Dariusz Meller
Nie damy naszej Chełmży
Starcie z Grenzschutzem 28 stycznia 1919
Tło - przebieg - pamięć
Wydawnictwo Wąbrzeskie Zakłady Graficzne
Chełmża 2017
Sygnatura SIRr VIII/Ch-15
Dariusz Meller jest historykiem, regionalistą pomorskim, działaczem społecznym i samorządowym, kolekcjonerem starych pocztówek i archiwaliów.
Jest autorem wielu felietonów i artykułów historycznych zamieszanych w prasie regionalnej.
W Książnicy Kopernikańskiej dostępne są również jego książki:
1. Chełmża : kultura w dziejach miasta / Piotr Birecki, Dariusz Meller. - Chełmża : Towarzystwo Przyjaciół Chełmży ; Powiatowa i Miejska Biblioteka Publiczna im. Juliana Prejsa 2010.
2 .Chełmża wczoraj i dziś : album / zespół redakcyjny: Piotr Birecki, Dariusz Meller, Marcin Seroczyński. - Chełmża ; Wąbrzeźno : Wydawnictwo Wąbrzeskie Zakłady Graficzne 2009.
3. Chełmża ze starej fotografii = Chełmża in the old pictures = Chełmża auf altem Foto / [opisy zdjęć Dariusz Meller, Leszek Pachoń]. - Chełmża : Black Ball ; na zlec. Zarządu Miasta cop. 1998.
4. Jubileusz 25-lecia NSZZ "Solidarność" w Cukrowni Chełmża : Chełmża, 10-19 IX 2005 / [oprac. tekstu i red. Dariusz Meller ; zdjęcia Kazimierz Pająk]. - Chełmża : NSZZ "Solidarność"
Cukrowni Chełmża, 2005.
5. Krótko historia Chełmży : (łod pirszych poczunktów do dzisioj) / Dariusz Meller. - Chełmża : Wąbrzeskie Zakłady Graficzne, 2004.
6. Nie damy naszej Chełmży : starcie z Grenzschutzem 28 stycznia 1919 : tło - przebieg - pamięć / Dariusz Meller. - Chełmża : Wąbrzeskie Zakłady Graficzne 2017.
7. NSZZ "Solidarność" Cukrowni Chełmża w latach 1980-2002 / Dariusz Meller. - Chełmża : NSZZ "Solidarność" Cukrowni Chełmża 2003.
8. Słownik biograficzny Chełmży i okolic. Z. 1 / pod red. Dariusza Mellera ; Powiatowa i Miejska Biblioteka Publiczna im. J. Prejsa w Chełmży. - Toruń : Wydawnictwo Adam Marszałek cop. 2001.
9. Słownik gwary używanej w Chełmży i okolicach : (tzw. gwara chełmińska) / Dariusz Meller. - Chełmża ; Toruń : Pracownia Sztuk Plastycznych 2015.
10. Słownik gwary używanej w Chełmży i okolicach : (tzw. gwara chełmińska) / Dariusz Meller. - Chełmża : Wąbrzeskie Zakłady Graficzne, 2002.
11. Towarzystwo Gimnastyczne "Sokół" w Chełmży w latach 1895-1939 / Dariusz Meller. - Chełmża : Powiatowa i Miejska Biblioteka Publiczna im. Juliana Prejsa, 2005
Książka "Nie damy naszej Chełmży : starcie z Grenzschutzem 28 stycznia 1919 : tło - przebieg - pamięć" jest niezwykle cennym opracowaniem.
Autor przypomniał szerokiemu gronu czytelników dramatyczne wydarzenia jakie towarzyszyły powrotowi Pomorza i ziemi chełmińskiej do Polski po 1918 r.
Przedmiotem opracowania jest powstanie chełmżyńskie z 28 stycznia 1919 roku.
W trakcie walk z niemieckim Grenzschutzem zginęło wówczas siedmioro Polaków.
Dariusz Meller nakreślił szerokie tło historyczne tamtych wydarzeń.
Posiłkował się przy tym również utworami literackimi jakie były zamieszczane w prasie pomorskiej.
Autor przedstawił losy mieszkańców Chełmży w ostatnich latach zaboru pruskiego.
Przypomniał wagę I wojny światowej, jej obecność w świadomości zbiorowej, charakterystykę, wpływ na życie mieszkańców Pomorza i Chełmży.
Omówił przebieg rozruchów do jakich doszło w Chełmży jeszcze podczas wojny 14 i 15 lipca 1917 roku, w których pierwszorzędną role odegrały chełmżyńskie kobiety.
W książce obszernie przedstawiono przebieg powstania chełmżyńskiego, czyli starcia miejscowych Polaków z oddziałem Grenzschutzu 28 stycznia 1919 roku.
Opisano również ich znaczenie oraz przypomniano powstałą na ich podstawie opowieść drukowaną w prasie pomorskiej w odcinkach.
Następnie autor odtworzył przebieg przyłączenia Chełmży do Polski 21 stycznia 1920 roku.
Przedstawił również dalsze losy głównych bohaterów wydarzeń chełmżyńskich.
Przypomniał obchody patriotyczne organizowane w okresie II Rzeczpospolitej w Chełmży ku uczczeniu wydarzeń z 1919 i 1920 roku.
Na koniec autor zbadał obecność gwary chełmińskiej w opisywanych wydarzeniach.
Książkę uzupełniają fotografie i dokumenty.