Selbstschutz w Bydgoszczy i powiecie bydgoskim 1939-1940
Bydgoszcz 2017
Sygnatura SIRr VIII/B-82
Wiesław Trzeciakowski jest rodowitym Bydgoszczaninem.
Ukończył filologię polska na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika.
Jest pracownikiem bydgoskiego archiwum, pisarzem, krytykiem literackim i tłumaczem niemieckiej poezji i eseistyki.
Od wielu lat zajmuje się naukowymi historycznymi badaniami dotyczącymi stosunków polsko-niemieckich i historii Bydgoszczy w latach 1939-1945.
Jest autorem i współautorem 29 książek oraz kilkuset publikacji naukowych w znanych czasopismach literackich.
Jego wieloletnie, pieczołowite badania rzuciły nowe światło na wydarzenia z 3 i 4 września 1939 roku w Bydgoszczy, nazywane przez propagandę hitlerowską krwawą niedzielą.
W Książnicy dostępne są następujące jego książki:
1 Helian i inne wiersze / Georg Trakl ; wstęp i przekład Wiesław Trzeciakowski
2 Historia Bydgoszczy. T. 3 cz. 1, 1945-1956 / [autorzy: Krzysztof Budka, Marek Chamot, Mirosaw Golon, Honorata Fiborek, Iwona Jastrzębska-Puzowska, Włodzimierz Jastrzębski, Sławomir Kamosiński, Aleksandra Kłaput-Wiśniewska, Janusz Kutta, Alicja Paczoska-Hauke, Marek Romaniuk, Sławomir Sadowski, Ryszard Sudziński, Kazimierz Śmigiel, Wiesław Trzeciakowski].
3 "Krwawa Niedziela" w Bydgoszczy czyli jedyny pasujący klucz do wydarzeń z 3 i 4 września 1939 : (jaki był prawdziwy cel krwawej prowokacji niemieckiej w Bydgoszczy? : kto i dlaczego strzelał do polskiego wojska i ludności?) / Wiesław Trzeciakowski, Włodzimierz Sobecki.
4 Listy imienne ofiar w Bydgoszczy 1939-1945 / Wiesław Trzeciakowski.
5 Niemcy i Polacy w Bydgoszczy : nie tylko konflikty / Wiesław Trzeciakowski.
6 Selbstschutz w Bydgoszczy i powiecie bydgoskim 1939-1940 / Wiesław Trzeciakowski .
7 Ślad dłoni na murze : cud na Starym Rynku w Bydgoszczy 9 września 1939 roku / Wiesław Trzeciakowski.
8 Śmierć w Bydgoszczy 1939-1945 / Wiesław Trzeciakowski. -
9 Śpiew odchodzących (czyli o tym, że literatura nie jest z tego świata) / Wiesław Trzeciakowski.
10 Uwodziciele ; Kryształowa biblioteka / Wiesław Trzeciakowski.
11 Wspominając Miłosza... : czy zamknięta epoka? / Józef Banaszak, Wiesław Trzeciakowski (red.).
Książka "Selbstschutz w Bydgoszczy i powiecie bydgoskim 1939-1940" jest pogłębioną analizą działalności Selbstschutzu Westpreussen na ziemi bydgoskiej.
Była to organizacja powołana pod nadzorem służb bezpieczeństwa II Rzeszy do masowych zbrodni, zaplanowanych jeszcze przed wybuchem wojny, po pokonaniu i likwidacji państwa polskiego.
Można przyjąć, że wszystkie ofiary terroru polityczno-policyjnego na obszarach północnych i zachodnich zlikwidowanej II Rzeczypospolitej od połowy września do grudnia 1939 roku były ofiarami Selbstschutzu.
Monografia budzi szacunek, ze względu na dokładne przeanalizowanie dostępnych źródeł, rzetelne naukowe opracowanie wyników kwerendy, staranne i pieczołowite ustalenie listy ofiar.
Autor opisał działalność Enzatzgruppen i Volksdeutscher Selbstschutz, dolonywane przez ich członków porachunki, uliczne obławy, przygotowane listy proskrypcyjne.
Przedstawił obiektywnie wydarzenia krwawej niedzieli" demaskując to propagandowe niemieckie fałszerstwo, jak o prowokację mająca być usprawiedliwieniem wymordowania polskiej inteligencji.
Autor opisał tworzenie Selstschutzu Bromberg-Staddt i Bromberg-Land.
Przedstawił działalność obozów internowania w Bydgoszczy w byłych koszarach artyleryjskich i w dawnej prochowni wojskowej Jachcice-Las.
Opublikował imienne listy zamordowanych oraz imienne listy członków Selbstschutzu.
Selbstschutz utworzono formalnie 14 września 1939 roku, ale w rzeczywistości już przed wojna funkcjonowała potężna siatka jego organizatorów i aktywistów, działająca pod parasolem legalnych organizacji mniejszości niemieckiej w Polsce.
Selbstschutz składał się z miejscowych Niemców, którzy byli zachęcani do mordów przez dowódców SA, SD, Gestapo.
W każdym powiecie jesienią 1939 roku istniał jeden lub kilka obozów Selbstschutzu.
W brew nazwie nie były to obozy internowania, ale miejsca terroru, selekcji, znęcania się, przymusowej pracy i masowych egzekucji.
Były to karne obozy, w których miały miejsce bestialstwa i zbrodnie na polskich sąsiadach.
Miejscowi Niemcy, na ogół bardzo młodzi, mordowali Polaków, inspirowali zbrodnie, denuncjowali swych sąsiadów.
Władysław Trzeciakowski ustalił i udokumentował imienną listę 1600 nazwisk polskich ofiar w Bydgoszczy.
Sami Niemcy przyznawali się do 5000 zamordowanych Polaków i Żydów w Bydgoszczy i okolicach.
Przewidywali oni, że w ciągu 10-15 lat nie będzie na terenach wcielonych do Rzeszy żadnego Polaka.
Identyfikacja wszystkich ofiar jest bardzo trudna.
Od połowy 1944 roku Gestapo dostało zadanie zacierania śladów mordów, niszczenia masowych grobów, palenia zwłok.
Autor określił liczbę ustalonych według nazwisk pomordowanych przez Selbstschutz w Bydgoszczy na 3.500 ofiar (1.600 Polacy, 1.900 Żydzi ) i 1.000 osób z powiatu bydgoskiego.
Liczba Żydów została ustalona według dokumentów gminy żydowskiej w Bydgoszczy z kwietnia 1939 roku (wraz z nazwiskami)
Liczbę pomordowanych z powiatu bydgoskiego ustalono na podstawie akt Okręgowej Komisji Badań Zbrodni Hitlerowskich w Bydgoszczy i publikacji Władysława Dreasa z 1946 roku "Powiat bydgoski oskarża" (wraz z nazwiskami).