ks. Witold Kujawski
Parafie diecezji włocławskiej
Okres kujawsko-kaliski 1818-1925
Wydawca: Teologiczne Towarzystwo Naukowe Wyższego Seminarium Duchownego we Włocławku
Włocławek 2018
Sygnatura XXXIV/184
Ks. Witold Konstanty Kujawski ukończył Wyższe Seminarium Duchowne we Włocławku oraz historię na Akademii Teologii Katolickiej w Warszawie.
Pracował w Archiwum Diecezjalnym we Włocławku.
Otrzymał tytuł doktora nauk teologicznych za pracę "Krzesław z Kurozwęk jako wielki kanclerz koronny i biskup włocławski."
Otrzymał tytuł doktora habilitowanego nauk humanistycznych za pracę "Kościelne dzieje Sieradza".
Wykładał historię kościoła w Wyższym Seminarium Duchownym we Włocławku, na Uniwersytecie Kardynała Stefana Wyszyńskiego i Uniwersytecie Mikołaja Kopernika.
Jest autorem monumentalnego dzieła "Parafie diecezji włocławskiej. Okres kujawsko-kaliski 1818-1925".
W 1818 roku granice diecezji kujawsko-kaliskiej ze stolicą we Włocławku zostały całkowicie zmienione w związku z rozbiorami Polski i ukształtowaniem się nowych granic politycznych.
Od diecezji włocławskiej odłączono parafie, które znalazły się w zaborze pruskim.
Granice diecezji rozszerzono o parafie należące do archidiecezji gnieźnieńskiej, diecezji krakowskiej, diecezji poznańskiej.
Diecezje nazywano urzędowo diecezją włocławską lub kaliską, ale najczęściej kujawsko-kaliską.
Mimo, że stolicą diecezji był Włocławek, władze zaborcze wymusiły aby biskup rezydował w Kaliszu, który był wówczas miastem wojewódzkim.
Diecezja była bardzo rozległa stąd dzieliła się na większe oficjałaty (Włocławek, Kalisz, Piotrków Trybunalski) i mniejsze dekanaty.
W 1925 roku przed zmianą organizacji kościelnej w odrodzonej Rzeczypospolitej w skład diecezji włocławskiej wchodziło aż 390 samodzielnych parafii.
Ks. Witold Kujawski opisał dokładnie dzieje każdej z tych parafii.
Wśród nich znalazło się kilkadziesiąt kujawskich wchodzących w skład:
dekanatu włocławskiego:
- Włocławek
- Białotarsk
- Boniewo
- Brześć Kujawski
- Choceń
- Chodecz
- Dąbie Kujawskie
- Duninów
- Grabkowo
- Kłobia
- Kłobka
- Kłótno
- Kowal
- Kruszyn
- Lubień Kujawski
- Lubomin
- Lubraniec
- Przedecz
- Smiłowice
- Wieniec
- Wistka Szlachecka
- Zgłowiączka
dekanatu nieszawskiego:
- Nieszawa
- Aleksandrów Kujawski
- Bądkowo
- Broniewo
- Bronisław
- Byczyna
- Bytoń
- Ciechocinek
- Koneck
- Kościelna Wieś Kujawska
- Krzywosądz
- Lubanie
- Łowiczek
- Makoszyn
- Orle
- Osięciny
- Ostrowąs
- Piotrków Kujawski
- Połajewo
- Raciążek
- Radziejów
- Sadlno
- Sędzin
- Siniarzewo
- Służewo
- Straszewo
- Świerczyn
- Witowo
- Zakrzewo
- Zbrachlin
dekanatu lipnowskiego:
- Lipno
- Bobrowniki
- Chełmnica Wielka
- Grochowalsk
- Karnkowo
- Kikół
- Ostrowie Lipnowskie
- Sumin
- Szeptal Górny
- Wielgie
- Wola - Trutowo
- Zaduszki
dekanatu mazowieckiego:
- Mazowsze
- Ciechocin
- Czernikowo
- Dobrzejewice
- Działyń
- Łążyn
- Nowogród
- Osiek nad Wisłą
dekanatu kolskiego
- Izbica Kujawska
Monografia jest nieocenioną skarbnicą wiedzy o dziejach Kościoła polskiego w XIX wieku.