Areszt śledczy w Toruniu
Historia i teraźniejszość
Redakcja naukowa:
Agnieszka Szatkowska
Jarosław Horowski
Wydawnictwo Adam Marszałek
Toruń 2014
Sygnatura SIRr XXIV/18
Areszt śledczy jest jednym z najbardziej charakterystycznych budynków Torunia.
Popularny "okrąglak" lub "beczka" powstał w 1866 roku według koncepcji panoptikonu.
Zbiór studiów "Areszt Śledczy w Toruniu - historia i teraźniejszość" ukazał się w 150. rocznicę wybudowania aresztu.
Książkę otwiera studium dr Michał Targowskiego z Instytutu Historii i Archiwistyki UMK "Dzieje toruńskiego więziennictwa od średniowiecza do końca XVIII wieku". Autor opisuje uwarunkowania prawne systemu więziennictwa w okresie średniowiecza i w epoce nowożytnej, służbę więzienną, budynki jakie pełniły rolę więzień, Dom Pracy Przymusowej zbudowany w Toruniu w XVIII wieku, zasady i warunki odbywania kar, ucieczki.
Z kolejnego rozdziału napisanego przez dr Andrzeja Purata z Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy "Historia aresztu śledczego w Toruniu w XIX -XX wieku" dowiemy się jakie więzienia funkcjonowały w Toruniu w pierwszej połowie XIX wieku zanim wybudowano budynek aresztu przy ul. Piekary 53, jak przebiegała budowa więzienia i jak ono funkcjonowało za czasów pruskich, w okresie II Rzeczypospolitej, w okresie okupacji niemieckiej i po II wojnie światowej.
Dr Joanna Kucharzewska z Wydziału Sztuk Pięknych UMK w studium "Areszt śledczy w Toruniu - architektoniczna historia miejsca" zajęła się oryginalną architekturą toruńskiego aresztu. Opisała dzieje architektoniczne i urbanistyczne ul. Piekary przed powstaniem budynku aresztu od okresu średniowiecza, poprzez czasy nowożytne, aż do połowy XIX wieku. Zajęła się również innymi miejscami pełniącymi wcześniej funkcję więzień. Omówiła zmianę zabudowy północno-zachodniej części Starego Miasta w XIX wieku. Opisała budowę aresztu, projekt budynku, jego wygląd zewnętrzny i wewnętrzny, zmiany jakim ulegała budowla i jej otoczenie do końca XIX wieku, modernizacje i remonty więzienia. Autorka zajęła się również budynkiem aresztu śledczego przy ul Wałowej (obecnie Wały gen. Sikorskiego). Wiele miejsca poświęciła również sąsiedniemu budynkowi obecnego Sądu Okręgowego i Sądu Rejonowego. Na koniec opisała budynki Aresztu Śledczego i sądów w pierwszej połowie XX wieku.
Dr Agnieszka Szatkowska oficer Aresztu Śledczego w Toruniu w rozdziale "Areszt śledczy w Toruniu współcześnie" przedstawiła codzienność aresztu jako instytucji penitencjarnej, przepisy prawne będące podstawą funkcjonowania aresztu, organizację i kadry Aresztu Śledczego w Toruniu, warunki bytowe i sanitarne osadzonych, cele wykonywania kary pozbawienia wolności, oddziaływanie na skazanych, prace świadczone przez skazanych, zajęcia terapeutyczne i psychologiczne, przepustki i widzenia, kary dyscyplinarne, zajęcia kulturalno-oświatowe, zajęcia sportowe, działalność duszpasterską w areszcie. Autorka scharakteryzowała również populację osadzonych przebywających w toruńskim areszcie.
Dr hab. Maria Marta Urlińska (profesor Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu) oraz Magdalena Maria Urlińska (doktorantka Academia Ignatianum w Krakowie) przygotowały studium "Po drugiej stronie muru..., czyli o roli społecznej, trudach zawodu i więziennej codzienności funkcjonariuszy Aresztu Śledczego w Toruniu". Rozdział poświęcony funkcjonariuszom aresztu opiera się na wywiadach narracyjnych przeprowadzonych z dziesięcioma emerytowanymi pracownikami aresztu.
Kolejny rozdział "Wolontariat i społeczne zaangażowanie jako narzedzia resocjalizacji inkluzyjnej w Areszcie Śledczym w Toruniu" napisali ks. dr hab. Piotr Krakowiak (Katedra Pracy Socjalnej, Wydział Nauk Pedagogicznych UMK), Małgorzata Olszewska (UMK), Agnieszka Paczkowska (UMK), Anna Zielińska (Hospicjum światło w Toruniu) i Anna Janowicz (Akademia Ignatianum w Krakowie). Zaprezentowali oni funkcjonowanie wolontariatu w toruńskim areszcie na podstawie wywiadów pogłębionych przeprowadzonych z ośmioma wolontariuszami. Z artykułu dowiemy się o funkcjonowaniu Wolontariatu Anonimowych Alkoholików, Wolontariatu Anonimowych Narkomanów, Wolontariatu Pro-misja (ewangelizacyjnego), motywacji wolontariuszy, trudnościach jakie odczuwają, ich rolę w resocjalizacji więźniów, współpracy z personelem.
Monografię zamyka rozdział autorstwa Juli Drzewieckiej (UMK), Danuty Mackojć (UMK) i Marty Makowskiej (UMK) - studentów z Sekcji Resocjalizacji Studenckiego Koła Naukowego Pedagogów - pod tytułem "Oddziaływanie penitencjarne w Areszcie Śledczym w Toruniu". Artykuł poświęcony jest programom resocjalizacyjnym realizowanym w toruńskim areszcie, ale także czasowi wolnemu i zainteresowaniom osadzonych.