Dziś polecimy Państwu książkę Michała Pszczółkowskiego ."Toruńska kamienica czynszowa w latach 1850-1914".
Książka zdobyła w 2022 roku Nagrodę Marszałka Województwa Kujawsko-Pomorskiego dla Najlepszej Książki o Tematyce Regionalnej.
Transkrypcja podcastu:
Dzień dobry.
Zapraszam Państwa do wysłuchania kolejnego odcinka podcastu „Biblioteka Kujaw i Pomorza”, który poświęcony jest najciekawszym książkom dotyczącym regionu kujawsko-pomorskiego.
Nazywam się Grzegorz Barecki i jestem pracownikiem Działu Informacyjno-Bibliograficznego Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej – Książnicy Kopernikańskiej w Toruniu.
Dział ten zajmuje się między innymi
· pieczą nad księgozbiorem regionalnym,
· udostępnianiem książek i czasopism z terenu Kujaw i Pomorza,
· udzielaniem informacji o naszym regionie.
W Informatorium zgromadziliśmy kilka tysięcy książek i czasopism poświęconych regionowi kujawsko-pomorskiemu.
Na dzisiejszym spotkaniu chciałbym polecić Państwu książkę Michała Pszczółkowskiego pod tytułem „Toruńska kamienica czynszowa w latach 1850-1914”.
Wybór książki jest oczywisty.
Zdobyła ona w obecnym 2022 roku Nagrodę Marszałka Województwa Kujawsko-Pomorskiego dla Najlepszej Książki o Tematyce Regionalnej.
Organizatorem konkursu była Wojewódzka Biblioteka Publiczna – Książnica Kopernikańska w Toruniu oraz Toruński Oddział Zrzeszenia Kujawsko-Pomorskiego.
Fundatorem nagrody był Samorząd Województwa Kujawsko-Pomorskiego.
Do konkursu zgłoszono 27 wyśmienitych publikacji.
Pozwólcie Państwo, że je wymienię:
1. Binkowski Mirosław Kaźmiyrz - Jak Kiejsiś Pałuczoki Godali
2. Birecki Piotr, Seroczyński Marcin - Ilustrowane dzieje Chełmży w 770. rocznicę jej powstania
3. Birecki Piotr, Seroczyński Marcin - Ku chwale Trójcy Świętej. Dawna katedra diecezji chełmińskiej w Chełmży
4. Cudnik Kamila - W cieniu twierdzy
5. Drozdowski Krzysztof - Bydgoszcz w latach okupacji
6. Drozdowski Krzysztof - Bydgoszcz. Historia w 100 przedmiotach
7. Historia toruńskiego jazzu : lata 50. i 60. - pod redakcją Grzegorza Kopcewicza
8. Kluczwajd Katarzyna - Viktoria Park i Tivoli. Restauracje - ogrody. Toruńskie przedmieścia sprzed lat
9. Kmieć Anna N. - Rubinkowo i osiedle Na Skarpie. Toruńskie przedmieścia sprzed lat
10. Kmieć Anna N. - Tożsamości mieszkańców osiedla Rubinkowo w Toruniu. Studium antropologiczne
11. Kroplewska-Gajewska Anna - Szymon Szumiński 1936-1986: malarstwo
12. Kurzyńska Małgorzata - Grudziądz - Rządz (Rondsen, Kr. Graudenz), stan. 1 - archiwalne cmentarzysko kultury oksywskiej i wielbarskiej
13. Łopatyńska Hanna M. - Na dobre plony! Zwyczaje żniwne i dożynkowe w województwie kujawsko-pomorskim
14. Łubkowski Dariusz, Seroczyński Marcin - Chełmża. Fakty, mity, legendy
15. Mazur Gabriela - Leksykon miejscowości powiatu chełmińskiego
16. Mikulska-Wernerowicz Małgorzata, Lewandowski Krzysztof - Formy piernikarskie ze zbiorów Muzeum Okręgowego w Toruniu: katalog
17. Pawełek Iwona, Pawełek Damian - Kaszuby i Bory Tucholskie. 100 nieoczywistych miejsc i doświadczeń
18. Pawlikowski Jarosław, Grażyna Szelągowska - Ceramika Jana Limonta
19. Pręgowski Nikodem - Legendarny Toruń
20. Pszczółkowski Michał - Dwanaście kryształowych orłów: kujawsko-pomorskie szkice architektury międzywojennej
21. Pszczółkowski Michał - Toruńska kamienica czynszowa w latach 1850-1914
22. Rudera Piotr - Polskie czasopisma toruńskie okresu międzywojennego (1920-1939)
23. Spandowska Marta - Chełmna dawny czar. Pocztówki od 1890 do 1945 roku
24. Targowski Michał - Olendrzy z Wielkiej Nieszawki i okolic. Studium z dziejów osadnictwa olenderskiego w starostwie dybowskim w XVII-XVIII wieku
25. Toruńskie „Królewianki” o swojej szkole i sobie samych - opracowała, wstępem i przypisami opatrzyła Sylwia Grochowina
26. Tosik Joanna, Tosik Magdalena, Pręgowski Nikodem - Średniowieczny Toruń. Instrukcja
27. Zacharek Natalia - Duchy i demony ziemi chełmińskiej
Przy ocenie nadesłanych publikacji jury kierowało się następującymi kryteriami:- zgodność z tematyką konkursu
- wartość merytoryczna
- wykorzystanie źródeł archiwalnych
- oryginalność przedstawienia tematu
- rozmiar wysiłku twórczego włożonego w przygotowanie publikacji
- atrakcyjność szaty graficznej
Wręczenie Nagrody dla Najlepszej Książki o Tematyce Regionalnej nastąpiło w dniu 14 czerwca 2022 roku w siedzibie Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej – Książnicy Kopernikańskiej w Toruniu.
Wydarzenie to zbiegło się z organizowanym w tym samym czasie w Książnicy VIII Toruńskim Kiermaszem Książki Regionalnej.
Autorem zwycięskiej książki „Toruńska kamienica czynszowa w latach 1850-1914” jest urodzony w Ostrołęce w 1981 roku Michał Pszczółkowski.
To doktor habilitowany nauk technicznych w zakresie architektury, profesor Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku i Uniwersytetu Zielonogórskiego.
W latach 2008-2010 był autorem koncepcji i głównym koordynatorem projektu Exploseum w Bydgoszczy.
Projekt obejmował adaptację na cele muzealno-turystyczne linii produkcyjnej nitrogliceryny na terenie fabryki materiałów wybuchowych DAG Fabrik Bromberg.
Projekt Exploseum został uhonorowany Nagrodą Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego i uznany Wydarzeniem Muzealnym Roku SYBILLA 2011 w kategorii wystawy techniki.
Michał Pszczółkowski jest stypendystą Fundacji na Rzecz Rozwoju Nauki Polskiej oraz Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Jest członkiem Stowarzyszenia Historyków Sztuki, w którym od 2018 roku pełni funkcję Prezesa Zarządu Oddziału Toruńskiego.
Jest też członkiem Towarzystwa Opieki nad Zabytkami oraz Towarzystwa Miłośników Torunia.
Został uhonorowany odznaką „Zasłużony dla Kultury Polskiej” oraz Brązowym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”.
Michał Pszczółkowski jest autorem licznych publikacji w zakresie historii architektury i ochrony zabytków, między innymi książek:
- Architektura użyteczności publicznej II Rzeczypospolitej
- Architektura Uniwersytetu Mikołaja Kopernika
- Architektura Włocławka w latach 1918-1939
- Betonowa tajemnica. Fabryki materiałów wybuchowych DAG
- Bydgoszcz między wojnami. Opowieść o życiu miasta 1918-1939
- DAG Fabrik Bromberg. Z dziejów bydgoskiej fabryki materiałów wybuchowych 1939-1945
- Dwanaście kryształowych orłów : kujawsko-pomorskie szkice architektury międzywojennej
- Stefan Narębski 1892-1966 : architekt, konserwator, profesor
- Toruńska architektura XX wieku
- Kresy nowoczesne. Architektura na ziemiach wschodnich II Rzeczypospolitej 1921-1939
Za tę ostatnią książkę otrzymał nagrodę im. Oskara Haleckiego w X edycji konkursu „Książka Historyczna Roku”.
Koniecznie trzeba też wspomnieć, że profesor Michał Pszczółkowski i Katarzyna Kluczwajd reprezentujący Toruński Oddział Stowarzyszenia Historyków Sztuki i Książnicę Kopernikańską w Toruniu są organizatorami cyklu konferencji pod nazwą „Zabytki Toruńskie Młodszego Pokolenia”Konferencje odbywają się co pół roku począwszy od 2015 roku.
Pokłosiem każdej konferencji jest książka, w której publikowane są wygłaszane przez prelegentów referaty.
Każda konferencja ma swój przewodni temat, któremu jest poświęcona.
Do tej pory ukazały się następujące książki z materiałami pokonferencyjnymi:
- Budownictwo szkieletowe w Toruniu : pruski mur : nielubiane dziedzictwo
- Toruński modernizm : architektura miasta 1920-1989
- Historyzm toruński XIX-XX wieku : architektura, miejsca i codzienność
- Plastyka toruńska 1793-1920 : zapomniane oblicze wielokulturowego miasta
- Zabytki lewobrzeżnego Torunia: zachowane, nieistniejące, tylko zaplanowane
- Toruńska architektura sakralna po 1945 roku : minimalizm czy kultura nadmiaru?
- Praktyczny patriotyzm w Toruniu 1918/1920 - 2018 : różne odsłony niepodległości
- Miejsca dla kultury i rozrywek : idee, architektura, ludzie
- Toruńskie miejsca do mieszkania i (za)pamiętania : domy, pomniki, cmentarze
- Secesja w Toruniu : architektura i plastyka, twórcy i dzieła
Wydanie dofinansowano z budżetu Samorządu Województwa Kujawsko-Pomorskiego, ze środków Gminy Miasta Toruń, ze środków Oddziału Toruńskiego Towarzystwa Opieki nad Zabytkami i ze środków Kancelarii Adwokackiej Macieja Kołyszko.
Autorem okładki jest Kamil Snochowski.
Celem książki jest poszerzenie i pogłębienie dotychczasowego stanu wiedzy o toruńskiej kamienicy czynszowej, wydobycie cech charakterystycznych, przedstawienie procesu ewolucji form i rozwiązań funkcjonalnych, typologii ich układów przestrzennych i ustalenie źródeł inspiracji.
Do XIX wieku w Toruniu dominowała kamienica mieszczańska, sięgająca swym rodowodem czasów średniowiecznych.
Od 1850 roku Toruń szybko się industrializował i przekształcał w nowoczesny organizm urbanistyczny, a w mieście zaczęła dominować kamienica czynszowa.
Masową budowę kamienic czynszowych przerwał wybuch I wojny światowej w 1914 roku.
Lata 1850-1914 to czas, kiedy Toruń wchodził w skład Prus, a od 1871 roku Cesarstwa Niemieckiego.
W tym okresie Toruń nie obejmował leżącego na lewym brzegu Wisły Podgórza, który stal się częścią miasta dopiero w 1938 roku.
Profesor Michał Pszczółkowski prowadził swe badania w trzech etapach.
Pierwszym etapem była analiza materiałów archiwalnych, przede wszystkim projektów, która pozwoliła na uzyskanie danych o latach powstania obiektów, ich autorach oraz charakterze inwestycji.
W drugim etapie sięgnięto po fotografie i pocztówki dostępne w Muzeum Okręgowym w Toruniu oraz dokonano przeglądu lokalnej prasy, przede wszystkim :Thorner Presse”, „Die Presse”, Thorner Ostdeutsche Zeitung” i „Gazety Toruńskiej”.
Trzecim etapem badań były wizje lokalne, utrwalone w postaci fotograficznej i filmowej. Dzięki temu możliwe było opracowanie wnętrz, ich wystroju , rozwiązań konstrukcyjnych i wyposażenia.
Studia nad toruńską kamienicą czynszową ułatwia fakt zachowania wielu akt budowlanych, jako wydzielonego zespołu archiwalnego, który funkcjonował od 1836 roku.
Pełną liczbę kamienic powstałych w tym okresie należy szacować na około 500, z których wiele już dziś nie istnieje.
Podstawę książki stanowi analiza wybranych kamienic w liczbie około 350, które są reprezentatywne dla wymienionego okresu.
Rozdział I „Rozwój urbanistyczny Torunia w okresie pruskim” przybliża czytelnikowi zmiany w architekturze miasta w drugiej połowie XIX wieku.
Pozwala to umieścić tematykę kamienicy czynszowej w szerszym kontekście głębokich przemian dokonujących się wówczas w infrastrukturze wszystkich dzielnic Torunia.
Cechą charakterystyczną było to, że w obrębie starówki, czyli Starego Miasta Torunia i Nowego Miasta Torunia, powstawanie kamienic czynszowych wiązało się z przebudową już istniejących kamienic mieszczańskich z okresu średniowiecza i z czasów nowożytnych.
Kamienice czynszowe jako zupełnie nowe założenia powstawały za to w obrębie Wilhelmstadt i na Bydgoskim Przedmieściu.
Późnej i w nieco mniejszej liczbie budownictwo czynszowe objęło również Przedmieście Chełmińskie, Przedmieście Jakubskie oraz Mokre, które w 1908 roku przyłączono do Torunia.
W rozdziale II „Kamienica w pruskim Toruniu” autor wyjaśnia pojęcie kamienicy czynszowej.
Trzeba pamiętać, że do XIX wieku w Toruniu budowano kamienice mieszczańskie, czyli budynki jednorodzinne, często jednopiętrowe, przeznaczone dla patrycjuszy, kupców czy rzemieślników.
Na dole znajdował się sklep lub warsztat, wyżej pomieszczenia mieszkalne, a na poddaszu spichrze.
Od 1850 roku buduje się w Toruniu kamienice czynszowe, to jest budynki wielorodzinne, wielokondygnacyjne, z mieszkaniami przeznaczonymi na wynajem.
Parter często był przeznaczony na funkcje handlowe, natomiast wewnątrz podwórza stały zabudowania oficyny.
Autor omówił również uwarunkowania jakie towarzyszył budowie kamienic czynszowych.
Zwrócił przy tym uwagę na ogólnopaństwowe i miejskie przepisy budowlane, które wpływały na kształt kamienic, budulec i układ funkcjonalny.
Wiele miejsca poświęcono również inwestorom.
Profesor Michał Pszczółkowski opracował tabele pod nazwą „Inwestorzy toruńskich kamienic”, w której wymienił nazwiska lub nazwy budowniczych 292 kamienic, liczbę wybudowanych przez nich obiektów i co najciekawsze zawody i profesje przez nich wykonywane.
Deweloperów nazywano w XIX wieku „spekulantami”, które to słowo nie miało jeszcze wówczas negatywnego zabarwienia, jakie uzyskało w okresie Polski Ludowej.
Inwestorami byli przedsiębiorcy, budowniczowie i mistrzowie murarscy.
Najbardziej aktywnym kamienicznikiem był Michael Bartel, który wybudował co najmniej 9 kamienic.
Większość inwestorów samodzielnie wykonywała projekty budynków i samodzielnie prowadziła budowy.
W sumie jednak toruńscy spekulanci na 292 obiekty wybudowali tylko 54 kamienice.
W innych przypadkach inwestorami byli rzemieślnicy, kupcy, handlowcy, przedstawiciele wolnych zawodów, urzędnicy, nauczyciele, przemysłowcy i fabrykanci, restauratorzy, transportowcy, fotograf, fryzjer, ogrodnik, a nawet zwykli murarze.
W Toruniu w 1902 roku powstała też pierwsza spółdzielnia mieszkaniowa, której tradycje dziś kontynuuje Spółdzielnia Mieszkaniowa „Kopernik”.
Wśród inwestorów zdecydowanie dominowali Niemcy.
W książę poruszono również temat projektantów.
W Toruniu rzadko byli nimi architekci, którzy zajmowali się raczej budynkami użyteczności publicznej.
Projektantami byli więc mistrzowie budowlani (absolwenci szkoły wyższej zawodowej), a nawet mistrzowie murarscy.
Wielu z nich było jak się okazuje jednocześnie inwestorami, prowadzącymi własne przedsiębiorstwa budowlane.
Zresztą zdarzało się, że wykorzystywano szablony czy wzorniki publikowane w wydawnictwach branżowych.
Profesor Michał Pszczółkowski opracował ponad 40 biogramów projektantów.
W dalszej kolejności autor omówił proces projektowania i budowy kamienicy czynszowej.
Koszt budowy kamienicy był szacowany na kwotę od 35 tysięcy do nawet 136 tysięcy marek.
100 tysięcy marek w złocie odpowiada dziś kwocie 1 miliona 200 tysięcy euro.
Rozdział III pod tytułem „Funkcja” zawiera omówienie funkcji kamienicy czynszowej.
Chodzi tu zwłaszcza o układy planu kamienicy.
Ich różnice w Toruniu zależały od tego czy dana kamienica powstała w wyniku przebudowy, czy też jako nowa inwestycja.
Kamienice typu „przebudowa” dominują na Starym Mieście.
W przypadku nowych inwestycji podstawowym układem kamienicy był plan prostokąta o proporcjach 2:1, z fasadą na dłuższym boku i z zasady w układzie dwuipółtraktowym.
Zwykle w kamienicach planowano dwa samodzielne mieszkania na każdej kondygnacji, z klatką schodową w tylnym trakcie.
Trakt frontowy mieszkania przeznaczony był na pokoje reprezentacyjne.
W trakcie tylnym z oknami od podwórza były pomieszczenia kuchenne, łazienka, spiżarnia, pokój dla służącej.
Trakt środkowy w mieszkaniu stanowił wąski korytarz.
Kamienice często miały dobudowaną z jednej strony podwórza oficynę, w której znajdowały się mniejsze lokale o niższym standardzie, z własną klatką schodową.
W przypadku kamienic oficynowych w mieszkaniu z korpusu głównego występował od podwórza charakterystyczny tak zwany „pokój berliński” z oknem umieszczonym w narożniku.
Autor omawia całą mnogość przykładów wariantów układów funkcjonalnych, które znajdziemy w toruńskich kamienicach, ilustrując je wieloma planami, co świetnie pomaga czytelnikowi zorientować się w rozkładzie mieszkań.
Następnie czytelnik może przyjrzeć się poszczególnym elementom wnętrza kamienicy, do których należały przejazd bramny, odboje bramne, sień wejściowa, wielkość mieszkań, wysokość kondygnacji, poddasza i piwnice.
W książce zamieszczono tabelę pod nazwą „Powierzchnie mieszkań I pietra”.
Dzięki niej możemy dowiedzieć się, że największe toruńskie mieszkanie miało powierzchnię 345 m2 i znajdowało się w dzielnicy Wilhelmstadt.
Z kolei z tabeli „Wysokość kondygnacji” możemy się dowiedzieć, że najwyższe mieszkanie znajdowało się przy ul. Łaziennej i miało aż 5 metrów 33 centymetry wysokości.
Czytelnik może również dowiedzieć się wielu ciekawostek związanych z dyspozycją mieszkania, czyli z funkcją poszczególnych pomieszczeń, organizacją życia mieszkańców, standardem lokali i warunkami życia.
Bardzo ciekawy jest również opis otoczenia kamienicy, a zwłaszcza przestrzeni wewnętrznej i zabudowań podwórza, na które składały się stajnie, wozownie, warsztaty, składy, lodownie, pralnie, studnie, latryny czy śmietniki.
Rozdział IV pod tytułem „Formy i style” zawiera analizę fasad toruńskich kamienic czynszowych.
Najważniejszymi elementami kompozycji fasady były jej proporcje, czyli stosunek szerokości i wysokości fasady.
Tradycyjnie architekci przywiązują wagę zwłaszcza do tzw. złotej proporcji.
W książce umiejętnie przybliżono czytelnikowi również inne klasyczne proporcje stosowane w architekturze.
Autor dokonał weryfikacji proporcji kamienic z terenu całego miasta, a jej wyniki przedstawił w formie modelu geometrycznego.
Ustalił również, jakie toruńskie kamienice zostały wybudowane przy wykorzystaniu, konkretnych proporcji fasad.
Oprócz proporcji ważną cechą fasad jest symetria.
Powszechnie wykorzystuje się zasadę trójpodziału poziomego.
W przypadku symetrii pionowej mogą występować jej rożne warianty.
Choć w Toruniu spotykamy się też często z fasadami niesymetrycznymi
W książce zaprezentowano rozmaite elementy fasad, takie jak portale, supraporty, okna doświetlające, oprawy architektoniczne okien.
Przedstawiono też rozwiązania stosowane w przypadku kamienic narożnych.
Ważnym tematem dotyczącym fasad kamienic czynszowych są materiały wykorzystywane do ich budowy i dekoracji.
Najważniejszym materiałem budowlanym kamienicy była cegła.
Kamień wbrew nazwie wykorzystywano przy budowie gmachów monumentalnych.
Do dekoracji stosowano też ceramikę, tynk, drewno, metal.
W książce przedostawano przykłady elewacji, stolarki drzwi wejściowych, schematy kompozycji stolarek okiennych, balkony, metalowe wrota bramne, lambrekiny.
Poruszono również bardzo ciekawy temat treści symbolicznych, czyli informacji jakich dostarczały formy i detale fasad.
Autor zidentyfikował kilkadziesiąt monogramów na fasadach toruńskich kamienic, które należały przede wszystkim do ich właścicieli.
W książce przeczytamy o numeracji kamienic, o datach budowy widniejących na fasadach, o przedstawieniach figuralnych czy heraldycznych, o dekoracjach malarskich.
Oprócz fasad omówiono również inne reprezentacyjne miejsca kamienicy czynszowej, które znajdowały się w jej wnętrzu.
Takimi elementami były sienie wejściowe, plafony, posadzki, przejazdy bramne, klatki schodowe, balustrady, witraże, dekoracyjne szkła okienne, stolarki drzwiowe.
Autor nie pominął nawet zagadnień związanych z wystrojem i wyposażeniem mieszkań, opierając się na informacjach i materiałach z innych miast.
Miejmy nadzieję, że wśród Torunian są osoby, które odnajdą kiedyś wśród pamiątek rodzinnych fotografie przedstawiające XIX-wieczne wnętrza mieszkań.
Do dziś zachowało się trochę sztukaterii i pieców kaflowych, które możemy obejrzeć w książce.
Bardzo pouczającą częścią książki jest ta, poświęcona omówieniu ewolucji stylistycznej toruńskich kamienic czynszowych.
Okazuje się, że toruńscy inwestorzy i projektanci stosowali w budowanych przez siebie kamienicach aktualne i nowe trendy stylowe.
Dzięki temu toruńska zabudowa czynszowa stanowi charakterystyczny dla swoich czasów przegląd form , burzliwie zmieniającej się architektury europejskiej.
W Toruniu obecne są kamienice budowane w następujących stylach:
- Klasycyzm
- Rundbogenstil
- Neogotyk
- Neorenesans włoski
- Neorenesans francuski
- Neorenesans niemiecki
- Picturesque (czyli styl malowniczy)
- Secesja
- Wczesny modernizm
- Art deco
- Landhausstil
Czytelnik znajdzie w książce charakterystykę tych wszystkich formuł stylowych wraz z przykładami w postaci opisów i fotografii, odpowiadających im kamienic.
Książkę kończą rozważania związane z problemami ochrony zachowanych do dziś w Toruniu kamienic czynszowych.Mamy w mieście zarówno przykłady pozytywne, jak i niestety często występujące zjawiska negatywne.
Autor dołączył do książki bardzo cenny wykaz kilkuset kamienic.
W tabeli podano następujące dane:
- adres,
- inwestor,
- projektant,
- data wykonania projektu,
- nurt twórczy.
Opracowanie zaopatrzono także w indeks osobowy i indeks topograficzno-rzeczowy.
W tym ostatnim indeksie pod hasłem kamienice mamy wymienione według adresów wszystkie omówione w książce kamienice wraz z numerami stron, na których o nich wspomniano.
Książkę uzupełnia bibliografia i spis ilustracji.
Należy podkreślić , że monografia jest bardzo bogato ilustrowana.
Na 360 stronach książki zamieszczono aż 342 ilustracje, fotografie wykonane przez autora, archiwalne projekty, stare zdjęcia i pocztówki, dokumenty, plany, schematy, reklamy, notatki prasowe.
Bardzo polecam lekturę książki profesora Michała Pszczółkowskiego „Toruńska kamienica czynszowa w latach 1850-1914”.
Książka stoi na najwyższym poziomie merytorycznym.
Ale mogą po nią z powodzeniem sięgać również laicy, pasjonujący się historią Torunia lub historią architektury.
Dzięki wielu ilustracjom i tabelom lektura staję się wielką przyjemnością intelektualna i estetyczną.
Polecam książkę zwłaszcza właścicielom i mieszkańcom kamienic, gdyż dzięki niej będą mogli lepiej poznać własne dziedzictwo i docenić jego unikatową historyczną i artystyczną wartość.
Polecam książkę również wszystkim mieszkańcom Torunia.
Dzięki niej mijając stare kamienice, zobaczą je w zupełnie nowym świetle, które pozwoli dojrzeć unikalne detale i rozpoznać ciekawe zabiegi i formy architektoniczne.
Był to kolejny odcinek podcastu „Biblioteka Kujaw i Pomorza”, w którym prezentuję najciekawsze książki związane z naszym regionem
Wszystkie one są dostępne w Dziale Informacyjno-Bibliograficznym Książnicy Kopernikańskiej przy ul. Słowackiego 8.
Dziękuję za uwagę i pozdrawiam serdecznie.