Bartłomiej Piotr Grabowski
100 rocznica odzyskania przez miasto niepodległości
Bartłomiej Grabowski jest historykiem, publicystą i regionalistą.
- Chełmce
- Kruszwica
- Łagiewniki
- Ostrowo
- Piaski
- Polanowice
- Rożniaty
- Sławsk Wielki
- Wróble
Blog Działu Informacyjno-Bibliograficznego Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej - Książnicy Kopernikańskiej w Toruniu
Marcin Orłowski
Opowieść o patriotycznych pomnikach okresu międzywojennego
Prelekcja
26 września 2018
Książnica Kopernikańska
26 września 2018 roku w budynku głównym Książnicy Kopernikańskiej w Toruniu przy ul. Słowackiego 8 odbyła się kolejna prelekcja w ramach cyklu "Toruń miasto zabytków".
Wykład wygłosił Marcin Orłowski - torunianin, z zamiłowania historyk, interesujący się dziejami Torunia, toruńskimi fortyfikacjami, historią powstań narodowych i dziejami konspiracji.
Marcin Orłowski – jest autorem publikacji „Spacerownik toruński po czasie i przestrzeni 1939-1948. Stare Miasto w chwilach rozpaczy i nadziei”.
„Spacerownik” ukazał się w 2015 roku w „Zeszytach literackich i naukowych I Liceum Ogólnokształcącego w Toruniu” (sygnatura Książnicy Kopernikańskiej MAG 06422-1).
Marcin Orłowski jest również dzwonnikiem dzwonu Tuba Dei.
Swój wykład poświecił toruńskim pomnikom, które powstały w Toruniu w okresie II Rzeczpospolitej.
Autor na ponad 100 slajdach przedstawił historię pomników, tablic pamiątkowych, bram triumfalnych, obelisków, pomników nagrobnych, krzyży, a nawet kopca.
Słuchacze śledzili dzieje zarówno samych pomników jak również ich cokołów.
Często zdarzało się, że spiżowe pruskie pomniki przetapiano na tablice pamiątkowe.
Również cokoły służyły często kolejnym władzom - pruskim, polskim, komunistycznym.
Charakterystyczne dla okresu międzywojennego, było też to że wiele pomników wznoszono na terenach wojskowych, przez co nie były one ogólnodostępne.
Wśród autorów pomników należy wymienić Wojciecha Durka, Ignacego Zelka, Kazimierza Ulatowskiego.
W Toruniu wybudowano również dwa wyjątkowe pomniki - kościół Chrystusa Króla na Mokrem oraz Most drogowy im. Marszałka Józefa Piłsudskiego.
Przedwojenne pomniki w większości były wojskowe, czasem religijne.
Do rzadkości należą te poświęcone postaciom cywilnym, jak pomnik Stanisława Moniuszki - ufundowany przez Pomorski Związek Kół Śpiewaczych z inicjatywy prezesa chóru "Lutnia" Ludwika Makowskiego.
Niestety większość z pomników została zniszczona przez Niemców w 1939 roku.
Szczególną gorliwość wykazywali miejscowi Niemcy z formacji Selbstschutzu.
Niektóre pomniki zostały odbudowane w naszych czasach - pomnik Matki Boskiej Królowej Korony Polskiej przed kościołem garnizonowym św. Katarzyny czy pomnik wojewody Stefana Łaszewskiego przed Collegium Maius przy Fosie Staromiejskiej.
Obecnie Towarzystwo Miłośników Torunia finalizuje projekt odbudowy Pomnika Wojsk Balonowych, który stał w Parku Miejskim na Bydgoskim Przedmieściu.
Wszystkim zainteresowanym polecamy artykuł Marcina Orłowskiego "Opowieść o toruńskich pomnikach patriotycznych z lat 1920-1939. Rok po roku".
Artykuł ukazał się właśnie w czasopiśmie " Fides, Ratio et Patria. Studia Toruńskie." tom 8 / 2018 (sygnatura Książnicy Kopernikańskiej MAG 06395-8).
Marcin Seroczyński
Chełmżyńskie miejsca pamięci
Pomniki - tablice - kamienie
Wydawca:
Towarzystwo Przyjaciół Chełmży
Powiatowa i Miejska Biblioteka Publiczna im. J. Prejsa w Chełmży
Chełmża 2013
Sygnatura SIRr VIII/Ch-12
Autorem publikacji jest uznany chełmżyński regionalista, prezes Towarzystwa Przyjaciół Chełmży i autor wielu publikacji książkowych Marcin Seroczyński.
Wydawnictwo "Chełmżyńskie miejsca pamięci : pomniki, tablice, kamienie" zawiera opis wszystkich chełmżyńskich pomników upamiętniających bogate dzieje miasta czy tablic poświęconych wybitnym jego mieszkańcom.
Autor opisał nawet pomniki nieistniejące: św. Floriana, Jana Szczypiorskiego, Obrońców Chełmży, Ofiar Grenzschutzu, Budowniczych Polski, Braterstwa Broni z Armią Czerwoną, Janka Krasickiego, starą tablicę ks. Frelichowskiego.
Wśród istniejących miejsc pamięci można zapoznać się z dziejami blisko 30 pomników, tablic, krzyży, dębów, kamieni pamiątkowych.
Wszystkie pomniki (nawet nieistniejące) są udokumentowane również przedstawiającymi je fotografiami.
Książkę gorąco polecamy wszystkim miłośnikom regionu, mieszkańcom Chełmży i turystom zauroczonym pięknem miasta i bogactwem jego historii.