Łukasz Myszka
Dominikanie w Toruniu
od XVI do XIX wieku
Katolicki zakon w protestanckim mieście
Seria: Studia i Źródła Dominikańskiego Instytutu Historycznego w Krakowie
Wydawnictwo Esprit
Kraków 2015
Sygnatura SIRr XXXIV/152
Dzieje toruńskiego konwentu Braci Kaznodziejów pozostawały nieco na uboczu zainteresowania historyków, na co wpływ miał niewątpliwe fakt, że kościół dominikanów jako jedyny z wielkich toruńskich świątyń, został zburzony na początku XIX wieku i nie przetrwał do naszych czasów.
Jest to duża strata dla dziedzictwa kulturowego Torunia, zwłaszcza jeżeli zdamy sobie sprawę, że kościół dominikanów był jedyną świątynią, która nieprzerwanie pozostawała w rękach katolików - nawet w szczytowym okresie reformacji.
Co więcej toruński klasztor był rownież jednym z największych zgromadzeń dominikańskich w Polsce.
Lukę w badaniach nad przeszłością klasztoru wypełnia rozprawa dr Łukasza Myszki.
Autor opisał specyficzną sytuację Braci Kaznodziejów w Toruniu - mieście, które słusznie uchodziło za twierdzę protestantyzmu.
Dysertacja podzielona została na siedem rozdziałów.
Rozdział 1 - Klasztor dominikanów toruńskich do połowy XVI wieku
Na wstępie dowiadujemy się o początkach klasztoru, jego fundacji w 1263 roku i rozwoju w średniowieczu.
Fragment ten zawiera również opis wydarzeń, jakie miały miejsce w pierwszej połowie XVI wieku, które związane były z kolei z początkami reformacji w Toruniu
Rozdział 2 - Skład osobowy konwentu
Kolejna część monografii przedstawia liczbę zakonników, ich pochodzenie, formację, wykształcenie.
Scharakteryzowano urzędy i funkcje klasztorne.
Szczególnie wiele miejsca poświęcono przeorom.
Rozdział 3 - Podstawy materialne działalności
Rozdział poświęcony jest ekonomicznym i gospodarczym aspektom funkcjonowania klasztoru.
Omówiono prace budowlane i remontowe w kościele i klasztorze.
Opisano ofiary i przywileje gospodarcze dla zgromadzenia.
Wymieniono posiadane i użytkowane przez dominikanów dobra ziemskie.
Przedstawiono dochody z najmu mieszkań i czynszów za dzierżawę gruntów.
Osobna grupę dochodów stanowiły fundacje mszalne i inne zobowiązania modlitewne.
W końcu wymienić należy zapisy i ofiary dokonywane na rzecz klasztoru, również przez samych zakonników oraz ich rodziny.
Rozdział 4 - Działalność duszpasterska
Jest to kluczowy dla całego opracowania rozdział.
Ukazuje on niezwykle bogatą działalność duszpasterską dominikanów.
Była ona istotą funkcjonowania zgromadzenia.
Omówiono sprawowanie przez zakonników mszy świętej i kultu Eucharystii, liturgie godzin, kaznodziejstwo, spowiedź i pochówki.
Osobne studia poświecono przedstawieniu kultu Męki Pańskiej, kultu Najświętszej Maryi Panny i kultu świętych Pańskich.
Opisano również ważne dla dominikanów modlitwy za fundatorów i dobrodziejów.
Autor przypomniał też o rozmaitych formach działalności duszpasterskiej prowadzonej poza kościołem i klasztorem.
Rozdział 5 - Relacje z protestanckim mieszczaństwem Torunia
Rozdział porusza bardzo skomplikowane problemy niezwykle trudnych relacji dominikanów toruńskich z protestanckimi mieszkańcami miasta i protestanckimi władzami Torunia.
Przedstawiono liczne spory i zawierane ugody między katolikami i ewangelikami.
Rozdział 6 - Dominikanie toruńscy w Kaszczorku
Autor zbadał ciekawy fragment dziejów dominikanów, jakim była ich obecność w podtoruńskiej wsi Kaszczorek.
Rozdział 7 - Ostatnie lata działalności dominikanów w Toruniu i kasata klasztoru
Rozprawę swoją dr Łukasz Myszka kończy przybliżeniem smutnych okoliczności kasaty klasztoru dokonanej przez Prusaków w 1819 roku.
