Lidia Smentek
Tryptyk historyczny
Na jubileusz 450-lecia Gimnazjum Toruńskiego
(1568-2018)
Wydawca: Polskie Wydawnictwa Reklamowe
Toruń 2018
Sygnatura SIRr XXXIb/11
Profesor Lidia Smentek jest wybitnym fizykiem i chemikiem, wykładowcą Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu oraz Vanderbilt University w Nashville.
W 1966 roku zdała egzamin maturalny w I Liceum Ogólnokształcącym im. Mikołaja Kopernika w Toruniu.
Właśnie nauce w Koperniku poświęcone są jej wspomnienia.
Książka składa się z trzech części:
Część I - Zaległa lekcja historii, czyli czego NIE (na)uczyłam się w czasie czterech lat edukacji w Koperniku
Rozdział poświęcony jest historii szkoły od powstania w 1568 roku Gimnazjum Toruńskiego, które w 1594 roku podniesiono do rangi akademickiej.
Uczniowie Kopernika w okresie okupacji niemieckiej prowadzili mały sabotaż w ramach "Batalionu Śmierci za Wolność".
W ten sposób nawiązywali do pamięci o słynnych Filomatach Pomorskich działających w gimnazjum w okresie zaboru pruskiego.
Autorka przybliża sylwetki trzech filomatów: Adama i Witolda Steinbornów oraz Leona Konkolewskiego.
Przypomina również o działalności "Czarnej Szóstki" drużyny harcerskiej im. Zawiszy Czarnego w Toruniu w okresie przedwojennym i powojennym.
Część II - Jubileuszowe wspomnienia: Rocznik 1966, czyli czego (na)uczyłam się w Koperniku w ciągu czterech lat edukacji
Rozdział ukazuje obraz szkoły i Torunia w latach sześćdziesiątych.
Autorka opisuje swoją edukację, nauczycieli i uczniów szkoły.
Czytamy, jak wyglądały lekcje czy zajęcia pozalekcyjne.
Poznajemy szkolne akademie, zespoły muzyczne, konkursy recytatorskie, wycieczki.
Część III - Wyklęty uczeń, czyli czego nie wolno mi było poznać nawet po czterech latach edukacji w Koperniku
Rozdział ten poświęcony jest białym plamom w nauczaniu historii, tak charakterystycznym dla czasów komunistycznych.
Nie mówiło się nie tylko o zbrodni katyńskiej, ale również o osobach represjonowanych przez Urząd Bezpieczeństwa.
Wśród skazanych na zapomnienie był Gerard Winiarski - uczeń Kopernika, który został aresztowany w 1951 roku za przynależność do nielegalnych "Orląt"
Miał 17 lat - został skazany na 12 lat więzienia.
Trafił do obozu w Jaworznie, gdzie karze towarzyszyła praca w kopalni.
W 1954 roku objęła go amnestia.
Autorka wraca do jego procesu, rozmawia ze świadkami, ogląda pamiątki, sięga po prace współczesnych historyków na temat młodzieżowej konspiracji patriotycznej, wreszcie zapoznaje się z dokumentami bezpieki i aktami sądowymi.
Poznajemy warunki panujące w obozie dla młodocianych więźniów politycznych w Jaworznie.
Czytamy o "Orlętach", poznajemy działalność tej podziemnej organizacji i losy jej członków.
Polecając "Tryptyk historyczny" trzeba koniecznie wspomnieć, że w książce zamieszono olbrzymią ilość unikatowych fotografii, portretów, dokumentów ilustrujących dzieje I Liceum Ogólnokształcącego im. Mikołaja Kopernika w Toruniu oraz losy jego uczniów.
Wydanie książki sfinansowane zostało z budżetu Województwa Kujawsko-Pomorskiego.