piątek, 18 sierpnia 2023

Łukasz Myszka - Dominikanie w Toruniu od XVI do XIX wieku

 


rysunek otwartej książki

Łukasz Myszka

Dominikanie w Toruniu
od XVI do XIX wieku
Katolicki zakon w protestanckim mieście

Seria: Studia i Źródła Dominikańskiego Instytutu Historycznego w Krakowie

Wydawnictwo Esprit

Kraków 2015

Sygnatura SIRr XXXIV/152



Dzieje toruńskiego konwentu Braci Kaznodziejów pozostawały nieco na uboczu zainteresowania historyków, na co wpływ miał niewątpliwe fakt, że kościół dominikanów jako jedyny z wielkich toruńskich świątyń, został zburzony na początku XIX wieku i nie przetrwał do naszych czasów.

Jest to duża strata dla dziedzictwa kulturowego Torunia, zwłaszcza jeżeli zdamy sobie sprawę, że kościół dominikanów był jedyną świątynią, która nieprzerwanie pozostawała w rękach katolików - nawet w szczytowym okresie reformacji.

Co więcej toruński klasztor był rownież jednym z największych zgromadzeń dominikańskich w Polsce.

Lukę w badaniach nad przeszłością klasztoru wypełnia rozprawa dr Łukasza Myszki.

Autor opisał specyficzną sytuację Braci Kaznodziejów w Toruniu - mieście, które słusznie uchodziło za twierdzę protestantyzmu.

Dysertacja podzielona została na siedem rozdziałów.

Rozdział 1 - Klasztor dominikanów toruńskich do połowy XVI wieku

Na wstępie dowiadujemy się o początkach klasztoru, jego fundacji w 1263 roku i rozwoju w średniowieczu.

Fragment ten zawiera również opis wydarzeń, jakie miały miejsce w pierwszej połowie XVI wieku, które związane były z kolei z początkami reformacji w Toruniu

Rozdział 2 - Skład osobowy konwentu

Kolejna część monografii przedstawia liczbę zakonników, ich pochodzenie, formację, wykształcenie.

Scharakteryzowano urzędy i funkcje klasztorne.

Szczególnie wiele miejsca poświęcono przeorom.

Rozdział 3 - Podstawy materialne działalności

Rozdział poświęcony jest ekonomicznym i gospodarczym aspektom funkcjonowania klasztoru.

Omówiono prace budowlane i remontowe w kościele i klasztorze.

Opisano ofiary i przywileje gospodarcze dla zgromadzenia.

Wymieniono posiadane i użytkowane przez dominikanów dobra ziemskie.

Przedstawiono dochody z najmu mieszkań i czynszów za dzierżawę gruntów.

Osobna grupę dochodów stanowiły fundacje mszalne i inne zobowiązania modlitewne.

W końcu wymienić należy zapisy i ofiary dokonywane na rzecz klasztoru, również przez samych zakonników oraz ich rodziny.

Rozdział 4 - Działalność duszpasterska

Jest to kluczowy dla całego opracowania rozdział.

Ukazuje on niezwykle bogatą działalność duszpasterską dominikanów.

Była ona istotą funkcjonowania zgromadzenia.

Omówiono sprawowanie przez zakonników mszy świętej i kultu Eucharystii, liturgie godzin, kaznodziejstwo, spowiedź i pochówki.

Osobne studia poświecono przedstawieniu kultu Męki Pańskiej, kultu Najświętszej Maryi Panny i kultu świętych Pańskich.

Opisano również ważne dla dominikanów modlitwy za fundatorów i dobrodziejów.

Autor przypomniał też o rozmaitych formach działalności duszpasterskiej prowadzonej poza kościołem i klasztorem.

Rozdział 5 - Relacje z protestanckim mieszczaństwem Torunia

Rozdział porusza bardzo skomplikowane problemy niezwykle trudnych relacji dominikanów toruńskich z protestanckimi mieszkańcami miasta i protestanckimi władzami Torunia.

Przedstawiono liczne spory i zawierane ugody między katolikami i ewangelikami.

Rozdział 6 - Dominikanie toruńscy w Kaszczorku

Autor zbadał ciekawy fragment dziejów dominikanów, jakim była ich obecność w podtoruńskiej wsi Kaszczorek.

Rozdział 7 - Ostatnie lata działalności dominikanów w Toruniu i kasata klasztoru

Rozprawę swoją dr Łukasz Myszka kończy przybliżeniem smutnych okoliczności kasaty klasztoru dokonanej przez Prusaków w 1819 roku.