2015

Sygnatura SIRr VIII/Gr-55



Anna Bieniaszewska jest znaną w Toruniu specjalistką w zakresie archiwistyki i judaistyki.

Jej badania koncentrują się na dziejach rodzin żydowskich w Toruniu i na Pomorzu.

Przez 40 lat pracowała w Archiwum Państwowym w Toruniu.

Współpracowała również z Wyższą Szkołą Filologii Hebrajskiej w Toruniu.

Organizowała wystawy, wygłaszała referaty, publikowała artykuły.

Jest autorką "Toruńskiego pejzażu żydowskiego" oraz  "Shalom znad Drwęcy : Żydzi Golubia i Dobrzynia".

Książka "Żydzi w Grudziądzu" przedstawia dzieje Żydowskiej Gminy Wyznaniowej w Grudziądzu.

Historia gminy żydowskiej w Grudziądzu zaczęła się w 1772 roku po I rozbiorze, a skończyła po agresji niemieckiej w 1939 roku wraz z Holokaustem.

Autorka opisuje więc świat, który bezpowrotnie przeminął.

Z opracowania dowiemy się jakie były etapy osadnictwa żydowskiego w Grudziądzu, jak zorganizowany był kahał (gmina), jak wyglądała synagoga, gdzie położony był kirkut (cmentarz), jak funkcjonowała mykwa (łaźnia).

Ważnym elementem książki jest przypomnienie najwybitniejszych przedstawicieli społeczności żydowskiej Grudziądza.

Byli wśród nich:

  • Joseph Herzfeld i Carl Victorius - przemysłowcy, właściciele odlewni żelaza i emalierni
  • Samuel Halperin - pionier przemysłu gumowego
  • August Ventzki - inżynier, współzałożyciel fabryki maszyn rolniczych
  • Lisamaria Meirowsky - lekarka
  • Erwin Levy - psychiatra
  • Sigmunt Lipinski - grafik, malarz, pedagog
  • Aron Bohm - bankier

Czytamy dalej o wielu innych kupcach i sklepikarzach, właścicielach kamienic, rzemieślnikach.

Oglądamy mnóstwo przedwojennych reklam promujących żydowski handel i usługi.

Poznajemy lepiej topografię dawnego Grudziądz, zwłaszcza ulice Górnotoruńską, Mickiewicza, Pańską, przy których działały zakłady i sklepy żydowskie.

W monografii znajdziemy również wiadomości o chaderach - szkołach podstawowych.

Osobne rozdziały poświęcono opiece medycznej, działalności dobroczynnej, działalności towarzystw.

Najobszerniejszą część książki stanowi rozdział opisujący działalność gminy żydowskiej w Grudziądzu w okresie międzywojennym.

Opracowanie zamyka rozdział poświęcony Holokaustowi i jego ofiarom.

Gorąco polecamy książkę Anny Bieniaszewskiej, dzięki której została ocalona pamięć o wielobarwnej społeczności grudziądzkich Żydów.