Nowa Wieś 1939

 

Ewa Rzepka

Nowa Wieś 1939 - zbrodnie niemieckie 

Wydawcy: 

Miasto i Gmina Jabłonowo Pomorskie,

Wąbrzeskie Zakłady Graficzne

Jabłonowo Pomorskie 2021

Sygnatura SIRr VIb/8-85

Książka jest hołdem oraz wyrazem pamięci dla mieszkańców miasta i gminy Jabłonowo Pomorskie, którzy 11 września 1939 r. stracili swoje życie za okazywana wierność, oddanie i miłość do Polski.

W książce przedstawiono kilkanaście osób cywilnych, które za patriotyzm zapłaciło najwyższą cenę.

Autorka Ewa Rzepka wykazała się dużą determinacja i uporem w odnajdywaniu bolesnej prawdy i przywracaniu należnej pamięci mieszkańcom Jabłonowa Pomorskiego.

Miejsce Pamięci Narodowej w Nowej Wsi koło Jabłonowa upamiętnia pomnik.

Najczęściej wymienianą liczba pomordowanych jest 40 osób, ale jest to liczba przybliżona i nigdy chyba już nie poznamy pełnej listy ofiar.

Jest to drugie po Buku Góralskim miejsce kaźni na terenie gminy Jabłonowo Pomorskie.

W książce znajdziemy dramatyczne relacje świadków zbrodni niemieckiej.

Oprócz wspomnienia ofiar, przedstawiono również sylwetki sprawców, miejscowych Niemców z Selbstschutzu, którzy przygotowywali imienne listy Polaków i wskazywali SS-mannom osoby do rozstrzelania.

Znęcali się również w okrutny sposób nad aresztowanymi.

Autorka przedstawiła biografie wszystkich zidentyfikowanych  ofiar.

Książka zawiera szereg starych fotografii, w tym bardzo cenne pochodzące z albumów rodzinnych.

Izabela Mazanowska - Mniszek miejsce niemieckich zbrodni na Pomorzu w 1939 roku

 

Izabela Mazanowska
wstęp Tomasz Chinciński

Mniszek
Miejsce niemieckich zbrodni na Pomorzu w 1939 roku
Przewodnik

Wydawcy:
Muzeum Stutthof w Sztutowie
dla Oddziału - Muzeum Piaśnickie w Wejherowie 

Wejherowo 2019

Sygnatura SIR VIb/8-81

Pomiędzy Grudziądzem a Świeciem w lesie obok miejscowościach Mniszek i Grupa Niemcy popełnili jedną z największych zbrodni w 1939 roku.

Od września do grudnia dokonano tu egzekucji kliku tysięcy osób.

Byli wśród nich Polacy i Żydzi. pochodzący z powiatu grudziądzkiego i świeckiego.

Wśród zamordowanych byli przedstawiciele polskiej elity: prawnicy, nauczyciele, duchowni, kupcy, ziemianie.

Szczególne miejsce wśród zamordowanych zajmują pacjenci Zakładu Psychiatrycznego w Świeciu.

Sprawcami zbrodni byli Niemcy z Rzeszy - funkcjonariusze SS oraz miejscowi Niemcy pomorscy zorganizowani w oddziały Selbstschutzu.

Selbstschutz w praktyce odgrywał szczególnie aktywną rolę w eksterminacji Polaków z Pomorza.

Akcja była zaplanowana jeszcze przed wojną, kiedy to sporządzono listy proskrypcyjne.

W praktyce we wrześniu aresztowania Polaków przez ich miejscowych Niemców w wielu miejscowościach przybrały żywiołowy i oddolny charakter.

Egzekucje były dokonywane na terenie dawnej żwirowni koło Mniszka i Grupy.

W 1944 roku Niemcy rozkopali masowe groby i spalili ciała zamordowanych.

Stąd większość ofiar zbrodni pozostaje bezimienna.

Liczbę zamordowanych szacuje się na 10-12 tysięcy osób w Mniszku i dalsze 6,5 tysiąca w Grupie.

W przewodniku opisano "Mniszek miejsce niemieckich zbrodni na Pomorzu w 1939 roku".

Opisano miejsca pamięci poświęcone:

• mieszkańcom Świecia i powiatu
• pacjentom i personelowi Szpitala Psychiatrycznego w Świeciu
• mieszkańcom Bydgoszczy
• mieszkańcom Grudziądza i powiatu
• mieszkańcom Chełmna i Powiaty
• jeńcom radzieckim, francuskim, angielskim
• bestialsko pomordowanym dzieciom
• żołnierzom polskim
• nauczycielom
• Żydom
• księżom i misjonarzom

Osobny rozdział dotyczy miejsca pamięci w Grupie.

Tomasz Sylwiusz Ceran - Im Namen des Führers... Selbstschutz Westpreussen i zbrodnia w Łopatkach w 1939 roku

 

Tomasz Sylwiusz Ceran

Im Namen des Führers...

Selbstschutz Westpreussen i zbrodnia w Łopatkach w 1939 roku

Wydawca:

Instytut Pamięci Narodowej Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu

Bydgoszcz Gdańsk 2014

Sygnatura SIRr VIb/8-78

Dr Tomasz Sylwiusz Cyran ukończył historię i stosunki międzynarodowe na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika.

Jest pracownikiem Delegatury Instytutu Pamięci Narodowej w Bydgoszczy.

W Kopernikańskiej dostępnych jest szereg książek poświęconych zbrodniom niemieckim na Pomorzu w okresie II wojny światowej.

• Im Namen des Führers... : Selbstschutz Westpreussen i zbrodnia w Łopatkach w 1939 roku / Tomasz Sylwiusz Ceran. - Bydgoszcz ; Gdańsk  2014.
• Małe Ojczyzny : Kujawy i Pomorze / koncepcja, opracowanie i opis herbów: Tomasz Ceran ; projekt: Emilia Mielewczyk. - Toruń 2020.
• Paterek 1939 : zbrodnia i pamięć = Paterek 1939 : crime and memory / Tomasz Sylwiusz Ceran ; przekład i korekta Katarzyna Jopek. - Bydgoszcz ; Warszawa ; Gdańsk 2018.
• "Szmalcówka" : historia niemieckiego obozu w Toruniu (1940-1943) na tle ideologii nazistowskiej / Tomasz Sylwiusz Ceran. - Bydgoszcz ; Gdańsk 2011.
• Zapomniani kaci Hitlera : "Samoobrona" Niemiecka na Pomorzu Gdańskim (Selbstschutz Westpreussen) w 1939 r. : katalog wystawy / oprac. katalogu: Izabela Mazanowska, Tomasz Sylwiusz Ceran]. - Bydgoszcz  2015.
• Zbrodnia pomorska 1939 / tekst: Tomasz Ceran ; współpraca: Izabela Mazanowska, Monika Tomkiewicz ; opracowanie listy miejsc kaźni: Izabela Mazanowska. - Warszawa 2018.

Książka "Im Namen des Führers..." poświęcona jest zbrodni popełnionej w piaskowni w Łopatkach (powiat wąbrzeski).

Jesienią 1939 roku setki, może tysiące Polaków zostały zamordowane przez Volksdeutscher Selbstsschutz in Polen (Samoobronę Obywateli Polskich Niemieckiego Pochodzenia).

Podobne mordy Selbstsschutzu miały wówczas miejsce w 359 miejscowościach w całej Polsce.

Najkrwawszych zbrodni dokonano na Pomorzu Gdańskim, gdzie zginęło 30 tys. Polaków.

Piaskownia w Łopatkach to jedno z największych miejsc kaźni.

Opracowanie zawiera opis:

• genezy i dzielności Selbstschutzu na Pomorzu
• okoliczności zbrodni w Łopatkach
• znanych sprawców zbrodni
• zbiorowego portretu morderców z Selbstschutzu
• innych postaw Niemców
• ofiar zbrodni
• sylwetek najbardziej znanych ofiar mordu
• różnych form upamiętnienia zbrodni

Książkę dopełnia rejestr ofiar zamordowanych w piaskowni w Łopatkach.

 

Tomasz Ceran, Izabela Mazanowska, Monika Tomkiewicz - Zbrodnia pomorska 1939

 

Tomasz Ceran, 
Izabela Mazanowska,
Monika Tomkiewicz

Zbrodnia pomorska 1939

Wydawca: Instytut Pamięci Narodowej - Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu

Warszawa 2018

Sygnatura SIRr VIb/8-73

Zbrodnia pomorska 1939 roku była pierwszym w czasie II wojny światowej aktem ludobójstwa.

Moża ją porównać do egzekucji katyńskiej i rzezi wołyńskiej.

Jesienią 1939 roku w około 400 miejscowościach na terenie Pomorza Niemcy rozstrzelali kilkadziesiąt tysięcy Polaków.

Ofiary ginęły z rąk swoich sąsiadów, bowiem z miejscowych Niemców składały się oddziały Selbstschutzu, które z wielką gorliwością mordowały Polaków.

Mord był zaplanowany wcześniej i sprawnie przeprowadzony według przygotowanych zawczasu list proskrypcyjnych.

Na listach znaleźli się przedstawiciele polskiej elity, inteligencji, księża, nauczyciele, urzędnicy, przedsiębiorcy, działacze społeczni i narodowi.

Zginęło około 30 tysięcy Polaków.

Niemcy starannie zacierali ślady zbrodni - jeszcze w 1944 roku rozkopywano masowe mogiły i palono ciała pomordowanych.

Opracowanie "Zbrodnia pomorska 1939" przedstawia na wstępie założenia "odpolszczenia" Pomorza.

Wiele miejsca poświecono organizacji Selbstschutzu, złożonego z pomorskich Niemców.

Opisano przebieg aresztowań i uwięzienia Pomorzan.

Przedstawiono organizację  masowych rozstrzeliwań i lokalizację dołów śmierci.

Opisano w końcu proces niszczenia przez Niemców śladów zbrodni.

Przedstawiono szacunkowe dane o skali ludobójstwa.

Książkę kończy lista miejsc kaźni z 1939 roku.