Ignacy Łyskowski 1820-1886

 

Źródło: Album posłów polskich na sejmie pruskim
i parlamencie niemieckim od 1873 do 1876 roku.
Z. 1-5 / [M. D. Chamski] ; portrety rys. przez F. Tegazzo. T
oruń : Księgarnia Nowa (W. Małecki), 1877,
Sygnatura MAG TN 7784

Ignacy Koschembar-Łyskowski urodził się 12 września 1820 roku w majątku Mileszewy na ziemi michałowskiej.

Folwark obejmował 650 ha ziemi.

Ukończył gimnazjum w Chełmnie w 1843 roku.

Studiował teologię we Fryburgu, Bonn i Wrocławiu.

Niestety zachorował wtedy na tyfus i musiał przerwać studia.

Co gorsze nabawił się gruźlicy kości, bardzo ciężkiej i nieuleczalnej wówczas choroby, a przy tym niezwykle bolesnej.

Zmagał się z nią przez całe życie.

Wracając powoli do zdrowia wydał w 1847 roku w Brodnicy u niemieckiego drukarza Carla Augusta Köhlera tomik swoich wierszy "Poezye Ignacego Łyskowskiego ziemianina na Michałowskiej ziemi".

W tej samej drukarni wydal w 1848 roku swoje polityczne credo pod tytułem "Słowa prawdy".

Krytycznie odniósł się do zrywów powstańczych i nadziei na międzynarodową pomoc.

W duchu pozytywistycznym wzywał szlachtę i duchowieństwo do pracy organicznej na rzecz oświecenia i uobywatelnienia ludu.

Sam również wiele wysiłku poświęcił rozwojowi swojego gospodarstwa.

[spacer height="20px"]

Na okres Wiosny Ludów przypada początek jego działalności publicznej.

W 1848 roku został delegatem powiatów brodnickiego i lubawskiego do ogólnoniemieckiego Zgromadzenia Narodowego we Frankfurcie nad Menem.

Zaangażował się w rozwój na Pomorzu działalności Ligii  Polskiej.

W 1850 roku został pierwszym redaktorem naczelnym czasopisma "Nadwiślanin", które wychodziło w Chełmnie w drukarni Józefa Gółkowskiego.

W Chełmnie w 1851 roku wydał też podręcznik rolnictwa "Gospodarz Prus Zachodnich czyli poradnik gospodarski dla pomniejszych właścicieli rolniczych".

Był to niezwykle popularny podręcznik o czym świadczy, że miał aż 12 wydań i 100 tysięcy sprzedanych egzemplarzy.

Troska o podniesienie poziomu rolnictwa była jednym z najważniejszych pól działalności Ignacego Łyskowskiego.

Album biograficzne zasłużonych Polaków i Polek wieku XIX.
 T. 2 / pod kier. kom. red., który składają Szymon Askenazy [et al.] ;
Warszawa : Nakładem Maryi Chełmońskiej, 1903. s. 61,
Sygnatura MAG 9371.02

Od 1853 roku Ignacy Łyskowski prowadziła samodzielnie folwark w Mileszewach.

Zorganizował on w 1861 roku okolicznych ziemian i włościan w Towarzystwo Agronomiczne Ziemi Michałowskiej.

Zajęło się ono wyjaśnianiem chłopom trudnej sztuki przechodzenia z trójpolówki na płodozmian oraz zakładaniem biblioteczek ludowych.

[spacer height="20px"]

Łyskowski widział w "pracy racjonalnej" jedyną możliwość obrony polskiego mienia.

Twierdził, że wojują nie tylko ludzie, ale i kapitały.

Wyrazem tego było powołanie przez jego brata stryjecznego Mieczysława Łyskowskiego, razem z Teodorem Donimirskim i Antonim Kalksteinem "Banku Kredytowego Donimirski-Kalkstein-Łyskowski" w Toruniu w 1866 roku.

Ignacy Łyskowski w 1867 roku razem z Teodorem Donimirskim i Hiacyntem Jackowskim zwołał w Toruniu pierwsze posiedzenie sejmiku gospodarczego Polaków z Prus Zachodnich.

Obrady jego były wyrazem pracy organicznej.

Odtąd sejmik gospodarski zbierał się co roku.

Dyskutowano na nim o metodach rozwoju rolnictwa i nowych kapitalistycznych formach rozwoju działalności gospodarczej.

Teka Pomorska : kwartalnik regionalny poświęcony zagadnieniom kultury i sztuki :
 organ Konfraterni Artystów w Toruniu. Nr 2, Toruń, Lato 1936, Rok I,
Sygnatura SIRr XXXIIIa/2a

W 1869 roku Ignacy Łyskowski, Ludwik Ślaski i Leon Czarliński powołali Towarzystwo Moralnych Interesów Ludności Polskiej pod Panowaniem Pruskim.

Celem towarzystwa było krzewienie oświaty i ochrona języka polskiego, ale też podnoszenie fachowej wiedzy rolników i rzemieślników.

W  ciągu pierwszych 5 lat jego działalności założono około 40 bibliotek ludowych.

[spacer height="20px"]

W 1877 roku w Pelplinie w drukarni Stanisława Romana ukazał się "Elementarz Polski" autorstwa Ignacego Łyskowskiego.

Również i on miał wiele wysokonakładowych wydań.

W 1866 roku Ignacy Łyskowski został wybrany posłem do sejmu pruskiego, gdzie starał się zapobiegać dyskryminacji języka polskiego.

Liczył on na próżno w tym względzie na oświecone i liberalne warstwy społeczeństwa niemieckiego.

Od 1881 roku był też posłem do parlamentu niemieckiego.

W 1875 roku Ignacy Łyskowski został wybrany pierwszym prezesem Towarzystwa Naukowego w Toruniu.

Ignacy Łyskowski zmarł 14 lipca 1886 roku w Poznaniu.

Został pochowany w kościele w Lembargu (koło Mileszew) w krypcie pod wielkim ołtarzem.

Książki autorstwa Ignacego Łykowskiego dostępne w Książnicy Kopernikańskiej:

1. Beitrage zur Beleuchtung der Gleichherechtigungsfrage der polnischen Sprache in Westpreussen zunaechst eine Denkschrift für die Mitglieder des Hauses der Abgeerdneten / Ignacy Łyskowski. - Posen : W. Łebiński, 1872.
2. Curiculum vitae / Ignacy Łyskowski. - Leipzig : Selbstverlag des Verfassers., 1861.
3. Elementarz polski napisany z polecenia Towarzystwa Moralnych Interesów / Ignacy Łyskowski. - Pelplin : E. Michałowski, [b. r.].
4. Gospodarz / Ignacy Łyskowski. - Toruń : Wydawnictwo Młotkowski, 2006.
5. Gospodarz / przez Ignacego Łyskowskiego. - 2 popr. wyd. - Brodnica : C. A. Köhler, 1853.
6. Gospodarz / przez Ignacego Łyskowskiego. - 3 popr. wyd. - Brodnica : C. A.Köhler, 1861.
7. Gospodarz / przez Ignacego Łyskowskiego. - Brodnica : C. A.Köhler, 1853.
8. Gospodarz : według wymagań tegorocznych / przez Ignacego Łyskowskiego ; oprac. Bolesław Bardzki. - 6 popr. wyd. - Toruń : J. Buszczyński, 1893.
9. Gospodarz Prus Zachodnich czyli Poradnik gospodarski dla pomniejszych właścicieli rolniczych. Cz. 1, O rolnictwie / [Szymon]. - [Chełmno : J. Gółkowski, 1851].
10. Gospodarz Prus Zachodnich czyli Poradnik gospodarski dla pomniejszych właścicieli rolniczych [Mikroforma]. Cz. 1 O rolnictwie/ [Szymon]. - Chełmno : Józef Gółkowski, 1851.
11. Listy Ignacego Łyskowskiego do Wojciecha Lipskiego / wydał Witold Jakóbczyk. - Toruń : Tow. Naukowe, 1939.
12. Die Nationalitaetsfrage der polnischen Bevoelkerung unter preussischer Herrschaft von einem Westpreussischen Polen 1875 / Ignacy Łyskowski. - Posen : J.I. Kraszewski, 1875.
13. Pieśni gminne i przysławia ludu polskiego w Prusach Zachodnich / Ignacy Łyskowski. - Brodnica : C. A.Köhler, 1854.
14. Pieśni gminne i przysławia ludu polskiego w Prusach Zachodnich / Ignacy Łyskowski. - Wyd. 2. - GNiezno : J. Chociszewski, 1907.
15. Poezye Jg. Łyskowskiego, ziemianina na michałowskiéj ziemi. - Brodnica : drukiem i nakładem C. A. Köhlera, 1847.
16. Rzecz o towarzystwie moralnych interesów ludności polskiej pod panowaniem pruskiem / przez Ignacego Łyskowskiego. - Poznań : M. Leitgebr, 1869.
17. Słowa prawdy / przez Ignacego Łyskowskiego. - Brodnica : nakł. i czcionkami C. A. Köhlera, 1848.
18. Sprawozdanie posła powiatu brodnickiego Ignacego Łyskowskiego o petycyi ludności polskiej Prus Zachodnich względem równouprawnienia języka polskiego z niemieckim. - Poznań : J. I. Kraszewski, 1873.
19. Szymon, Gospodarz Prus Zachodnich czyli Poradnik gospodarski dla pomniejszych właścicieli rolniczych. Cz. 1, O rolnictwie / Ignacy Łyskowski. - Chełmno : G. Gółkowski, 1851.
20. Trzy nauki gospodarskie napisane dla włościańskich gospodarzy / przez Ignacego Łyskowskiego. - Nowe wydanie. - Poznań : J. I. Kraszewski, 1876.
21. Trzy nauki gospodarskie napisane dla włościańskich gospodarzy / przez Ignacego Łyskowskiego. - Nowe wydanie popr. - Poznań : J. I. Kraszewski, 1883.

POLECANA LITERATURA

Szczepan Wierzchosławski

Ignacy Łyskowski 1820-1886
Polityk i publicysta, pierwszy prezes Towarzystwa Naukowego w Toruniu

Toruń 2013

Sygnatura SIRr IIIB/Łyskowski

Alojzy Tujakowski

Ignacy Łyskowski
Działacz społeczny i narodowy ziemi michałowskiej
1820-1886

Toruń - Brodnica 1977

Sygnatira SIRr IIIB/Łyskowski

Władysław Łebiński

Ignacy Łyskowski : życiorys

Poznań 1907

Sygnatura MAG 258844