Ks. Józef Dębiński
Duchowieństwo rzymskokatolickie diecezji włocławskiej w latach 1918-1939
Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika
Toruń 2010
Sygnatura SIRr XXXIV/123
Licząca aż 875 stron publikacja stanowi rozprawę habilitacyjną.
Ks. Józef Dębiński jest autorem kilkudziesięciu artykułów i kilku książek z zakresu historii i teologii, między innymi:
- "Biskup włocławski Karol Mieczysław Radoński (1883-1951) : życie i działalność"
- "Papież Pius XII a Polska w latach 1939-1945".
Dysertacja składa się z sześciu rozdziałów:
Rozdział I - Terytorium diecezji - obszar i ludność
Rozdział II - Formacja intelektualno-ascetyczna duchowieństwa
Rozdział III - Udział duchowieństwa w zarządzaniu diecezją
Rozdział IV - Duchowieństwo parafialne jako grupa socjalna
Rozdział V - Działalność parafialna duchowieństwa
Rozdział VI - Pozaduszpasterska działalność duchowieństwa
W 1925 roku dokonano reorganizacji terytorialnej Kościoła katolickiego w odrodzonej po latach niewoli Polsce.
Wówczas też dokonano przekształcenia diecezji kujawsko-kaliskiej w diecezję włocławską.
Obejmowała ona powiaty włocławski, kaliski, kolski, koniński, lipnowski, nieszawski, sieradzki, słupecki i turecki.
Analizowana praca szczegółowo omawia zagadnienie kształcenia duchownych.
Obejmowało ono edukację przedseminaryjną i studia seminaryjne.
Czytelnik zapozna się z organizacją Seminarium Duchownego we Włocławku, jego władzami, klerykami i alumnami, programem nauczania, a nawet tematyką prac dyplomowych.
Wyświęceni już księża często kontynuowali kształcenie teologiczne w ramach studiów akademickich w kraju i zagranicą.
Ważną częścią opracowania jest przybliżenie zasad zarządzania diecezją.
Możemy się zapoznać z sylwetkami biskupów diecezjalnych i biskupów pomocniczych:
- biskup ordynariusz Stanisław Kazimierz Zdzitowiecki,
- biskup ordynariusz Władysław Krynicki,
- biskup ordynariusz Karol Mieczysław Radoński,
- biskup sufragan Wojciech Owczarek
- biskup sufragan Michał Kozal
Poznamy tez funkcjonowanie urzędników kurialnych, komisji i rad diecezjalnych, kapituły katedralnej oraz dziekanów.
Oczywiście dzięki lekturze książki zapoznamy się bliżej z duchowieństwem parafialnym, jego pochodzeniem społecznym i terytorialnym, strukturą wieku, liczebnością.
Omówione zostały grupy funkcyjne:
- proboszczowie,
- wikariusze,
- kapelani.
Autor porusza również tematykę dyscypliny kleru, organizacji kapłańskich oraz kwestię uposażenia kapłaństwa.
Osobny rozdział poświęcony jest działalności parafialnej duchowieństwa, która obejmowała sprawowanie kultu, nauczanie wiary i moralności, bractwa i stowarzyszenia katolickie, a także inwestycje budowlane i remontowe.
Opracowanie zamyka omówienie pozaduszpasterskiej działalności duchowieństwa, na którą składały się udział w życiu politycznym i społecznym, aktywność naukowa, literacka, wydawnicza, w końcu zainteresowania osobiste.