Cykl: 100 lat Niepodległego Torunia. Warto pamiętać
Seria: Balonowy Toruń
Baloniarze garnizonu toruńskiego w służbie Niepodległej.
Prelekcja na Facebooku Książnicy Kopernikańskiej - 13 VIII godz. 18.00
Wystawa w Książnicy Kopernikańskiej od 13 VIII do 31 X 2020 r.
Pod wspólnym tytułem Baloniarze garnizonu toruńskiego w służbie Niepodległej polecamy wystawę oraz prelekcję w ramach Wieczorów Toruńskich.
W siedzibie Książnicy Kopernikańskiej będzie można też pozyskać nieodpłatnie folder okolicznościowy.
Uroczyste otwarcie wystawy nastąpi w Książnicy Kopernikańskiej w czwartek 13 sierpnia o godz. 11.00.
Następnie o godz. 18.00 będzie można obejrzeć w internecie na Facebooku Książnicy Kopernikańskiej wykład Mariusza Thomasa z Towarzystwa Miłośników Torunia na temat wojsk balonowych -
https://www.facebook.com/KsiaznicaKopernikanska
Wystawa została poświęcona żołnierzom toruńskiego Batalionu Balonowego w okresie dwudziestolecia międzywojennego. Powstała z okazji ponownego odsłonięcia w Toruniu Pomnika Poległym Żołnierzom Wojsk Balonowych, w setną rocznicę wojny polsko-bolszewickiej, w której baloniarze także wzięli udział, w jubileuszowym roku 100-lecia powrotu Torunia i Pomorza do Macierzy. Monument, zarówno w II RP, 5 maja 1937 r., jak i aktualnie, został umiejscowiony w Parku Miejskim na Bydgoskim Przedmieściu (uroczystości 14 VIII 2020, w przeddzień rocznicy Cudu nad Wisłą 15 VIII 1920, poprzedzi uroczyste otarcie wystawy w Książnicy Kopernikańskiej 13 VIII o godz. 11.00).
Na wystawie w siedzibie Książnicy Kopernikańskiej przy ul. Słowackiego 8 eksponujemy autentyczne i unikatowe pamiątki po żołnierzu toruńskiego batalionu balonowego (1bbal), Stanisławie Kołodziejczaku (1897-1988) - powstańcu wielkopolskim, majstrze wojskowym - mechaniku aeronautycznym (sierżancie od 1925). Użyczyła je nam Jego wnuczka, Jolanta Przybylak z Lubicza Dolnego, członkini Towarzystwa Miłośników Torunia.
M.in. są to zdjęcia, zarówno te, wykonane z żoną (Ewą z domu Gątarską, określaną w dokumentach jako „majstrowa”) i dziećmi, (również przed pomnikiem balonowym w parku), jak i te w gronie żołnierzy, oraz życiorys, skreślony własnoręcznie, oryginalne odznaczenia jakimi go uhonorowano (m.in. Krzyż Walecznych, Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918-1921, Wielkopolski Krzyż Powstańczy), dokumenty związane z przebiegiem służby wojskowej, np. odpis dyplomu ukończenia szkoły mechaników aeronautycznych przy Oficerskiej Szkole Aeronautycznej w Toruniu, (absolwenci uzyskiwali specjalność ślusarz-mechanik, z tytułem majstra wojskowego), także zaświadczenia z Izby Chorych 1. bbal, sygnowane przez lekarza Batalionu Balonowego kapitana dr I. Kołacińskiego, czy dokumenty wystawione przez Probostwo Garnizonu Bydgoszcz - zaświadczenie o zapowiedziach, i Parafię Matki Boskiej N. Pomocy w Bydgoszczy, odpis potwierdzający zawarcie związku małżeńskiego wówczas plutonowego 16. Pułku Ułanów Wielkopolskich w Bydgoszczy.
Pośród zdjęć na uwagę zasługują dwa, na których utrwalono tzw. przebazowanie balonów obserwacyjnych wraz z załogą, pomiędzy okrętami MW ORP „Wilia” i „Smok”, podczas wspólnych ćwiczeń toruńskich baloniarzy z jednostkami Marynarki Wojennej, z Morskiego Dywizjonu Lotniczego w Pucku.
Pokazujemy także model hydroplanu Lioré et Olivier LeO H.13, (wykonany przez żołnierzy Morskiego Dywizjonu Lotniczego w Pucku), prezent dziadka dla wnuczki, która kontynuuje tradycje utrwalania pamięci o polskich podniebnych bohaterach, nie tylko z naszego regionu.
Zaprezentujemy także druki z kolekcji Książnicy Kopernikańskiej, i zbiory prywatne: druki, (m.in. La Navigation Aerienne et les randonnees victorieuses du Belgica, dzieło belgijskiego pilota i baloniarza Ernesta Demuyter, wielokrotnego zwycięzcę Pucharu Gordona Bennetta), dokumenty życia społecznego, kopie odznak obserwatorów wojsk balonowych, odwzorowanie unikatowej odznaki mechanika aeronautycznego, (którą nosił m.in. S. Kołodziejczak), czy pamiątkowa odznaka Wojsk Balonowych Polskich Sił Powietrznych na Zachodzie, które udostępnił Mariusz Thomas z ToMiTo.
 |
| Kopia odznaki Obserwatora Wojsk Balonowych, kolekcja Mariusza Thomasa, fot. Arkadiusz Młodzik |
Całość uzupełnią cztery repliki witrażowe - sterowca "Lech" oraz trzech balonów - "LOPP", "Tadeusz Kościuszko" i "Polonia II", wykonane w toruńskiej pracowni Sławomira Intka (pasjonata lotnictwa i wnuka powstańca wielkopolskiego - Józefa Intka).
 |
| Toruński witrażysta Sławomir Intek, w tle jego repliki balonowe na wystawie Baloniarze garnizonu toruńskiego w służbie Niepodległej w Książnicy Kopernikańskiej |
Wystawa będzie czynna od 13 sierpnia do 31 października 2020 r. Organizatorzy: Gmina Miasta Toruń, Książnica Kopernikańska, Towarzystwo Miłośników Torunia, Pracownia witraży Intek-Art w Toruniu.
dr Katarzyna Tomkowiak