TEXTUS ET PICTURA
Średniowieczny kodeks rękopiśmienny jako nośnik treści, znaczeń i wartości artystycznych
Ogólnopolska konferencja naukowa zorganizowana przez Bibliotekę Uniwersytecką oraz Wydział Sztuk Pięknych UMK w Toruniu
Toruń, 26-27 stycznia 2017
W dniach 26-27 stycznia miała miejsce w Bibliotece Uniwersyteckiej w Toruniu (dalej: BUT) ogólnopolska konferencja naukowa poświęcona średniowiecznym kodeksom rękopiśmiennym. Obrady odbywały się w sali konferencyjnej na parterze BUT.
Kongres otworzył doktor Krzysztof Nierzwicki, dyrektor BUT, który powitał gości z całego kraju i omówił w skrócie ideę konferencji. Rozszerzenie przedmiotu obrad przedstawiły: profesor Elżbieta Basiul, dziekan Wydziału Sztuk Pięknych UMK (WSP UMK) i doktor habilitowana Monika Jakubek-Raczkowska z WSP UMK.
Po oficjalnym zainaugurowaniu kongresu doktor Nierzwicki i doktor habilitowana Monika Jakubek-Raczkowska rozpoczęli pierwszy tematyczny blok zatytułowany: „LIBER. Funkcje księgi średniowiecznej”. W jego ramach planowano trzy wystąpienia, ale ze względu na nieobecność jednego z prelegentów wysłuchano tylko dwóch referatów.
Poniżej zaprezentowane zostaną obydwa wystąpienia oraz dyskusja nad nimi.
W pierwszym z nich doktor Radosław Biskup z Instytutu Historii i Archiwistyki UMK (dalej: IHIA UMK) zaprezentował temat: „Tzw. formularz z Uppsali: funkcje średniowiecznej księgi formularzowej biskupstw pruskich”. Prelegent omówił kwestie datowania rękopisu, jego struktury oraz autorstwa. Przedstawił także funkcje formularza, który był prawdziwą skarbnicą wiedzy dla początkujących pisarzy. Biorąc pod uwagę to, że w 1422 roku uległa zniszczeniu kancelaria biskupów chełmińskich, obecność w księdze materiałów do badań nad ziemią chełmińska z pierwszej połowy XV wieku nadaje jej ogromnego znaczenia. Mając tego świadomość doktor Biskup wydał formularz z Uppsali w 109 zeszycie Fontes Towarzystwa Naukowego w Toruniu.
W drugim wystąpieniu magister Paweł Mateusz Modrzyński z IHIA UMK przedstawił temat: „Pomiędzy pięknem i pragmatyzmem. Kodeksy prawne z terenów państwa Zakonu Krzyżackiego w Prusach”. Zebrani w sali mogli poznać rodzaje praw, jakimi posługiwano się na terenie państwa Zakonu. Autor omówił proces łączenia prawa rzymskiego, które studiowano, z prawem zwyczajowym – niemieckim, które stosowano. Modrzyński podał ciekawostkę, jaką był analfabetyzm wśród sędziów! To między innymi dla nich tworzono iluminowane kodeksy, porównane przez referenta do komiksów, gdzie przedstawiano scenki obrazujące wykroczenia i obowiązujące za nie kary. Inną ciekawostką było stosowania średniowiecznego prawa do początków XIX wieku!
Po wysłuchaniu dwóch wystąpień miała miejsce dyskusja. Słuchaczy interesowały sprawy popularności występowania ksiąg formularzowych w średniowieczu, czasu powstania tzw. formularza z Uppsali oraz jego nazwy. W odniesieniu do drugiego referatu, uwagę odbiorców przykuły dowody stosowania iluminowanych kodeksów w postępowaniu sądowym i skali posługiwania się średniowiecznym prawem do XIX wieku.