Jan Rybiński był synem imigranta z Moraw, który z innymi braćmi czeskimi musiał opuścić swój kraj.
Urodził się w 1565 roku w Barcinie.
Ukończył Gimnazjum Akademickie w Gdańsku.
Studiował w Wittenberdze i Heidelbergu.
Pierwszy raz Jan Rybiński zamieszkał w Toruniu w 1585 roku, jako profesor Gimnazjum Akademickiego.
Między 1589-1592 roku był profesorem w Gimnazjum Akademickim w Gdańsku.
Był pierwszym na Pomorzu nauczycielem języka polskiego.
Promował twórczość Jana Kochanowskiego i Mikołaja Reja.
Ponownie przybył do Torunia w 1592 roku.
Objął wówczas lukratywne stanowisko sekretarza Rady Miejskiej.
Praca ta sprawiła, że utrzymywał ożywione kontakty z dworem królewskim i dworami magnackimi.
Większość czasu spędzał w Warszawie, uzyskując nawet tytuł sekretarza królewskiego.
W Toruniu napisał swe najważniejsze utwory poetyckie.
Jednak już w 1594 roku opuścił nasze miasto.
 |
| Jana Rybinskiego Gęśli Roznorymych Księga I, Torun 1593. Zakład Narodowy im. Ossolińskich XVI.Qu.2740. Źródło: Dolnośląska Biblioteka Cyfrowa |
Przejściowo zarządzał majątkami Bonin i Szabdy starosty radzyńskiego Jana Dąbrowskiego, położonymi w powiecie lubawskim i brodnickim.
Przebywał kolejno na dworach największych magnatów Rzeczypospolitej: Ostrorogów, Zamoyskich, Leszczyńskich, Sapiehów, Radziwiłłów.
Uzyskał tytuł królewskiego poety oraz nobilitację szlachecką.
Tworzył wiersze w języku polskim i łacińskim.
Stopniowo porzuca łacinę.
Był pierwszym poetą pomorskim tworzącym w języku polskim.
Wiele z jego utworów wydrukowano w Toruniu:
- 1583 - Wiersze żałobliwe - drukarz Melchior Nering
- 1592 - Hodoeporicum liber I - drukarz Andrzej Koteniusz (zbiór 14 elegii łacińskich)
- 1593 - Gęśli różnorymych ksiega I - drukarz Andrzej Koteniusz
- 1599 - Wiosna - drukarz Andrzej Koteniusz (sielanka)
- 1600 - Witanie - drukarz Andrzej Koteniusz (utwór sceniczny)
Zmarł około 1621 roku.
Jan Rybiński cieszył się uznaniem współczesnych, niestety został zapomniany przez potomnych.
W Książnicy Kopernikańskiej dostępne są następujące utwory Jana Rybińskiego:
- Concentvs Hortensis Mvsarvm Congratvlantivm solennitati Nuptiarum [...] Domini M. Hvlderici Schoberi, Scholae ciuilis Turoniensis Conrectoris, Sponsi, Et [...] Virginis Evae [...] Dn. Doctoris Melchioris Pyrnesij [...] Medici & Physici Turoniensis, relictae filiae, Sponsae / Conscriptus a Ioanne Cupio, Ph. & Med. Doctore, ex Insula Mariana. - Torvnii Borvssorvm : excudebat Andreas Cotenius, 1592. - STARODRUK[spacer height="20px"]
- De linguarum in genere tum Polonicae seorsim praestantia et utilitate Oratio ... / Jan Rybiński - Dantisci : J. Rhode, 1589. - MIKROFILM[spacer height="20px"]
- Gęśli różnorymnych księga 1 / Jan Rybiński - Toruń : A. Cotenius, 1593. - MIKROFILM[spacer height="20px"]
- Jana Rybińskiego "Gęśli roznorymych Księga I" / [posłowie Alojzy Tujakowski]. - Toruń : Zakłady Graficzne, 1969.[spacer height="20px"]
- Jana Rybińskiego "Gęśli różnorymych księga I" / Zbigniew Nowak i Anna Świderska. - Gdańsk : Gdańskie Towarzystwo Naukowe, 1958.[spacer height="20px"]
- Księga elegii podróżnych / Jan Rybiński ; przekł. Elwira Buszewicz ; wstęp i oprac. Elwira Buszewicz, Wojciech Ryczek ; Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego. - Warszawa : Wydawnictwo Naukowe Sub Lupa, 2015.[spacer height="20px"]
- Ku czci Jaśnie Wielmożnemu Panu, Panu Lwowi Sapieże, Canclerzowi wielkiemu W. Księ: Litewskiego, Mohilewskiemu, Parnawskiemu... Staroście, Nauk wysokich Mecaenasowi znamienitemu. - w Wilnie : drukował Jakub Markowicz, 1607. - STARODRUK[spacer height="20px"]
- Mowa... Rybinskiego biskupa Kujawskiego y pomorskiego, na sessyi d. 16 lutego r. 1789 miana. - Warszawa : Druk. Nadworney, 1769. - STARODRUK[spacer height="20px"]
- Wiersze polskie / Jan Rybiński ; oprac. Zbigniew Nowak i Anna Świderska. - Gdańsk ; Poznań : Państwowe Wydawnictwo Naukowe. Oddział, 1968.[spacer height="20px"]
- Wiersze żałobliwe, A przytym statecznie acz krotko opisuiące żywot, y sprawy zacne, rychłozmarłego [...] Pana Jana Hrabie z Ostroroga [...] : Przy końcu przydane iest [..] Małżonki iego, tuż w kilka godzin po nim [...] zmarłey, godne zalecenie / [Jan Rybinski]. - W Toruniu : Drukował Melchior Neringk, 1583. - STARODRUK[spacer height="20px"]
- Wiosna / Jan Rybiński ; transkr., koment. i słowniczek Maria Frankowska. - Toruń : Towarzystwo Bibliofilów im. J. Lelewela, 2006.
POLECANA LITERATURA
Zbigniew Nowak
Rybiński (Ribinius, Ryba) Jan
Polski Słownik Biograficzny
Tom 33, zeszyt 3, s. 329-331
Sygnatura SIRi XVIa/1-t.33
Hasło: Rybiński Jan
Bibliografia Literatury Polskiej
Nowy Korbut
Tom 3, N-Ż, s. 190-192
Sygnatura SIRi Vb/4-t.3
Izabela Teresińska
Rybiński Jan
Dawni pisarze polscy
Tom 3, s. 395- 396
Sygnatura SIRi XVIa/LP-24c
Anna Krzewińska
Jan Rybiński
Wybitni lidzie dawnego Torunia
s. 57-62
Sygnatura SIRr IIIA/3a
Zbigniew Nowak
Jan Rybiński. Zapomniany poeta pomorski doby Odrodzenia.
Pamiętnik Literacki
Rocznik 52, 1961, zeszyt 4, s. 321-371
Sygnatura MAG 03929-52/2
Alojzy Tujakowski
Jan Rybiński - poeta dawnego Torunia
W: Jana Rybińskiego Gęśli roznorymych Księga I
Toruń 1969
Sygnatura SIRr XXXIIb/7
Zbigniew Nowak, Anna Swiderska
Jana Rybińskiego "Gęśli różnorymnych księga I"
Gdańsk 1958
Sygnatura SIRr XXXIIa/5
Maria Frankowska
"Wiosna kwieciorodna" czyli o sielance Jana Rybińskiego
W: Jan Rybiński, Wiosna, Toruń 2006
s. 19-28
Sygnatura SIRr XXXc/16
Zbigniew Nowak, Anna Świderska
Wstęp
W: Jan Rybiński, Wiersze Polskie, Gdańsk 1968
s. VII-XCVIII
Sygnatura MAG 89847