Przedstawiamy tekst referatu zaprezentowanego 18 maja 2011 r. w Bibliotece Narodowej w Warszawie na dorocznej naradzie osób opracowujących bibliografię artykułów z gazet i tygodników polskich.
Anna Broda, Grzegorz Barecki
WSPÓLNA BAZA PRASY 2006-2011
6 LAT DOŚWIADCZEŃ WBP - KSIĄŻNICY KOPERNIKAŃSKIEJ W TORUNIU
Gdy w styczniu 2005 r. Instytut Bibliograficzny Biblioteki Narodowej wystąpił z projektem wspólnej bazy artykułów z gazet i tygodników, Wojewódzka Biblioteka Publiczna - Książnica Kopernikańska w Toruniu zgłosiła się do realizacji tego projektu.
31 maja 2005 r. podczas roboczego spotkania przedstawicieli wojewódzkich bibliotek publicznych Książnica Kopernikańska zaproponowała, że będzie opracowywać:
- Gazetę w Toruniu (dodatek regionalny do Gazety Wyborczej)
- Gazetę Prawną
- Gazetę Bankową (tygodnik)
Zostało to zaakceptowane przez Bibliotekę Narodową.
"Wspólną Bazę Prasy" opracowują pracownicy Działu Informacyjno - Bibliograficznego.
Dział dzieli się na Sekcję Bibliografii Regionalnej i Sekcję Informacji.
Dodatek regionalny do "Gazety Wyborczej" opracowywała koleżanka z Sekcji Bibliografii Regionalnej.
Opracowywaniem tytułów ogólnopolskich zajmuje się dwoje pracowników Sekcji Informacji.
Każdy pracownik ma przydzielony osobny tytuł.
Drugi tytuł opracowujemy w wypadku urlopów czy zwolnień lekarskich.
Opisy bibliograficzne przesyłamy do Biblioteki Narodowej codziennie.
Opisy przesyłamy w jednym pliku tekstowym pod nazwą "bzg.txt".
"Wspólną Bazę Prasy" opracowujemy od początku, aż do teraz w systemie bibliotecznym MAK.
Bibliografia regionalna jest natomiast opracowywana obecnie w systemie bibliotecznym PROLIB.
Od 1 stycznia 2008 roku zrezygnowaliśmy w porozumieniu z Biblioteką Narodową z opracowywania dla potrzeb "Wspólnej Bazy Prasy" dodatku regionalnego do Gazety Wyborczej.
Artykuły zamieszczane w Gazecie Wyborczej w Toruniu miały charakter lokalny i w żadnym stopniu nie miały znaczenia ogólnopolskiego.
Opisy bibliograficzne Gazety Wyborczej w Toruniu są umieszczane w bazie bibliografii regionalnej i uznaliśmy za bezcelowe powielanie ich jeszcze w bazie ogólnopolskiej.
We wrześniu 2009 roku po połączeniu "Dziennika" z "Gazetą Prawną" zaczęliśmy opracowywać "Dziennik Gazetę Prawną".
Wcześniej "Dziennik" opracowywała Biblioteka m. st. Warszawy.
Dzięki temu mieliśmy bogaty materiał bibliograficzny, na którym mogliśmy się wzorować.
Od 1 stycznia 2010 roku, kiedy to "Gazeta Bankowa" stała się miesięcznikiem, zaczęliśmy opracowywać "Tygodnik Solidarność".
Od 1 stycznia 2006 r. do 1 maja 2011 r. opracowaliśmy łącznie 25638 artykułów:
- 8700 artykułów - Dziennik Gazeta Prawna
- 3057 artykułów - Gazeta Bankowa
- 11093 artykuły - Gazeta Prawna
- 1788 artykułów - Gazeta Wyborcza - Toruń
- 1000 artykułów - Tygodnik Solidarność
W ciągu 6 lat współpracy z Zakładem Bibliografii Zawartości Czasopism i Sekcją Opracowania Prasy Biblioteki Narodowej zebraliśmy wiele uwag i wskazówek.
Były one kierowane do nas indywidualnie, niezależnie od instrukcji przesyłanych wszystkim bibliotekom tworzącym "Wspólna Bazę Prasy".
Teraz chcielibyśmy się nimi podzielić.
Być może pomogą one również w Państwa pracy.
W opisie formalnym pomijamy współpracowników.
Nie ma konstrukcji Kowalski, Jan - Współpraca.
Współpracowników nie wymieniamy też w polu 245.
Nie stosujemy w odniesieniu do autorstwa określników typu "przygotował".
W takich wypadkach używamy "Oprac."
Nie podajemy autorów fotografii.
Przy opisie debaty redakcyjnej w polu 245 i w polu 700 wymieniamy wszystkich uczestników dyskusji.
W polu 245 - według kolejności zabierania głosu.
W przypadku wywiadów i rozmów nie uwzględniamy w liczbie autorów osób, które je przeprowadzają.
Jeżeli wywiad przeprowadzany jest z dwiema osobami i także dwie osoby go przeprowadzają, to pierwsza z osób, z którymi przeprowadzany jest wywiad trafia do pola 100.
Dopiero, jeżeli osób, z którymi przeprowadza się rozmowę jest więcej niż 3 wszystkie trafiają do pola 700.
W polu 700 po imieniu stawiamy kropkę, także, gdy wypełniamy podpole "e" (Oprac. , Tł., Rozm. przepr.)
Odsyłacze od podwójnych nazwisk oraz inne formy nazwy autora (np. dla nazwisk transliterowanych) dajemy zawsze w polu 720 a nie 700.
W przypadku haseł przedmiotowych w polu 653.
W polu 653 są wskaźniki (.1).
W polu 245 część "Cz." piszemy zawsze z dużej litery.
Podtytuł zaczynamy zawsze z małej litery.
Nie opracowujemy artykułów jako współwydane, jeżeli nie są ze sobą związane ( nie wystarczy temat artykułów).
Muszą to być polemiki lub komentarze w tym samym numerze.
Albo pomijamy tytuły artykułów mniejszych, (jeżeli są podane) i opisujemy całość pod wyróżnionym tytułem, podając kolejnych autorów, albo pomijamy artykuł lub wybieramy największy.
Należy stosować adnotacje w przypadku opisów, gdy ani tytuł, ani hasła przedmiotowe nie oddają dokładnie tematu.
Warto wówczas w polu 520 dopisać zdanie wyjaśniające i podające szczegóły.
Po hasłach typu "Postępowanie..." (np. administracyjne, ale dotyczy to wszystkich postępowań) nie używamy określnika "prawo".
Konstrukcja wygląda następująco:
Postępowanie cywilne - Polska - stan na 2011 r.
Postępowanie sądowe - Polska - stan na 2011 r.
W opracowaniu zagadnień prawnych dotyczących różnego rodzaju podatków, po temacie "Podatek" występuje określnik "prawo".
Przykłady:
"Podatek dochodowy od osób prawnych - prawo - Polska - stan na 2011 r."
"Podatek od towarów i usług - prawo - Polska - stan na 2011 r."
Nie używamy konstrukcji "Chorzy - prawo" tylko "Prawa pacjenta".
Konstrukcja "Ochrona środowiska - prawo" jest nieprawidłowa.
Mamy hasła "Prawo ochrony środowiska" i "Prawo ochrony środowiska międzynarodowe".
Nie używamy konstrukcji "Prawo wspólnotowe europejskie -stosowanie-Polska".
Aby oddać zależność między prawem wspólnotowym a prawem krajowym, stosujemy temat "Prawo krajowe a prawo wspólnotowe europejskie".
W Słowniku JHP BN nie ma określnika "nowelizacja".
Był kiedyś tylko proponowany, ale nie został przyjęty.
Aby opracować artykuł, w którym mowa o projekcie nowelizacji używamy określnika "projekty".
Gdy mowa o już przyjętej nowelizacji stosujemy konstrukcje z określnikiem "stan na... r."
W niżej przedstawionej konstrukcji nie stosujemy określników chronologicznych:
"Temat - prawo - projekty - Polska"
Temat "Administracja" stosowany jest dla opisu zagadnień teoretycznych.
Dla opisu artykułów dotyczących administracji jakiegoś kraju używamy hasła o konstrukcji:
"Polska - administracja"
Nie ma tematu "administracja publiczna".
Jest temat "administracja", stosowany dla wyrażenia treści ogólnych i teoretycznych.
Jeżeli artykuł dotyczy administracji danego kraju, stosujemy konstrukcję:
"kraj - administracja."
Nie używamy konstrukcji "Gospodarka - polityka - Polska"
Do zagadnień gospodarki jakiegoś kraju lub kontynentu stosujemy konstrukcję:
"Polska - gospodarka -polityka - od 2001 r."
Temat "Gospodarka" stosowany jest dla zagadnień teoretycznych lub zaznaczenia tematyki międzynarodowej, np.:
"Gospodarka - od 2001 r."
Nie ma tematu "szkolnictwo i oświata".
Jest tylko taki określnik.
"Przedsiębiorstwo - zarządzanie" to hasło odrzucone.
Zamiast stosujemy "Przedsiębiorstwo - organizacja" albo "Zarządzanie".
Nie ma tematu "komputeryzacja", jest tylko taki określnik.
Nie stosujemy konstrukcji "Rodzina - finanse".
Używamy tematu "Budżety rodzinne".
Konstrukcja "Zatrudnienie - polityka" jest odrzucona w Słowniku JHP BN.
Mamy stosować zamiast niej konstrukcję "Kadry - polityka"
Określnik "bezpieczeństwo publiczne" stosuje się po hasłach geograficznych.
Konstrukcja "Polska - klęski elementarne - 2010 r." jest błędna.
Określnik "klęski elementarne" stosuje się po nazwach geograficznych z wyjątkiem nazw państw i regionów świata.
Możemy, więc użyć konstrukcji "Klęski elementarne - Polska - 2010 r."
W przypadku, gdy podaje się konkretną klęskę np. "Powódź", tej szerszej konstrukcji nie stosujemy.
Jeżeli omawiany jest jakiś dotknięty klęską region dodajemy hasło geograficzne np.:
"Powódź - Polska - 2010 r."
"Opolskie, województwo (od 1999) - klęski elementarne"
"Kędzierzyn-Koźle (woj. opolskie) - klęski elementarne - 2010 r."
Należy konsekwentnie stosować określnik geograficzny "Polska" we wszystkich hasłach przedmiotowych.
Przyjęliśmy, że określnik "stan na … r." będzie stosowany dla opisu artykułów dotyczących prawa polskiego i po określnikach "prawo międzynarodowe" i "prawo wspólnotowe europejskie".
Przyjęliśmy używać określnik "stan na... r." z rokiem, z którego są opracowywane materiały tj. obecnie "stan na 2011 r."
W określniku "stan na ... r." podajemy rok zgodny z rokiem czasopisma, z którego artykuły opracowujemy.
Obecnie podajemy "stan na 2011 r.", nawet jeżeli w artykule omawiane są zasady np. opodatkowania za rok ubiegły.
Rozliczenie podatkowe jest w tym roku, takie zasady przyjęliśmy.
Nie stosujemy określnika "stan na 2012 r."
Określnik "stan na … r." wyraża to, co już jest.
Aby wyrazić zamiar wprowadzenia zmian stosujemy określnik "od 2001 r." albo konstrukcję z określnikiem "projekty".
Po nazwach województw nie podajemy określników chronologicznych.
Określniki chronologiczne nie występują po określniku "kraje Unii Europejskiej".