Judyta Zamrzycka
Introligatorzy toruńscy od XV do XVI/XVII wieku
Typologia cech warsztatowych
Seria: Biblioteka ToMiTo
Wydawnictwo Adam Marszałek
Toruń 2014
Sygnatura SIRr XXXVe/39
Judyta Zamrzycka ukończyła konserwację i restaurację dzieł sztuki na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu.
Jej książka przybliża wiedzę o zabytkowych oprawach dawnych ksiąg, a w szczególności na temat toruńskiego introligatorstwa.
Współcześnie wartość zabytkowej książki zawarta jest nie tylko w jej treści.
Duże znaczenia ma też jej fizyczna forma, oprawa, która przez swoje walory artystyczne i technikę wykonania pozwala zaliczyć ją do sztuki użytkowej.
Autorka przedstawiła wyniki swych badań nad ustaleniem typowych cech wyrobów poszczególnych warsztatów introligatorskich działających w Toruniu od XV do początku XVII wieku.
Podstawą badań były przede wszystkim zbiory Ksiąznicy Kopernikańskiej, w tym 71 inkunabułów (w 60 woluminach), 67 woluminów szesnastowiecznych druków oraz 21 woluminów z działu Toruniensia.
Rozprawa składa się z trzech rozdziałów.
Dwa pierwsze maja charakter teoretyczny.
Rozdział I poświęcony jest charakterystyce rzemiosła introligatorskiego, warsztatowi pracy introligatora, narzędziom introligatorskim, materiałom wykorzystywanym do wykonywania ksiąg, rękodziełu rzemieślniczemu, artyzmowi tworzenia zabytkowej książki, naprawom wykonywanym przez introligatorów.
Rozdział II charakteryzuje organizację rzemiosła introligatorskiego w Polsce, przedstawia strukturę i organizacje cechu introligatorów, etapy kształcenia w rzemiośle introligatorskim.
Rozdział opisuje również introligatorstwo w Toruniu , introligatorów toruńskich oraz statuty przywilejów cechowych introligatorów i szkatułkarzy.
Rozdział III ma charakter badawczy.
Autorka przedstawiła typologię cech konstrukcji i stylu zabytkowej książki.
Określiła cechy konstrukcji i stylu wybranych toruńskich warsztatów introligatorskich.
Porównała cechy niezidentyfikowanych woluminów z cechami wybranych warsztatów.
Omówiła wyniki badań porównawczych i je podsumowała.
Okazało się bezsprzecznie, że każda oprawa zabytkowej książki zawiera grupę cech konstrukcyjnych i artystycznych, które charakteryzują indywidualny styl autora oprawy.
Należy jednak opierać się na jak najdłuższej liście takich cech, subtelne różnice nie są wystarczające dla jednoznacznej identyfikacji autora.
Judyta Zamrzycka badała zarówno oryginalne wartości artystyczne jak i konstrukcyjne zabytkowych książek.
Uwzględniła kilkadziesiąt cech wyróżniających blok książki, kapitałkę, wyklejkę, oprawę, okładziny, obleczenie, zapinki i okucia.