Podcast o książce "Życie towarzyskie polskich mieszkańców Bydgoszczy w II Rzeczypospolitej"

 

Dział Informacyjno-Bibliograficzny Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej - Książnicy Kopernikańskiej w Toruniu zaprasza Państwa do wysłuchania 14 odcinka naszego podcastu "Biblioteka Kujaw i Pomorza".

Podcast poświęcony jest najciekawszym książkom dotyczącym regionu kujawsko-pomorskiego.

Dziś polecamy Państwu książkę "Zwyczaje towarzyskie polskich mieszkańców Bydgoszczy w II Rzeczypospolitej" .

Autorką książki jest Ewa Rynka - regionalistka, miłośniczka historii Bydgoszczy, szczególnie okresu międzywojennego, absolwentka regionalistyki europejskiej oraz zarządzania dziedzictwem kulturowym i ochrony zabytków.

Jest to publikacja naukowa.

Stanowi efekt wieloletnich badań regionalnych.

Badania w głównej mierze oparto na lokalnej prasie międzywojennej: „Dzienniku Bydgoskim”, „Dniu Bydgoskim”, „Gazecie Bydgoskiej”, „Kurierze Bydgoskim”.

W okresie międzywojennym ludzie bardzo chętnie wychodzili z domów i uczestniczyli w rozrywce masowej.

Bydgoszczanie wychodzili z domów, aby się spotkać i porozmawiać.

Wieczór spędzony w domu uważany był za stracony.

Mieszkańcy lubili wspólnie się bawić i wypoczywać.

Bydgoszczanie byli towarzyscy i otwarci na zawieranie nowych znajomości.

Autorka książki Ewa Rynka zebrała olbrzymią ilość materiału opisującego życie kulturalne bydgoszczan.

Świat rozrywek i zabaw został przez nią przybliżony w pełnej panoramie.

Książka zawiera mnóstwo barwnych szczegółów.

Mają one charakter anegdot i ciekawostek.

Wszystko to sprawia, że książkę czyta się bardzo przyjemnie.

Bogactwo obyczajów i codziennego życia towarzyskiego ujmuje nas swoim urokiem i atrakcjami.

Wartość narracji podnoszą liczne ilustracje, fotografie, reklamy jakimi okraszone są strony książki.

Na zdjęciach widzimy radosnych i bawiących się bydgoszczan, pełnych spontaniczności, autentyczności i bezpretensjonalności.

Odkrywamy, że w latach międzywojennych ludzie żyli razem, a nie obok siebie.







Transkrypcja

PODCAST

 O książce: Zwyczaje towarzyskie polskich mieszkańców Bydgoszczy w II Rzeczypospolitej

 Dzień dobry

 Zapraszam Państwa do wysłuchania 14 odcinka podcastu „Biblioteka Kujaw i Pomorza”, który poświęcony jest najciekawszym książkom dotyczącym regionu kujawsko-pomorskiego.

 Nazywam się Grzegorz Barecki i jestem pracownikiem Działu Informacyjno-Bibliograficznego Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej – Książnicy Kopernikańskiej w Toruniu.

 Dział ten zajmuje się między innymi:

·         pieczą nad księgozbiorem regionalnym,

·         udostępnianiem książek i czasopism z terenu Kujaw i Pomorza,

·         udzielaniem informacji o naszym regionie.

W Informatorium zgromadziliśmy kilka tysięcy książek i czasopism poświęconych regionowi kujawsko-pomorskiemu.

 Na dzisiejszym spotkaniu chciałbym polecić Państwu książkę „Zwyczaje towarzyskie polskich mieszkańców Bydgoszczy w II Rzeczypospolitej”

 Autorką książki jest Ewa Rynka – regionalistka, miłośniczka historii Bydgoszczy, szczególnie okresu międzywojennego.

 Ukończyła dwa kierunki studiów na Uniwersytecie Kazimierza Wielkiego – regionalistykę europejską oraz zarządzanie dziedzictwem kulturowym i ochronę zabytków.

 Wydawcą książki jest Wydawnictwo Pejzaż z Bydgoszczy.

 Książka została wydana w 2021 roku.

 Publikację dofinansowano przez Miasto Bydgoszcz ze środków bydgoskiego stypendium dla osób zajmujących się twórczością artystyczną i upowszechnianiem kultury.

 Jest to publikacja naukowa.

 Stanowi efekt wieloletnich badań regionalnych.

 Oparto ją o literaturę przedmiotu i źródła archiwalne.

 Badania w głównej mierze oparto na lokalnej prasie międzywojennej: „Dzienniku Bydgoskim”, „Dniu Bydgoskim”, „Gazecie Bydgoskiej”, „ Kurierze Bydgoskim”.

 Książka „Zwyczaje towarzyskie polskich mieszkańców Bydgoszczy w II Rzeczypospolitej” składa się z pięciu rozdziałów.

1.  Zwyczaje towarzyskie w II Rzeczypospolitej. Krótki rys historyczny
2.  Bydgoszcz w latach międzywojennych
3.  Moda w II Rzeczypospolitej jako element zwyczajów towarzyskich
4.  Zwyczaje towarzyskie bydgoszczan
5.  Wybrane zwyczaje doroczne mieszkańców Bydgoszczy

Rozdział 1 – Zwyczaje towarzyskie w II Rzeczypospolitej. Krótki rys historyczny

 Zwyczaje towarzyskie od początku XX wieku przestawały być domeną elity szlachecko-ziemiańskiej.

 W okresie międzywojennym do grona elit zaczęli aspirować przedstawiciele inteligencji o rodowodzie plebejskim.

 Dowodzi tego duża popularność podręczników savoir-vivre’u.

 Wielkie miasta oferowały nowe wzorce masowego życia kulturalnego i spędzania wolnego czasu.

 Życie towarzyskie przenosiło się ze szlacheckich dworków do teatrów, restauracji, kin, muzeów czy miejskich parków.

 Poradniki informowały o zasadach etykiety i ubioru, które pozwalały czuć się swobodnie w czasie spotkań towarzyskich na elitarnych salonach.

 Rozdział 2 – Bydgoszcz w latach międzywojennych

 W rozdziale naszkicowano obraz Bydgoszczy i jej mieszkańców w latach 1920-1939.

 Wojska polskie wkroczyły do Bydgoszczy 20 stycznia 1920 roku i ta data oznacza dla miasta koniec okresu zaborów.

 W mieście pozostała jednak silna ekonomicznie, choć szybko malejąca społeczność niemiecka.

 Z drugiej strony do miasta napływali Polacy z Polski Centralnej, Litwy i Ukrainy.

 Większość mieszkańców miasta stanowili robotnicy, dalej pracownicy umysłowi i drobnomieszczanie.

 To właśnie kupcy i rzemieślnicy czytali najwięcej książek, prasy i najczęściej odwiedzali teatr.

Rozwój Bydgoszczy związany był z rozwojem przemysłu, fabryk, rzemiosła i handlu.

 Jednak wielki kryzys z 1929 roku bardzo dramatycznie zachwiał rozwojem bydgoskiej gospodarki.

Istotną rolę w życiu miasta zaczął odgrywać polski garnizon wojskowy.

 W mieście działało ponad sto różnych stowarzyszeń o charakterze naukowym, sportowym, społecznym i oświatowym.

 Rozdział 3 – Moda w II Rzeczypospolitej jako element zwyczajów towarzyskich

 Z życiem towarzyskim silnie związana była moda, czyli styl i elegancja strojów.

 Potrzeby mieszkańców w tym zakresie zaspokajały sklepy z odzieżą damską i męską.

 Ewa Rynka opisała bydgoskie sklepy i przedstawiła ich ofertę.

 Pierwszą polską placówką z konfekcją była firma Siuchniński i Stobecki mająca siedzibę od 1906 roku przy Starym Rynku.

 W 1922 roku przy Starym Rynku otworzono polski Bydgoski Dom Towarowy, który był największym w Bydgoszczy i na ziemiach zachodnich.

 Jego właścicielami byli Walery Chudziński i Władysław Maciejewski.

 Organizowano tu również cykliczne sezonowe pokazy mody.

 Bydgoszczanki chętnie kupowały odzież także w „Magazynie Mód” Bonifacego Cyrusa przy ul. Gdańskiej.

 Trudno wymienić wszystkie składy zajmujące się w Bydgoszczy sprzedażą konfekcji damskiej, męskiej i dziecięcej, futer, kapeluszy i obuwia.

 Ważnym elementem mody były również fryzury

 Bydgoszczanie o najnowszych modowych trendach dowiadywali się z miejscowych gazet, które często zamieszczały teksty na ten temat.

 Rozdział 4 – Zwyczaje towarzyskie bydgoszczan

 To najobszerniejszy rozdział książki.

 Został podzielony na aż osiem podrozdziałów.

 Najwięcej miejsca autorka poświęciła bydgoskim lokalom

 Mieszkańcy Bydgoszczy bardzo często spotykali się w restauracjach, kawiarniach i cukierniach.

 Popołudniami odwiedzali również teatry i kina.

 Wieczorami spacerowano po ul. Gdańskiej.

 W weekendy korzystano z uroków parków, plant, skwerów i ogrodów lub wyruszano za miasto.

 Bydgoskie lokale

 Wśród bydgoskich lokali osobno zostały opisane restauracje, kawiarnie, cukiernie i winiarnie.

 Specyficznymi miejscami życia społecznego i towarzyskiego zwłaszcza latem były urządzane przy lokalach ogródki.

 Te restauracje – ogrody określano z języka francuskiego słowem „etablissement”.

 Były to prawdziwe przedsiębiorstwa rozrywkowo-rekreacyjne.

 Posiadały różną wielkość.

 Największe często posiadały sale teatralne, taneczne, koncertowe, nawet kręgielnie, strzelnice, sale do gier karcianych.

 Działały przy nich karuzele, zjeżdżalnie czy huśtawki.

 Urządzano w nich przedstawienia teatralne, koncerty, wieczorki taneczne.

 Muzykę zapewniały orkiestry wojskowych regimentów z Bydgoszczy.

 Dużo restauracji z letnimi ogrodami usytuowanych było nad Kanałem Bydgoskim.

 Do wyjątkowych należał ogród Natanaela Patzera przy ul. Świętej Trójcy.

 Przy ul. Toruńskiej znajdował się lokal „Strzelnica”, działający przy siedzibie Bractwa Kurkowego.

 Towarzystwo Kupieckie prowadziło przy ul. Jagiellońskiej „Resursę Kupiecką”.

 Bydgoszczanie odwiedzali również wiele innych ogrodów restauracyjnych.

 Ich pełny przegląd z opisem dostępnych sal, atrakcji i organizowanych imprez kulturalnych znajdziemy w książce.

 Osoby średniozamożne i małozamożne korzystały z oferty jadłodajni, barów i knajp.

 W II Rzeczypospolitej tradycją wielu bydgoskich przedsiębiorstw gastronomicznych  było urządzanie wieczorków familijnych o nazwie „świniobicie”.

 Właściciele lokali od jesieni do wiosny zapraszali klientów na degustację świeżego smacznego mięsa, a przy okazji zabawę taneczną lub koncert.

 Dużym zainteresowaniem w latach międzywojennych cieszyły się kabarety.

 Kabarety posiadały małą scenę i niewielką publiczność, wyróżniały się śmiechem i ciętym dowcipem, często wciągano w akcje przedstawienia gości.

 Wśród nich można wymienić kabarety „Concordia”, „Trocadero”, „Wesołek”, „Bi-Ba-Bo”, „Oaza”, „Carioca”, „Moulin Rouge”, „Polonja”, „Film-Bar”, „Bombonierka”, „Olympia”, „Maxim”, „Oko”, „Barberina”, Picadylly”, „Palaie de Danse”, „Corso”.

 Teatr

 Teatr w okresie międzywojennym był najważniejszą gałęzią kultury.

 Był rozrywka powszechną, dostępną również dla osób mniej zamożnych.

 Największa rangę miał Teatr Miejski w Bydgoszczy.

 Bywanie w teatrze stanowiło obowiązek elit i świadczyło o dobrym guście.

 Dyrektorzy przy doborze sztuk musieli się liczyć z opinią krytyków teatralnych.

 Ewa Rynka bardzo obszernie przedstawiła życie teatralne Bydgoszczy, kolejne sezony w Teatrze Miejskim, repertuar, dyrektorów, wyposażenie techniczne, aktorów.

 Oprócz Teatru Miejskiego działały też inne sceny teatralne o charakterze amatorskim.

 Mogły sobie one pozwolić na nieco swobodniejszy, rozrywkowy repertuar.

 Kino

 Kino stanowiło konkurencję dla teatru.

 Miało ono bardzo demokratyczny charakter.

 W okresie międzywojennym film przeszedł przemianę od rozrywki tandetnej do popularnej.

 W rozdziale poświęconym bydgoskim kinom wymieniono ich nazwy, lokalizacje, opisano właścicieli i repertuar.

 Wystawy

 Kolejną formą życia towarzyskiego było zwiedzanie wystaw.

 Pierwsze wystawy plastyczne organizowało założone w 1921 roku  przez przedstawicieli bydgoskiej inteligencji Towarzystwo Zachęty Sztuk Pięknych.

 Od 1923 roku organizacją wystaw zajęło się Muzeum Miejskie.

 Muzeum powiększało swe zbiory głównie za sprawą darowizn i depozytów.

 W latach 30. XX wieku bydgoskie Muzeum Miejskie posiadało największy na Pomorzu zbiór eksponatów z zakresu polskiej sztuki i stanowiło jedną z największych tego typu placówek w kraju.

 W Bydgoszczy organizowano bardzo wiele rozmaitych wystaw od artystycznych po przemysłowe, których przykłady są wymieniane w książce.

 Wystawy zaspokajały zainteresowania różnych grup odbiorców od miłośników gramofonów po wielbicieli kwiatów, od pasjonatów kanarków po znawców sztuki kulinarnej.

 Widowiska cyrkowe

 Kolejną rozrywką opisaną w książce, a popularną w przedwojennej Bydgoszczy były widowiska cyrkowe.

 Była to niedroga zabawa, w czasie której można było obejrzeć występy połykaczy ognia, żonglerów, akrobatów, treserów dzikich zwierząt, komików, linoskoczków.

 Bydgoszcz nie posiadała własnej stałej areny cyrkowej.

 W mieście gościły objazdowe zespoły cyrkowe.

 Koncerty

 Koncerty muzyczne były bardzo ważną rozrywką towarzyską.

 Życie muzyczne kwitło dzięki działalności szkół muzycznych, teatrów amatorskich, Teatru Miejskiego, orkiestr, stowarzyszeń muzycznych a także lokali rozrywkowych.

 Po zaborze pruskim pozostało w mieście Bydgoskie Konserwatorium Muzyczne, które utrzymało swój niemiecki charakter.

 W 1925 roku odbył się nabór kandydatów do pierwszej polskiej szkoły muzycznej, jaką był Miejski Instytut Muzyczny.

 Pierwsza polska państwowa szkoła muzyczna została założona w 1927 roku pod nazwą Miejskiego Konserwatorium Muzycznego.

 W mieście funkcjonowało bardzo dużo amatorskich zespołów śpiewaczych.

 Koncerty organizowały też amatorskie zespoły instrumentalne i orkiestry.

 Z powodzeniem działały orkiestry wojskowe.

 Najważniejsze znaczenie koncertowe miał jednak Teatr Miejski.

 Imprezy okolicznościowe

 Życiu towarzyskiemu czasami towarzyszyła celebra.

 Uroczystości i ceremonie publiczne były wydarzeniami ogólno miejskimi.

 Do najważniejszych należały Święto Konstytucji 3 Maja, Święto Niepodległości 11 listopada, Dzień imienin Marszałka Józefa Piłsudskiego 19 marca, Święto Morza 16 lutego.

 Uroczystościom państwowym obowiązkowo towarzyszyły parady wojskowe.

 Parki, ogrody, okolice Bydgoszczy

 Wśród zwyczajów towarzyskich bydgoszczan bardzo ważna rolę odgrywały parki, ogrody i tereny podmiejskie jako miejsca rozrywek na świeżym powietrzu.

 Spacery i wycieczki odbywano w granicach administracyjnych miasta.

 W Bydgoszczy znajdowało się wiele parków, ogrodów, plant i skwerów.

 W 1930 roku powstał Ogród Botaniczny, przy zbiegu ulic Niemcewicza i Chodniewicza, w sąsiedztwie Instytutu Rolniczego

 Ulubionym miejscem spacerów były planty nad Brdą i pięknie zadrzewione okolice Kanału Bydgoskiego.

 Zakładano ogródki jordanowskie przeznaczone dla dzieci.

 Działały lunaparki wyposażone w karuzele.

 Latem korzystano z kąpielisk nad Brdą.

 Organizowano również wyprawy za miasto

 Towarzystwo Żeglugowe Lloyd Bydgoski dysponowało statkami parowymi, które w soboty i niedziele zamieniano na statki spacerowe.

 Wycieczki oferowały również Bydgoskie Koleje Powiatowe, wzdłuż trasy wąskotorowej do Koronowa.

 Zimą korzystano z torów saneczkowych, ślizgawek i organizowano kuligi.

 W Bydgoszczy organizowano także wyścigi konne.

 Rozdział 5 – Wybrane zwyczaje doroczne mieszkańców Bydgoszczy

 W rozdziale tym Ewa Rynka skupiła się na opisaniu zwyczajów związanych z Wielkanocą, Bożym Narodzeniem, Sylwestrem.

 Mieszkańcy Bydgoszczy bawili się hucznie podczas białego karnawału oraz zielonego karnawału.

 Zielony karnawał związany był z Zielonymi Świątkami i następował po okresie wielkopostnym.

 Wiosną podobnie jak podczas karnawału zimowego organizowano bale, reduty, podwieczorki z tańcami, wieczorki taneczne, wieczornice, wenty, rauty, fidułki, przyjęcia, majówki, festyny, zabawy ludowe, dancingi i amatorskie przedstawienia teatralne.

 Bardzo polecam lekturę książki „Zwyczaje towarzyskie polskich mieszkańców Bydgoszczy w II Rzeczypospolitej.”.

 W okresie międzywojennym ludzie bardzo chętnie wychodzili z domów i uczestniczyli w rozrywce masowej.

 Bydgoszczanie wychodzili z domów, aby się spotkać i porozmawiać.

 Wieczór spędzony w domu uważany był za stracony.

 Mieszkańcy lubili wspólnie się bawić i wypoczywać.

 Bydgoszczanie byli towarzyscy i otwarci na zawieranie nowych znajomości.

 Autorka książki Ewa Rynka zebrała olbrzymią ilość materiału opisującego życie kulturalne bydgoszczan.

 Świat rozrywek i zabaw został przez nią przybliżony w pełnej panoramie.

 Książka zawiera mnóstwo barwnych szczegółów.

 Mają one charakter anegdot i ciekawostek.

 Wszystko to sprawia, że książkę czyta się bardzo przyjemnie.

 Bogactwo obyczajów i codziennego życia towarzyskiego ujmuje nas swoim urokiem i atrakcjami.

 Wartość narracji podnoszą liczne ilustracje, fotografie, reklamy jakimi okraszone są strony książki.

 Na zdjęciach widzimy radosnych i bawiących się  bydgoszczan, pełnych spontaniczności, autentyczności i bezpretensjonalności.

 Odkrywamy, że w latach międzywojennych ludzie żyli razem, a nie obok siebie.

 Był to kolejny odcinek cyklu „Biblioteka Kujaw i Pomorza”, w którym prezentuję najciekawsze książki związane z naszym regionem.

 Wszystkie one są dostępne w Dziale Informacyjno-Bibliograficznym Książnicy Kopernikańskiej w Toruniu przy ul. Słowackiego 8.

 Dziękuję za uwagę i pozdrawiam serdecznie.