Marian Rębkowski - Jak powstało Pomorze?

 

Marian Rębkowski

Jak powstało Pomorze? 

Studium tworzenia państwowości we wczesnym średniowieczu

Wydawcy:

Instytut Archeologii i Etnologii PAN 

Muzeum Historii Polski

Warszawa 2020

Sygnatura SIRr VIb/3-27

Rozprawa poświęcona jest próbą budowy państw na Słowiańszczyźnie nadbałtyckiej na przełomie XI i XII wieku.

Zagadnienie to przedstawiono na przykładzie Księstwa zachodniopomorskiego, które ukształtowało się w 1. ćwierci XII wieku, jako twór polityczny, noszący wiele cech wczesnej państwowości.

Pierwszym znanym z imienia władcą księstwa był Warcisław (ok. 1124 ?-  ok. 1148 ?) z dynastii nazwanej później Gryfitami.

Na jego rządy przypadła misja chrystianizacyjna biskupa Ottona z Bambergu (1124-1128).

Spis treści:

Rozdział I - Państwo bez metryki

1. Uwagi wprowadzające

2. Wczesne państwo w historiografii wczesnego średniowiecza

3. Stan badań nad genezą księstwa zachodniopomorskiego

4. Sposób ujęcia, czyli o czym jest ta książka

Rozdział II - "Od plemienia do państwa"? Struktury społeczne i osadnicze miedzy dolna Odrą a dolna Wisłą w IX-X wieku

1. Plemię czy "wodzostwo"?

2. Problem organizacji społeczno-politycznych na Pomorzu w okresie przedpaństwowym

3. Struktury osadnicze w świetle archeologii

Rozdział III - Ośrodki władzy w XI wieku

1. Nieciągłość przestrzeni społecznej w XI w. jako wyraz centralizacji władzy

2. zróżnicowanie kulturowe i społeczne przez pryzmat obrządku pogrzebowego

3. Kto emitował monety w XI w.?

4. Kiedy powstało księstwo pomorskie?

Rozdział IV - Państwo Warcisława i jego następców

1. Księstwo zachodniopomorskie i jego władcy w XII w.

2. Struktury osadnicze - centralizacji przestrzeni ciąg dalszy

3. Reprezentacja władzy w przestrzeni społecznej: siedziby książęce i nekropole dynastyczne

4. Organizacja państwa

5. Symbolika wizerunku książąt

Rozdział V - Jak powstało państwo, którego nie ma?

Stosunki krzyżacko-mendykanckie w Prusach do 1466 roku

 

Sławomir Zonenberg

Stosunki krzyżacko-mendykanckie w Prusach do 1466 roku 

Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego

Bydgoszcz 2018

Sygnatura SIRr VIb/4-64

Profesor Sławomir Zonenberg z Katedry Historii Średniowiecznej Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy zajmuje się badaniami z zakresu dziejopisarstwa średniowiecznego, historii zakonów mendykanckich oraz  dziejów zakonu krzyżackiego w Prusach.

W Książnicy Kopernikańskiej dostępne są następujące jego publikacje:

1 Jan Długosz - 600. lecie urodzin : Region - Polska - Europa w jego twórczości / pod redakcją Jacka Maciejewskiego, Piotra Olińskiego, Waldemara Rozynkowskiego, Sławomira Zonenberga ; Towarzystwo Naukowe w Toruniu, Instytut Historii i Stosunków Międzynarodowych Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, Instytut Historii i Archiwistyki Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. - Toruń : Towarzystwo Naukowe w Toruniu ; Bydgoszcz : [wydawca nieznany] 2016. 

2 Kronika Wiganda z Marburga / Sławomir Zonenberg ; Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Bydgoszczy. - Bydgoszcz : WSP 1994. 

3 Nowa kronika pruska / Wigand von Marburg ; opracowanie Sławomir Zonenberg, Krzysztof Kwiatkowski ; wstęp Sławomir Zonenberg, Krzysztof Kwiatkowski ; edycja Sławomir Zonenberg, Krzysztof Kwiatkowski ; tłumaczenie Sławomir Zonenberg, Krzysztof Kwiatkowski przy współpracy Romana Spandowskiego ; komentarze Sławomir Zonenberg, Krzysztof Kwiatkowski, Radosław Golba. - Toruń : Towarzystwo Naukowe w Toruniu 2017. 

4 Schriftlichkeit im Preussenland / mit Beiträgen von Marta Czyżak, Johannes Götz, Dieter Heckmann, Marie-Luise Heckmann, Ansgar Holtmann, Monika Jakubek-Raczkowska, Sarah Knothe, Emilia Kubicka, Krzysztof Kwiatkowski, Anette Löffler, Julia Możdżeń, Piotr Oliński, Eef Overgaauw, Ralf M. Päsler, Jürgen Sarnowsky, Miłosz Sosnowski, Rombert Stapel und Sławomir Zonenberg ; herausgegeben im Auftrag der Historischen Kommission für ost- und westpreussische Landesforschung von Marie-Luise Heckmann und Jürgen Sarnowsky. - Osnabrück : Fibre © 2020. 

5 Stosunki krzyżacko-mendykanckie w Prusach do 1466 roku / Sławomir Zonenberg. - Bydgoszcz : Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego 2018. 

6 Źródła do dziejów Pomorza Gdańskiego, Prus i zakonu krzyżackiego w Rocznikach Jana Długosza (do 1299 r.) / Sławomir Zonenberg. - Toruń : Wydaw. Adam Marszałek ; [Łysomice : Europejskie Centrum Edukacyjne], 1999. 

Rozprawa "Stosunki krzyżacko-mendykanckie w Prusach do 1466 roku " wnosi wiele nowych ustaleń do dziejów państwa zakonu krzyżackiego w Prusach.

Napisana jest z wielką starannością, z największym znawstwem i cechuje się wielka erudycją.

Pod pojęciem zakonów mendykanckich kryją się dominikanie, franciszkanie, augustianie-eremici oraz karmelici.

Zakony mendykanckie potocznie nazywane były zakonami żebraczymi.

W Prusach mieliśmy do czynienia z niecodzienna sytuacja gdy zakony te podlegały władzy państwowej sprawowanej przez inny rycerski zakon krzyżacki.

Mendykanci swoje klasztory zakładali najczęściej w miastach lub tuż pod ich murami.

Życie klasztorne łączyli oni z działalnością kaznodziejską.

Rozprawa ukazuje zarówno ogólne zasady, którymi kierowali się krzyżaccy w swoich relacjach z mendykantami, jak też szczegółowo omawia dwustronne stosunki z każdym z zakonów. 

Specyficzna była rola zakonu dominikańskiego, z szeregów którego wywodzili się miejscowi biskupi.

W Państwie Zakonnym istniało 19 klasztorów żebraczych:

- 6 dominikańskich

- 7 franciszkańskich

- 4 augustianów-eremitów

- 2 karmelitów

Piśmienność pragmatyczna, pisarze i kancelarie w wielkich miastach pruskich i inflanckich w średniowieczu

 

Janusz Tandecki

Piśmienność pragmatyczna, pisarze i kancelarie w wielkich miastach pruskich i inflanckich w średniowieczu 

Wydawca: Towarzystwo Naukowe w Toruniu

Toruń 2021

Sygnatura SIRr VIb/4-65

Profesor Janusz Tandecki z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu jest historykiem, specjalizujący się w archiwistyce, historii średniowiecza i naukach pomocniczych historii.

Jest autorem wielu książek dostępnych w Książnicy Kopernikańskiej, wśród nich:

1. Archiwa w Polsce w latach 1944-1989 : zarys dziejów 

2. Cechy rzemieślnicze w Brodnicy : zarys dziejów na tle porównawczym /

3. Cechy rzemieślnicze w Toruniu i Chełmnie : zarys dziejów . 

4. Kancelarie toruńskich korporacji rzemieślniczych w okresie staropolskim 

5. Piśmienność pragmatyczna, pisarze i kancelarie w wielkich miastach pruskich i inflanckich w średniowieczu 

6. Średniowieczne księgi wielkich miast pruskich jako źródła historyczne i zabytki kultury mieszczańskiej : (organizacja władz, zachowane archiwalia, działalność kancelarii) 

7. Struktury administracyjne i społeczne oraz formy życia w wielkich miastach Prus Krzyżackich i Królewskich w średniowieczu i na progu czasów nowożytnych 

W książce "Piśmienność pragmatyczna, pisarze i kancelarie w wielkich miastach pruskich i inflanckich w średniowieczu" zaprezentowano wyniki studiów nad formalno-prawnymi aspektami średniowiecznej władzy miejskiej w Prusach i Inflantach.

Ramy chronologiczne opracowania obejmują okres od połowy XIII wieku do połowy XV stulecia.

Książkę otwiera rozdział, w którym dokonano porównania porządku politycznego wybranych miast pruskich i inflanckich w średniowieczu oraz organizacji ich władz i urzędów.

Dopiero na tym tle zajęto się piśmiennością pragmatyczną (świecką) w kancelariach tych ośrodków miejskich oraz jej wpływem na kulturę mieszczaństwa. 

W rozważaniach tych starano się również ukazać rolę pisma i średniowiecznej biurokracji jako narzędzia stosowanego przez elity polityczne tych miast dla utrzymania oraz bieżącego sprawowania w nich władzy (co pozwoliło postawić tezę, że rozwój piśmiennictwa pragmatycznego w niektórych omawianych tu ośrodkach miejskich był wręcz wymuszany przez ich rady).

Warto podkreślić, że piśmienność ta miała też duży wpływ na kształtowanie społecznej i kulturowej pamięci ich mieszkańców, a także tworzenie i wzmacnianie ich poczucia wspólnoty, co pozwala spojrzeć na kancelarie miejskie i ich działalność również jak na ważny instrument sprawowania przez miejskie elity polityczne.

Wszystkie te czynniki prawno-ustrojowe, polityka władz miejskich i działalność samych pisarzy, doprowadziły z czasem do — przedstawionego w rozdziale ostatnim — znacznego ujednolicenia form pracy poszczególnych kancelarii miejskich ich produkcji aktowej. 

Jednym z dodatkowych impulsów, który oddziaływał na ten proces, była dziedziczność zawodu pisarza oraz zmiany miejsca zatrudnienia części z nich, polegające (po przepracowaniu pewnego okresu w jednym ośrodku miejskim) na obejmowaniu analogicznych stanowisk w innych miastach.

Graudentum T. 1 Średniowiecze

 

Graudentum : studia z dziejów Grudziądza i okolic. 

T. 1, Średniowiecze 

pod redakcją Wiesława Sieradzana

Wydawcy:

Muzeum im. ks. dr Władysława Łęgi w Grudziądzu

Towarzystwo Naukowe w Toruniu

Grudziądz - Toruń 2020

Sygnatura SIRr VIII/Gr-71.1

Pierwszy tom nowej serii "Graudentum" jest owocem współpracy badaczy grudziądzkich i toruńskich skupionych wokół redakcji "Rocznika Grudziądzkiego".

W kolejnych tomach będą publikowane artykuły o przeszłości Grudziądza w różnych epokach dziejowych.

Seria "Graudentum" zaspokoi głód wiedzy o historii Grudziądza w oczekiwaniu na nowoczesna monografie dziejów miasta.

Współczesna historiografia uwolniła się od wpływów bieżącej polityki i wyszła z cienia konfliktu polsko-niemieckiego o przeszłość miasta.

Tom pierwszy poświęcony jest okresowi średniowiecza.

W tomie opublikowano jedenaście artykułów naukowych.

1. Małgorzata Kurzyńska - Stan badań archeologicznych średniowiecznego 

2. Marcin Wiewióra - Stan badań archeologiczno-architektonicznych nad zamkiem krzyżackim w Grudziądzu

3. Wiesław Sieradzan - Narodziny miasta Grudziądza w średniowieczu w świetle XIX- i XX-wiecznej historiografii polskiej i niemieckiej

4. Piotr Birecki - Z dziejów grudziądzkiej fary pw. św. Mikołaja

5. Janusz Bonczkowski - Kancelaria miasta Grudziądza w średniowieczu

6. Łukasz Cieminski - Ikonografia Poliptyku Grudziądzkiego. W poszukiwaniu źródeł obrazowania

7. Roman Czaja - Znaczenie gospodarcze Grudziądza w średniowieczu

8. Paweł Gancarzyk - Petrus Wilhelmi de Grudencz - kompozytor i poeta XV wieku

9. Sławomir Jóźwiak - Znaczenie komturstwa grudziądzkiego w państwie zakonu krzyżackiego w Prusach

10. Waldemar Rozynkowski - Kościół w średniowiecznym Grudziądzu

11. Dawid Schoenwald - Zaginiona księga ławnicza z lat 1480-1506 źródłem wiedzy o późnośredniowiecznym Grudziądzu

Krzysztof Mastykarz - Czas wolny i rozrywka w Toruniu, Chełmnie, Grudziądzu i Brodnicy

 

Krzysztof Mastykarz

Czas wolny i rozrywka w Toruniu, Chełmnie, Grudziądzu i Brodnicy w XIV-XVI wieku

Seria: Biblioteka ToMiTi

Wydawnictwo Adam Marszałek

Toruń 2010

Sygnatura SIRr IX/45

Krzysztof Mastykarz obronił w 2010 roku rozprawę doktorską "Czas wolny i rozrywka w wybranych miastach ziemi chełmińskiej w XIV-XVI wieku".

Podstawa źródłowa opracowania jest bardzo zróżnicowana.

Składają się na nią kroniki, pamiętniki, roczniki, księgi rachunkowe, podatkowe, ławnicze, księgi proskrybowanych, wilkierze miejskie, statuty organizacji korporacyjnych, skrypty dłużne, uchwały rad miejskich, Stanów Prus Krzyżackich i Stanów Prus Królewskich, Prawo starochełmińskie.

Dysertacja została podzielona na cztery rozdziały:

Rozdział 1
Miasta ziemi chełmińskiej w XIV-XVI wieku
Zawiera opis dziejów lokacji miast na ziemi chełmińskiej oraz charakterystykę ich struktury społecznej.

Rozdział 2
Czas wolny i rozrywka w elitarnej kulturze wybranych miast ziemi chełmińskiej
Rozdział poświęcony jest rozrywkom patrycjuszy, zarówno wielkich miast pruskich (Stare Miasto Toruń, Chełmno), jaki i mniejszych ośrodków (Nowe Miasto Toruń, Grudziądz, Brodnica). Czas wolny spędzali oni w Dworach Artusa, domach kompanijnych, ogrodach strzeleckich.

Rozdział 3
Miejsca i formy spędzania czasu wolnego i rozrywki średnich i niższych warstw społecznych w wybranych ośrodkach miejskich ziemi chełmińskiej
Średnie i niższe warstwy korzystały z rozrywki organizowanej przez cechy i bractwa. Ogólnodostępnymi miejscami spędzania wolnego czasu były gospody, łaźnie,
ogrody strzeleckie, rynki i główne ulice.

Rozdział 4
Formy spędzania czasu wolnego o charakterze dworskim w ośrodkach miejskich ziemi chełmińskiej w XIV-XVI wieku
Ostatni rozdział zawiera opis spędzania czasu wolnego najpierw przez władze krzyżackie, a po 1454 roku przez polskich władców i dostojników.

Krzysztof Kopiński - Gospodarcze i społeczne kontakty Torunia z Wrocławiem w późnym średniowieczu

 

Krzysztof Kopiński

Gospodarcze i społeczne kontakty Torunia z Wrocławiem w późnym średniowieczu

Roczniki Towarzystwa Naukowego
w Toruniu - Rocznik 91 - Zeszyt 2
Towarzystwo Naukowe w Toruniu

Uniwersytet Mikołaja Kopernika 

Toruń 2005

Sygnatura SIRr II/1-R.91-z.2

Prezentowana książka to praca doktorska Krzysztofa Kopińskiego.

Toruń i Wrocław należały w średniowieczu do odmiennych kręgów gospodarczych.

Toruń wchodził w skład Państwa Zakonu Krzyżackiego i ciążył w kierunku Bałtyku i północnoniemieckich miast Hanzy.

Wrocław należał do Królestwa Czech i rozwijał kontakty z Węgrami, Italią i południowymi Niemcami.

Oba miasta przeżywały wówczas okres koniunktury, która uległa jednak załamaniu na przełomie XV i XVI wieku.

Oba miasta powstały w oparciu o prawo niemieckie (magdeburskie i chełmińskie).

W obu też miastach elity posługiwały się językiem niemieckim.

Autor przedstawił analizę kontaktów gospodarczych i społecznych między oboma miastami w XIV i XV stuleciu.

Dysertacja została podzielona na trzy części.

Rozdział I - Kontakty handlowe
- Ustrój miejski i organizacja handlu Torunia i Wrocławia do poł. XIV w.
- Rola Torunia i Wrocławia w organizacji handlu na ziemiach polskich
- Drogi w handlu pomiędzy Toruniem a Wrocławiem
- Kontakty handlowe Torunia z Wrocławiem w XIV i XV w.
- Struktura towarowa handlu

Rozdział II - Kontakty finansowe
- Kupno renty przez mieszczan toruńskich we Wrocławiu
- Pożyczki, operacje finansowe i rynek nieruchomości

Rozdział III - Kontakty społeczne
- Struktura społeczna kontraktów gospodarczych
- Migracje
- Powiązania rodzinne

Do opracowania zostało dołączonych aż 36 szczegółowych tabel i 10 wykresów, dotyczących miedzy innymi częstotliwości wzajemnych kontaktów, taryf komór celnych, handlu rybami, suknami i tkaninami, handlu metalami i wyrobami metalowymi, rent wieczystych i dożywotnich, rynku nieruchomości, długów i dłużników, struktury społecznej i zawodowej, kontraktów kupna-sprzedaży rent.

Kazimierz Trybulski - Wzgórze nad jeziorem

 

Kazimierz Trybulski

Wzgórze nad jeziorem

Wydawnictwo Region

Gdynia 2016

Sygnatura SIRr XXXIIb/84

Kazimierz Trybulski jest autorem książek historycznych dla młodzieży.

Autor mieszka w Grudziądzu i regionowi Pomorza i Ziemi Chełmińskiej poświecił swoja twórczość.

Akcja jego powieści rozgrywa się w czasach średniowiecza w Państwie Zakonu Krzyżackiego.

W Książnicy Kopernikańskiej dostępne są już jego dwa dzieła:
- powieści młodzieżowa "Ballada o rycerzu Krzyża" z 2011 roku oraz
- książka popularnonaukowa "Krzyżacy. Zakon Szpitala Najświętszej Marii Panny Domu Niemieckiego w Jerozolimie" z 2014 roku.

Oprócz tego jest napisał również inne powieści historyczne dla młodzieży takie jak "Za rzeką czasu" oraz "Wyspa Marii".

Również akcja "Wzgórza nad jeziorem" rozgrywa się w XIII-wiecznym Państwie Krzyżackim.

Miejscem akcji jest średniowieczna Chełmża.

Powieść poświęcona jest dwóm postacią.

Pierwsza to błogosławiona Juta, która niosła pomoc chorym i ubogim.

Drugim bohaterem jest biskup Heidenryk - pierwszy biskup Diecezji Chełmińskiej, który nadał Chełmży prawa miejskie i uczynił ją siedzibą biskupstwa.

Książka jest oczywiście powieścią, a nie podręcznikiem historii.

Ale śledząc perypetie bohaterów poznajemy średniowieczną Ziemię Chełmińską, realia codziennego życia i mentalność mieszkańców.

Błażej Śliwiński - Ziemomysł Inowrocławski : książę kujawski, brat Leszka Czarnego i króla Władysława Łokietka

 

Błażej Śliwiński

Ziemomysł Inowrocławski
książę kujawski, brat Leszka Czarnego i króla Władysława Łokietka
(ok. 1247 - początek października/25 grudnia 1287) 

Wydawnictwo Avalon

Kraków 2017

Sygnatura SIRr IIIB/Ziemomysl Inowrocławski

Prof. zw. dr hab. Błażej Śliwiński jest związany z Zakładem Historii Polski Średniowiecznej i Nauk Pomocniczych Historii Uniwersytetu Gdańskiego.

Zajmuje się dziejami politycznymi i społecznymi północnych ziem polskich w X-XIII wieku.

W Książnicy Kopernikańskiej dostępnych jest szereg jego książek:

1. Pogranicze kujawsko-pomorskie w XII-XIII wieku : z dziejów Bydgoskiego i Wyszogrodzkiego w latach 1113-1296 / Błażej Śliwiński. 

2. Urzędnicy Pomorza Wschodniego do 1309 roku : spisy / oprac. Błażej Śliwiński 

3. Książęta, urzędnicy, złoczyńcy / pod red. Błażeja Śliwińskiego 

4. Mazowsze, Pomorze, Prusy / pod red. Błażeja Śliwińskiego 

5. Kopijnicy, szyprowie, tenutariusze / pod red. Błażeja Śliwińskiego

6. Krzyżacy, szpitalnicy, kondotierzy / pod red. Błażeja Śliwińskiego 

7. Mściwoj II (1224-1294) : książę wschodniopomorski (gdański) / Błażej Śliwiński 

8. Pomorze Wschodnie w okresie rządów księcia polskiego Władysława Łokietka w latach 1306-1309 / Błażej Śliwiński

9. Leszek Inowrocławski : (1274-1275 po 27 kwietnia 1339) / Błażej Śliwiński

10. Lisowie Krzelowscy w XIV-XV w. i ich antenaci : studium genealogiczne / Błażej Śliwiński

11. Ziemomysł Inowrocławski : książę kujawski, brat Leszka Czarnego i króla Władysława Łokietka
(ok. 1247 – początek października/25 grudnia 1287) / Błażej Śliwiński

Biografia Ziemomysła Inowroclawskiego, poświęcona jest osobie kontrowersyjnego księcia, który uchodził za sympatyka Krzyżaków i niemieckich rycerzy, których przedkładał nad miejscowych.

Książę o ambicjach do uprawiania wielkiej polityki już po 3 latach rządów  spotkał się z buntem podwładnych i wygnaniem.

Po upływie 7 lat zdołał powrócić z wygnania, ale musiał zrezygnować ze swych ambitnych planów.

Profesor Błażej Śliwiński wykazuje błędność  nieprzychylnej Ziemowitowi, a mocno zakorzeniona do tej pory w historiografii, opinią miłośnika Krzyżaków i niemczyzny.

Niemniej punktuje jego cechy charakterologiczne, które powodowały, ze nie mógł być władcą wielkiego formatu.

Zamknął się w partykularnych interesach i konfliktach dzielnicowych.

Niczego nie dokonał i niczym ważnym się nie zapisał.

Źródła do dziejów regionu kujawsko-pomorskiego - Średniowiecze

 

Źródła do dziejów regionu kujawsko-pomorskiego
Cz. 1, Średniowiecze 

Opracowali Marcin Hlebionek, Krzysztof Kwiatkowski, Waldemar Rozynkowski, Małgorzata Strzelecka, Michał Targowski

Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika

Toruń 2019

Sygnatura SIRr VIa/52

Publikacja stanowi wybór tekstów źródłowych dotyczących epoki średniowiecza na obszarze regionu kujawsko-pomorskiego.

Był to bardzo dynamiczny okres zmian społecznych i politycznych.

Odcisnął na nim piętno zwłaszcza konflikt polsko-krzyżacki.

Dzieje regionu wiążą się również z kolonizacją miejska i wiejską na prawie niemieckim.

Wiele z wydarzeń było ważnych nie tylko dla regionu, ale również dla całego kraju.

Teksty źródłowe zostały zaprezentowane w układzie chronologiczno-tematycznym.

1. Od legendarnych początków Polski do zjazdu w Gąsawie

2. Od sprowadzenia krzyżaków nad Wisłę do pokoju kaliskiego

3. Polsko-krzyżackie pogranicze w czasach od śmierci Kazimierza I Wielkiego do wojny 1409-1411

4. Od traktatu mełneńskiego do II pokoju toruńskiego

5. Społeczeństwo i gospodarka regionu w średniowieczu

Wydawnictwo ma charakter popularnonaukowy.

Wszystkie teksty opublikowano w jezyku polskim.

Jest ono przeznaczone dla pasjonatów historii oraz dla nauczycieli szkół podstawowych i średnich.

Z myślą o uczniach poszczególne zagadnienia opatrzono zestawami pytań i poleceń.

Ostatnia część książki zawiera aneks z materiałami metodycznymi w postaci dodatkowych zadań.

Średniowieczne siedziby rycerskie w ziemi chełmińskiej na tle badań podobnych obiektów na ziemiach polskich

 

Średniowieczne siedziby rycerskie w ziemi chełmińskiej na tle badań podobnych obiektów na ziemiach polskich

Materiały z Sesji Archeologiczno-Historycznej, Bachotek 3-4 maja 1985

Redakcja naukowa Andrzej Kola

Wydawcy:
Muzeum Regionalne w Brodnicy,
Instytut Archeologii i Etnografii UMK w Toruniu 

Toruń 1987

Sygnatura  SIRr VIb/3-26

Tom zawiera teksty referatów wygłoszonych na sesji naukowej poświęconej problematyce średniowiecznych siedzib rycerskich.

Spis treści:

1. Andrzej Kola - Stan i perspektywy badań archeologicznych późnośredniowiecznych siedzib rycerskich na ziemi chełmińskiej 
2. Antoni Czacharowski - Sytuacja prawna rycerstwa ziemi chełmińskiej w średniowieczu 
3. Jan Powierski - Grody rycerskie w ziemi chełmińskiej w XIII w. w świetle źródeł pisanych 
4. Ryszard Boguwolski - Wyniki badań archeologicznych na grodzisku w Plemiętach 
5. Gerard Wilke - Późnośredniowieczny dwór obronny w Słoszewach koło Brodnicy w świetle badań archeologicznych 
6. Kazimierz Grążawski - Wyniki badań grodzisk w Radoszkach i Bachotku woj. toruńskie 
7. Leszek Kajzer - Czy tzw. gródki stożkowate były fundacjami "średniego rycerstwa"? 
8. Edward Krause - Nowe źródła archeologiczne o siedzibie rycerskiej w Siedlątkowie w woj. sieradzkim 
9. Edward Krause - Badania archeologiczne grodziszczka w Szamotułach w woj. poznańskim 
10. Tadeusz Łaszkiewicz - Piotr Wawrzyniak - Popów - przyczynek do dyskusji nad funkcją niektórych gródków stożkowatych 
11. Krzysztof Wachowski - Bełty z zamku w Legnicy 
12. Rainer Sachs - Nieznane badania miedzywojenne nad historią wiezy rycerskiej w Siedlecinie 
13. Stanisław Kołodziejski - Średniowieczne rezydencje obronne w zachodniej Małopolsce 
14. Antoni Jan Pawłowski - Siedziba rycerska w Stążkach woj. elbląskie w świetle dotychczasowych badań archeologicznych

Piotr Birecki, Marcin Seroczyński - Ku chwale Trójcy Świętej : dawna katedra diecezji chełmińskiej w Chełmży

 

Piotr Birecki 
Marcin Seroczyński 

Ku chwale Trójcy Świętej
Dawna katedra diecezji chełmińskiej w Chełmży

Wydawca: Machina Druku
na zlecenie Towarzystwa Przyjaciół Chełmży 

Chełmża  2020

Sygnatura SIRr XXXIV/198

Polecamy państwu obejrzenie albumu poświęconego Katedrze pw. św. Trójcy w Chełmży.

Zdjęcia do albumu wykonał Marcin Seroczyński, tekst napisał Piotr Birecki.

W książce zamieszczono również fotografie z paralotni wykonane przez Łukasza Borkowskiego.

Marcin Seroczyński jest wybitnym regionalistą chełmżyńskim, kierownikiem Działu Zbiorów Specjalnych chełmżyńskiej biblioteki, redaktorem „Głosu Chełmżyńskiego” i prezesem Towarzystwa Przyjaciół Chełmży.

Dr hab. Piotr Birecki, prof. UMK pracuje w Zakładzie Sztuki Średniowiecznej i Nowożytnej na Wydziale Sztuk Pięknych UMK.

Specjalizuje się w sztuce Prus Królewskich i Wschodnich oraz w sztuce protestanckiej XIX wieku.

Fotograficzna opowieść o katedrze ułożona jest chronologicznie od jej początków w średniowieczu, przez  blask renesansu i  bogactwo baroku, po wiek XIX i XX i współczesność.

Zdjęcia prezentują architekturę katedry i jej wyposażenie z poszczególnych epok.

Na fotografiach widać najmniejsze detale, które zwykle trudno zaważyć i docenić.

Szczególnie wiele skarbów sztuki pochodzi z epoki baroku.

Możemy podziwiać między innymi detale ołtarza głównego, nastawy ołtarzowej, rzeźby, figury i płaskorzeźby, epitafia, ołtarze boczne i przyfilarowe, nawę główną i nawy boczne, ambony,  obrazy, portrety i malowidła, krzyże, chrzcielnice, herby.

Castra Terrae Culmensis - na rubieży chrześcijańskiego świata

 

Castra Terrae Culmensis
Na rubieży chrześcijańskiego świata
Interdyscyplinarne badania nad warownym budownictwem zakonu krzyżackiego w świetle źródeł archeologiczno-architektonicznych, historycznych i przyrodniczych 

pod redakcją Marcina Wiewióry 

Tom I-II

Wydawca: Instytut Archeologii UMK

Toruń 2020

Sygnatura SIRr VIb/2-33

Dwutomowe wydawnictwo Instytutu Archeologii UMK stanowi podsumowanie projektu "Castra Terrae Culmensis - na rubieży chrześcijańskiego świata" Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki, realizowanego w latach 2016-2019.

Kierownikiem projektu był dr hab. Marcin Wierciński, prof. UMK.

W ramach projektu przeprowadzono archeologiczne badania terenowe i studyjne o charakterze interdyscyplinarnym.

Badania obejmowały analizy archeologiczne, architektoniczne, historyczne, geofizyczne, geologiczne, geograficzne, archeobotaniczne i archeozoologiczne.

Przedmiotem badań było pięć warowni krzyżackich:

• Unisław
• Starogród
• Zamek Bierzgłowski
• Lipienek
• Papowo Biskupie

W publikacji opisano dzieje tych obiektów oraz wszystkie pozyskane podczas badań obiekty ruchome i nieruchome (Naczynia ceramiczne, materiały budowlane, fajki, kafle, militaria, monety, przedmioty ze szkła, bursztynu i metalu, kości).

SPIS TREŚCI

Tom I

1. Zagadnienia wstępne
2. Środowisko Geograficzne
3. Stratygrafia warstw kulturowych i charakterystyka poziomów osadniczych
4. Najstarsze ślady osadnictwa
5. Zamki krzyżackie w świetle średniowiecznych źródeł pisanych
6. Badania nieinwazyjne

Tom II

1. Próba rekonstrukcji stany środowiska geograficznego miejsc położenia i otoczenia zamków w czasie ich budowy w XIII-XIV wieku
2. Najstarsze fazy osadnictwa krzyżackiego
3. Zamki krzyżackie w okresie późnośredniowiecznym i nowożytnym. Analiza źródeł architektonicznych
4. Analiza źródeł archeologicznych z późnego średniowiecza i nowożytności
5. Analiza źródeł przyrodniczych
6. Krzyżackie osady warowne i miasta na ziemi chełmińskiej w świetle najnowszych badań
7. Architektura i technika budowy zamków murowanych s Starogrodzie, Bierzgłowie, Lipienku, Papowie Biskupim i Unisławiu w kontekście budownictwa zamkowego Prus
8. Podsumowanie

 

Jarosław Klonowski - Tajemnica świętego Wormiusa

 

Jarosław Klonowski

Tajemnica świętego Wormiusa

Wydawnictwo MG

Warszawa 2011

Sygnatura SIRr W/BY/Klo63

W Informatorium uruchomiliśmy Mini-Wypożyczalnię Beletrystyki Regionalnej „Żółty Regał”.  Jest to specjalny dział z powieściami, których fabuła została osadzona w województwie kujawsko-pomorskim. Oferujemy kryminały, romanse, powieści obyczajowe, powieści historyczne i powieści młodzieżowe. Mini-Wypożyczalni towarzyszy również profil @zoltyregal na Instagramie.

Jarosław Klonowski pochodzi z Bydgoszczy.

Ukończył historię na Uniwersytecie Kazimierza Wielkiego.

Jest autorem kryminałów i powieści grozy.

Publikował w Nowej Fantastyce, Qfancie, Opowieściach Niesamowitych, Słowach i Rzeczach, Magazynie Fantastycznym, Science Fiction, Esensji.

W jego książkach odnajdziemy też stylistykę kryminału, horroru, powieści historycznej.

Jest autorem kilku cieszących się dużą popularnością i uznaniem krytyki powieści:

-Miriam

-Noc w Ogrodzie Ciemności

-Ognie świętego Wita

-Tajemnica świętego Wormiusa

-Zimna fala

Książka „Tajemnica świętego Wormiusa” jest znakomitą powieścią historycznoprzygodową.

Akcja rozgrywa się w XV wieku na Kujawach.

Z Rzymu przybywa legat papieski Alfred Ostenwald ze specjalna misją.

Poszukuje relikwii świętego Wormiusa.

Joanna Tosik, Magdalena Tosik, Nikodem Pręgowski - Średniowieczny Toruń : instrukcja

 

Joanna Tosik
Magdalena Tosik

Ilustracje Nikodem Pręgowski

Średniowieczny Toruń : instrukcja

Wydawnictwo Na Przykład

Toruń 2020

Sygnatura SIRr VIII/T-A-42

Polecamy dzisiaj niezwykłe wydawnictwo.

To Interaktywna książka z grą planszową dla całej rodziny.

Poprzez zabawę poznajemy życie codzienne mieszkańców średniowiecznego Torunia.

Książka jest pełna ciekawostek i faktów, które pomijają podręczniki.

Jarosław Klonowski - Ognie świętego Wita

 

Jarosław Klonowski

Ognie świętego Wita

Wydawnictwo MG

Warszawa 2011

Sygnatura SIRr W/KRU/Klo65

W Informatorium uruchomiliśmy Mini-Wypożyczalnię Beletrystyki Regionalnej „Żółty Regał”.  Jest to specjalny dział z powieściami, których fabuła została osadzona w województwie kujawsko-pomorskim. Oferujemy kryminały, romanse, powieści obyczajowe, powieści historyczne i powieści młodzieżowe. Mini-Wypożyczalni towarzyszy również profil @zoltyregal na Instagramie.

Jarosław Klonowski pochodzi z Bydgoszczy.

Ukończył historię na Uniwersytecie Kazimierza Wielkiego.

Jest autorem kryminałów i powieści grozy.

Publikował w Nowej Fantastyce, Qfancie, Opowieściach Niesamowitych, Słowach i Rzeczach, Magazynie Fantastycznym, Science Fiction, Esensji.

W jego książkach odnajdziemy też stylistykę kryminału, horroru, powieści historycznej.

Jest autorem kilku cieszących się dużą popularnością i uznaniem krytyki powieści:

-Miriam

-Noc w Ogrodzie Ciemności

-Ognie świętego Wita

-Tajemnica świętego Wormiusa

-Zimna fala

Książka „Ognie świętego Wita” jest powieścią historyczną i kryminalną jednocześnie.

Intryga rozpoczyna się, gdy średniowieczną Kruszwicą wstrząsają zagadkowe morderstwa.

Bohater książki Alfred Ostenwald usiłuje wyjaśnić ich tajemnice, która prowadzi go do kolejnych sekretów.

W powieści znajdziemy  postacie znane  czytelnikom z książki "Tajemnica świętego Wormiusa".

Madonny i piety : szlakiem gotyckich figur

 

Madonny i piety
Szlakiem gotyckich figur 

Autor koncepcji: Ewa Krupa

Wydawcy:
Kujawsko-Pomorskie Centrum Kultury w Bydgoszczy
Dom Wydawniczy Margrafsen

Bydgoszcz 2016

Sygnatura SIRr XXXIV/188

Średniowiecze pozostawiło na terenie województwa kujawsko-pomorskiego autentyczne arcydzieła.

Kunszt artystów sprawił, że tworzyli prawdziwe skarby sztuki gotyckiej.

Wśród nich wyróżniają się rzeźby Madonn - niezwykle piękne, subtelne, pełne liryzmu i elegancji.

Dzięki twórca publikacji czytelnik może przemierzyć kujawsko-pomorski szlak gotyckich Madonn.

Opracowanie otwiera wstęp poświęcony figurom Madonn, ich stylowi, historii i symbolice.

Następnie w książce znajdziemy propozycje sześciu turystycznych tras, którymi miłośnicy sztuki sakralnej mogą przemierzać nasze województwo.

W przewodniku znalazły się opisy i fotografie Madonn i Piet z kościołów położonych w następujących miejscowościach:

• Chełmża
• Czarże
• Dźwierzno
• Golub-Dobrzyń
• Gostkowo
• Grabkowo
• Gruta
• Grzywna
• Inowrocław
• Jastrzębie
• Kijewo Królewskie
• Kowalewo Pomorskie
• Lembarg
• Lubraniec
• Markowice
• Nieżywięć
•  Nowe
• Obory
• Orle
• Orzechowo
• Ostromecko
• Papowo Biskupie
• Piotrków Kujawski
• Ryszewko
• Rywałd
• Siedlimowo
• Skępe
• Sławsk Wielki
• Strzelno
• Świecie
• Świerczynki
• Toruń
• Wabcz
• Wąbrzeźno
• Wąwelno
• Wielka Łąka
• Wielki Mędromierz
• Wielkie Radowiska
• Więcbork
• Włocławek
• Żnin

W Toruniu przewodnik poleca odwiedzenie:

• bazyliki katedralnej śś. Jana Chrzciciela i Jana Ewangelisty, gdzie można zobaczyć Figurę Matki Bożej z Dzieciątkiem - Piękną Madonnę (kopia),
• kościoła parafialnego pw. św. Jakuba Apostoła, gdzie można zobaczyć Figurę Marii z Dzieciątkiem
• kościoła parafialnego pw. św. Jakuba Apostoła, gdzie można zobaczyć Figurę Matki Bożej Różańcowej

Publikacja jest bogato ilustrowana fotografiami przedstawiającymi Madonny i Piety.

Opisy każdej z figur, są bardzo ciekawe i zawierają szereg interesujących informacji.

Zrealizowano z pomocą finansową Urzędu Marszałkowskiego Województwa Kujawsko-Pomorskiego.

Krzysztof Wytrykowski - Srebro Stortebeckera

 

Krzysztof Wytrykowski

Srebro Stortebeckera

Wydawnictwo Literackie i Naukowe RADWAN

Tolkmicko 2010

Sygnatura SIRr W/T/Wyt60

W Informatorium uruchomiliśmy Mini-Wypożyczalnię Beletrystyki Regionalnej „Żółty Regał”.  Jest to specjalny dział z powieściami, których fabuła została osadzona w województwie kujawsko-pomorskim. Oferujemy kryminały, romanse, powieści obyczajowe, powieści historyczne i powieści młodzieżowe. Mini-Wypożyczalni towarzyszy również profil @zoltyregal na Instagramie.

Krzysztof Wytrykowski jest warszawianinem, germanistą i historykiem kościoła.

Jest twórcą powieści historycznych.

"Srebro Stortebeckera"  jest powieścią osadzoną w realiach późnego średniowiecza.

Akcja dzieje się w Toruniu.

Dynamiczna akcja, pełna zwrotów i różnych wątków osiąga kulminację w zaskakującym zakończeniu.

Intryga dotyczy śmierci polskiego agenta wywiadu.

Większość bohaterów to postacie autentyczne.

Również sceneria nawiązuje do zachowanych do dziś zabytków Torunia.