Konferencji towarzyszyły warsztaty dotyczące komunikacji literackiej, doskonalące umiejętność pisania recenzji w sieci oraz mające zachęcić uczestników do kreatywnego poszukiwania metod rozwiązywania problemów.
Spotkanie otworzyła i poprowadziła Dorota Komendzińska, dyrektor Biblioteki Pedagogicznej.
Pierwszy referent, dr hab. Maciej Wróblewski z Instytutu Literatury Polskiej UMK w wystąpieniu „...__Piszę - _czytamCzytam-_Piszę_Czytam - _...Między tradycyjnymi a nowymi wzorami czytania literatury” przedstawił badania, których ostateczne wyniki ogłoszone mają być w lipcu tego roku. Przedmiotem badań jest zagadnienie czytelnictwa wśród młodzieży i studentów. Prelegent wysunął tezę, iż współcześnie młodzi ludzie czytają coraz mniej uważnie, bardziej „skanują” tekst niż wnikają w jego sens. Poza tym czytają zdecydowanie mniej, co potwierdzają badania wielu instytutów zajmujących się pomiarem czytelnictwa. W przeciągu ostatnich szesnastu lat zmienił się charakter tekstów: nie korzysta się z ksiąg, czyli ciągu tekstowego, ale z tekstów poczłonkowanych, nasyconych znakami graficznymi. Nie potrafimy już często skupić się na tekście rozbudowanym i wysokoartystycznym. Referent wyodrębnił dwie perspektywy postrzegania nowych mediów: a) parnasizującą, czyli „zignorować i robić swoje” oraz b) marksizującą, czyli „konieczna zmiana”. Zwrócił również uwagę na fakt, iż trudności w skupieniu się na tekście wynikają z tego, że w urządzeniach multimedialnych odczytuje się tekst, a jednocześnie pisze się, np. odpowiadając na wiadomość, komentując, lajkując itp.
Dr Emilia Kubicka z Instytutu Języka Polskiego UMK w „Elektronicznych dziełach leksykograficznych – nowym wymiarze pracy ze słownikiem” omówiła słowniki języka polskiego dostępne on-line i oczekiwania, jakie według użytkowników internetu, powinny one spełniać (wiarygodność treści, jasność opisu leksykograficznego, aktualność zawartości, szybkość pracy programu i możliwość długotrwałego dostępu). Do zalet słowników elektronicznych dr Kubicka zaliczyła: nielimitowaną objętość, szybki dostęp do danych, możliwość kopiowania do innych aplikacji, zaawansowane systemy wyszukiwania i bieżącą aktualizację ( w tym możliwość poprawienia błędów). Za wadę słowników elektronicznych prelegentka uznała fakt, iż wymagają dostępu do internetu lub zainstalowania oprogramowania, są na bieżąco aktualizowane, często tworzone są komercyjnie, przez co bywa, że szybko i przez osoby, które nie mają kompetencji leksykograficznych. Następnie referentka omówiła trzy słowniki dostępne on-line: „Wielki słownik języka polskiego PAN” [wsjp.pl] (który współtworzy), „Słownik języka polskiego PWN” [sjp.pwn.pl] i „Dobry słownik” [dobryslownik.pl]. Słownik PAN-owski dostępny jest wyłącznie on-line, powstaje dzięki grantom, jest słownikiem nienormatywnym, zawiera definicje wyrażeń, zawiera system powiązań i odsyłaczy między hasłami, informacje o łączliwości oraz datę ostatniej aktualizacji. „Słownik języka polskiego PWN” jest połączeniem słownika Doroszewskiego, słownika Szymczaka, słownika synonimów i ortograficznego. Nie jest to niestety słownik godny polecenia, gdyż jest słownikiem komercyjnym i nie do końca sprawdzonym, nie ma osoby za niego odpowiedzialnej. „Dobry słownik” jest oparty na tekstach kultury, a nie na starych słownikach. Jest to ciekawa baza, zwłaszcza ze względu ma prowadzony tu blog z artykułami poprawnościowymi.
Po przerwie głos zabrał dr hab. Marcin Wołk z Instytutu Literatury Polskiej UMK. W referacie „Proza polska po roku 1989 – krótkie wprowadzenie” przedstawił podział literatury XX - XXI i nazewnictwo poszczególnych okresów: a) 1918 - 1939 – literatura międzywojenna, b) 1939 (1945) - 1989 – literatura współczesna, c) od 1989 r. – literatura najnowsza. Niektórzy badacze początek literatury najnowszej datują na rok 1976, kiedy to rozpoczął się drugi obieg i niektóre publikacje zaczęły ukazywać się nie na emigracji, lecz w Polsce. Bardziej rozpowszechniony jest jednak, jako data graniczna, 1989 r. – rok zmian geopolitycznych, ustrojowych, gospodarczych. Zmieniła się wówczas ranga literatury, nastąpiło otwarcie na świat. Cenieni pisarze często nie potrafili odnaleźć się w nowej rzeczywistości i nie umieli jej opisać. Na ten czas przypada debiut literacki, m. in. Pawła Huelle, Jerzego Pilcha, Andrzeja Sapkowskiego, Manueli Gretkowskiej, Andrzeja Stasiuka, Olgi Tokarczuk, Stefana Chwina. Dr Wołk wyróżnił następujące tendencje w literaturze po 1989 r: 1) małe ojczyzny, literatura prowincji, 2) mitologizacja codzienności, 3) postmodernizm, 4) intertekstualność, 5) feminizm, gender, 6) dole i niedole transformacji, 7) ruchome marginesy (zanik granic w sferze etyki i estetyki).
Marta Baszewska wystąpienie „Dialog słowa i obrazu. Picture book pod lupą” rozpoczęła od zdefiniowania „picture book”, czyli książki obrazkowej/ obrazowej. Do cech charakterystycznych zaliczyła: 1) ikonotekst – niepodzielność słowa i obrazu, 2) parateksty – wszystkie dodatkowe elementy książki poza tekstem i obrazem (np. format), 3) gatunek hybrydowy – złożony, wymagający wnikliwości i kompetencji wizualnych, 4) brak ujednolicenia nazwy, 5) artystyczna forma, 6) całościowy autorski projekt (dzieło kongenialne), 7) czytelnik = współautor, 8) tematyka ważna społecznie (otwarcie się na Innego), 9) przeciwwaga wobec kiczu i infantylizacji, 10) dyskurs politycznej i etycznej potencjalności dziecka, 11) dziecko jako podmiot, partner, 12) wielopoziomowość i mnogość interpretacji, 13) brak moralizatorstwa i charakteru dydaktycznego, 14) medium budujące demokrację. „Picture book” to coś innego niż książka ilustrowana. Najważniejsza między nimi różnica polega na tym, że w książce ilustrowanej tekst może istnieć bez ilustracji, w przypadku „picture booków” tekst i obraz są ze sobą ściśle powiązane i nie mogą istnieć samodzielnie. „Picture booki” z komiksem wiąże jedność słowa i obrazu, jest tu jednak wiele różnic (np. komiks ma charakter narracyjny, „picture book” – nienarracyjny). Sami teoretycy mają trudności w zdefiniowaniu, co jest książką obrazową. Prelegentka podała najprostszą metodę selekcji: jeżeli istnieje trudność w zrozumieniu treści bez obecności tekstu lub obrazu, oznacza to, że mamy do czynienia z „picture bookiem”. Jedną z najbardziej znanych autorek książek obrazowych jest Iwona Chmielewska, która tworzy ilustracje do tekstów innych autorów. W swoich pracach operuje awersem i rewersem strony, kompozycją otwartą, dziecięcą wyobraźnią, zabiegami wywołującymi silne stany emocjonalne i zaskakującymi czytelnika.
Ostatni referat „Siła i nadzieja” ? - kobiece biografie w komiksach o tematyce lagrowej” wygłosiła dr hab. Barbara Czarnecka z Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prelegentka zwróciła uwagę, iż w ostatnich latach doceniono siłę oddziaływania komiksu. Obecnie często bywa on orędziem walki propagandowej i łatwą metodą osiągnięcia zysków. Bywają publikacje dobrze udokumentowane historycznie i te mogą odgrywać niezwykle cenną rolę w popularyzacji historii. Sporo powstaje jednak komiksów o miernej jakości i jednoznacznie ukierunkowanych politycznie. Twórcami komiksów są głównie mężczyźni, w tym referentka upatruje winy tego, że najczęściej kobiety stylizowane na ”pin-up-girls”, a opowieści są męską wersją kobiecej historii. Prelegentka omówiła kilka wybranych komiksów, m. in. „Siłę i nadzieję. Dziewczęta z Ravensbruck”. Obóz ten był pierwszym obozem dla kobiet, miał być obozem „modelowym”. Przeszło przez niego ok. 130 tys. kobiet. Publikację tę referentka uznała za nieudaną próbę wprowadzenia kobiecej historii do komiksowej stylistyki. Do mankamentów zaliczyła to, iż postaci kobiece noszą tu współczesne stroje, a obrazy i wydarzenia są często nieczytelne. Kobiety w Ravensbruck poddawane były wielu eksperymentom medycznym, niestety autorki komiksu z tym tematem również sobie nie poradziły, potraktowany został on sztampowo i w sposób konwencjonalny.
Podsumowania konferencji dokonała Katarzyna Fijałkowska z Toruńskiego Ośrodka Doradztwa Metodycznego i Doskonalenia Nauczycieli.
Po zakończeniu obrad rozpoczęły się warsztaty. Uczestnicy mieli do wyboru następujące tematy:
- „Jak pisać recenzje? Warsztaty z elementami webwritingu” - Paulina Matysiak, autorka bloga „Zaginam Rogi”
- „Monolog i dialog w „Lubiewie” Michała Witkowskiego - dr hab. Marcin Wołk, UMK
- „Trening kreatywności, czyli co ma wiatrak do piernika...” - dr Magdalena Cyrklaff, UMK