Marcin Nowicki
Od klasztoru do więzienia
Historia Zakładu Karnego nr 1 w Grudziądzu
Wydanie II uzupełnione i poprawione
Wydawnictwo Unitex
Bydgoszcz 2018
Sygnatura SIRr XXIV/20
Książka "Od klasztoru do więzienia : historia Zakładu Karnego nr 1 w Grudziądzu" jest owocem wieloletnich badań archiwalnych autora.
Materiały do książki zdobył w czasie żmudnych kwerend w:
- Archiwum Prowincji Franciszkanów Reformatów w Krakowie
- Archiwum Państwowym W Gdańsku, Bydgoszczy i Toruniu
- Archiwum Akt Nowych w Warszawie
- Archiwum Akt Dawnych Diecezji Toruńskiej
- Archiwum Parafii św. Mikołaja w Grudziądzu
- Fundacji Generał Elżbiety Zawadzkiej w Toruniu
- Geheimes Staatsarchiv Berlin-Dahlem (Niemcy)
- Muzeum im. ks. dr. Władysława Łęgi w Grudziądzu
Monografię rozpoczyna rozdział poświęcony Zakonowi Braci Mniejszych Ściślejszej Obserwancji Reformatów.
Następnie dowiadujemy się o powstaniu po 1749 roku i funkcjonowaniu konwentu Reformatów w Grudziądzu.
Osobno omówiono architekturę kościoła i klasztoru, wystrój i sprawy pochówków.
Zapoznamy się z okolicznościami kasaty klasztoru w 1801 roku przez władze pruskie.
Prusacy utworzyli w budynkach poklasztornych więzienie państwowe oraz Dom Poprawy.
Kary odbywali tu mężczyźni i kobiety.
Autor przybliżył prawo karne obowiązujące w Prusach oraz różnice między istniejącymi formami kary pozbawienia wolności.
W czasie I wojny światowej Niemcy przekształcili więzienie na szpital wojskowy.
Kolejny rozdział poświęcony jest polskiemu zakładowi karnemu w Grudziądzu utworzonemu w 1920 roku.
W czasie II wojny światowej funkcjonowało tu więzienie Wehrmachtu.
Po wojnie NKWD urządziło w Grudziądzu własne więzienie.
Autor opisał też wojenne i powojenne losy grudziądzkich funkcjonariuszy straży więziennej.
W 1946 roku wznowiło swoją działalność polskie więzienie.
Epilogiem dziejów budynku poklasztornego stała się jego modernizacja i prace nad renowacją kościoła zakończone w latach 2012 i 2013.
Monografia ilustrowana jest wielką ilością starych planów, dokumentów i fotografii.
Poznajemy kolejne etapy rozbudowy więzienia oraz życie codzienne więźniów i funkcjonariuszy,