Wraz ze spacerowiczami z Kamienicy Inicjatyw, spod jej siedziby (przy ul. Kopernika 22), wyruszyłam 24 lutego 2023 w podróż sentymentalną śladami rodziny Buszczyńskich.
W naszym gronie nie zabrakło pracowników Książnicy Kopernikańskiej, którzy zajmowali się historią druków tłoczonych w tej zacnej oficynie.
Była z nami również Joanna Murawska, która obecnie w historycznych pomieszczeniach drukarni prowadzi muzeum (o zupełnie innej tematyce). Spacerowała z nami żona dra Tadeusza Zakrzewskiego – Anna Zakrzewska, i jego córka Aleksandra Kuczborska (to Jemu zawdzięczamy, że spuścizna rodziny Buszczyńskich znalazła się w Książnicy).
Szczególnymi gośćmi spaceru była rodzina zasłużonych drukarzy. Zaszczyciły nas swą obecnością: Mirosława Muth, dr Elżbieta Lalke-Porczyk i Katarzyna Muth, krewne córki Sylwestra Buszczyńskiego - Elżbiety.
Przeszliśmy do miejsc gdzie umiejscowione były drukarnie i introligatornie Buszczyńskich.
Przy pierwszej lokalizacji przy ul. Żeglarskiej 10, opowiedziałam jak przybył z Poznania do Torunia, by wydawać „Gazetę Toruńską”, solenizant Józef.
Przy Mostowej 13 (zawirowania administracyjne sprawiły, że pojawiły się różne numery, m.in. 15, 17, a kamienica z drukarnią nie zmieniła lokalizacji!) zwiedziliśmy historyczne pomieszczenia na parterze tej kamienicy, w których dwóch Sylwestrów prowadziło drukarnię i introligatornię. (Obecnie mieści się tam Muzeum Dom PRL-u). Wejście od ulicy, podwórze, i widok taki jak na fotografii i w folderze jaki rozdałam – pomieszczenia parku maszynowego drukarni – ich budowa z 1892 uwieczniona na zdjęciu.
Spacerowicz Marcin Orłowski opowiedział i pokazał przykłady druków z tej rodzinnej oficyny.
Na pamiątkę uczestnicy spaceru otrzymali od jubilatki – stulatki - Książnicy Kopernikańskiej pamiątkowe zakładki z wizerunkami rodziny Buszczyńskich i ich drukarni przy ul. Mostowej.
Opowiedziałam o sąsiadach rodziny m.in. o introligatorze, który uczył się zawodu w rodzinnej introligatorni Buszczyńskich – Franciszku Wiencku (swą introligatornię prowadził przy Mostowej 38).
W drodze na cmentarz św. Jerzego, zatrzymaliśmy się na wysokości ul. Świętego Ducha 10, miejscu zamieszkania Hieronima Derdowskiego, ich przyjaciela. Opowiedziałam historię wydania przez autora u Buszczyńskich (w 1880) w Toruniu jego dzieła, tak ważnego dla Kaszubów, O Panu Czorlińścim co do Pucka po sece jachoł.
Zakończyliśmy spacer na cmentarzu przy ul. Gałczyńskiego – przy grobie rodziny Buszczyńskich (złożyliśmy kwiaty i zapaliliśmy znicze). Zobaczyliśmy miejsce, gdzie spoczywa Józef Buszczyński, pozostał po tej mogile tylko historyczny krzyż (bez jego nazwiska, zawiesiliśmy na nim symboliczną plakietę – by przypomnieć, że minęło 200 lat od momentu urodzin solenizanta).
Byłam wzruszona, że mogłam wraz ze swą siostrą (Małgosią), upamiętnić przyjaciela naszego dziadka, (zmarł zanim się urodziłyśmy), toruńskiego drukarza (Kazimierza Tomkowiaka), który pracował (w 1947) z ostatnim z rodu Sylwestrem Teodorem Buszczyńskim w drukarni Zakładów Graficznych przy ul. Mostowej 13 (w upaństwowionej już, a nie rodzinnej firmie). A był on przecież i pracownikiem oficyny Książnicy Miejskiej w Toruniu, o czym warto pamiętać.
Szczególne podziękowania kieruję do Mirosławy Muth, kustosza pamięci rodziny Buszczyńskich, za jej pomoc w przygotowaniu tego wydarzenia.
dr Katarzyna Tomkowiak.
 |
| Spacer historyczny Śladami drukarzy Buszczyńskich. fot. Tomasz Dorawa |
 |
| Siedziba Drukarni
Buszczyńskich, parter - ul Mostowa 13. fot. Tomasz Dorawa |
 |
fot. 1892 rok ze zbiorów Książnicy Kopernikańskiej w Toruniu (dar Mirosławy Muth) |
 |
| Grób rodzinny drukarzy Buszczyńskich fot. Tomasz Dorawa |