Kościół po wezwaniem świętego Jakuba Apostoła należy do najstarszych świątyń w naszym mieście.
Był on i jest do tej pory kościołem parafialnym dla Nowego Miasta Torunia, które zostało ulokowane w 1264 roku obok Starego Miasta Torunia.
Budowę kościoła rozpoczęto w 1309 roku - trwała przeszło trzydzieści lat.
Od 1425 roku świątyniom zarządzały benedyktynki.
W 1557 roku kościół św. Jakuba przejęli protestanci, ale już w 1667 roku powróciły do niego benedyktynki.
Po rozwiązaniu toruńskiego konwentu benedyktynek przez Niemców w 1832 roku świątynia stała się kościołem parafialnym.
Kościół św. Jakuba Zachwyca swoja gotycką architekturą.
Ma układ bazyliki, w którym nawa główna jest wyższa od naw bocznych.
Nawa główna przykryta jest czteroramiennym sklepieniem gwiaździstym.
Przy budowie kościoła wykorzystano łuki przyporowe, z których jeden jest jeszcze dzisiaj widoczny.
Cecha charakterystyczna wieży kościoła jest dwudachowe pokrycie.
 |
| Kościół św. Jakuba. Widok od strony południowo-wschodniej. Litografia. Toruń, 1860. (wyd. E. Lambeck) Sygnatura Teka 7/1 |
Zapiera dech w piersiach również niezwykle bogaty wystrój wnętrza świątyni.
Wiele obrazów, ołtarzy i rzeźb pochodzi ze zburzonego na początku XIX wieku kościoła dominikanów p.w. św. Mikołaja.
Wśród skarbów kościoła św. Jakuba można wymienić:
- gotycki krucyfiks mistyczny w kształcie drzewa życia
- gotycki cudowny czarny krucyfiks
- gotycki fresk "Chrystus w mandroli"
- obraz pasyjny z ok. 1480 roku
- barokowy ołtarz Matki Boskiej Szkaplerznej
- barokowy ołtarz Matki Boskiej Ostrobramskiej
- barokowy ołtarz główny
- barokową ambonę
- organy z 1611 roku
- łuk tęczowy nad prezbiterium
Dzieje i skarby kościoła Świętojakubskiego w Toruniu / red. nauk. Katarzyna Kluczwajd. - Toruń 2010.
Sygnatura SIRr XXXIV/122
Kościół św. Jakuba Apostoła w Toruniu : 700 lat świątyni (1309-2009) / Katarzyna Kluczwajd ; [fot. Andrzej R. Skowroński]. - Toruń 2009.
Sygnatura SIRr VIII/T-123e
Kościół św. Jakuba w Toruniu / Andrzej Klim, Marzenna Stocka. - Toruń 1997.
Sygnatura SIRr VIII/T-121
Kościół św. Jakuba w Toruniu =St. Jakobuskirche in Thorn / [oprac. tekstu i zdjęcia Jerzy Goryszewski]. - Toruń 1999.
Sygnatura SIRr VIII/T-123a
Materiał budowlany Kościóła św. Jakuba w Toruniu /Adam Krzemień. - Szczecin 1963. (Zeszyty Naukowe Politechniki Szczecińskiej. Prace Monograficzne ; Nr 38)
Sygnatura SIRr VIII/T-123c
Dekanaty toruńskie - I, II i III / pod red. ks. Stanisława Kardasza. - Toruń 1995. - (Diecezja Toruńska - Historia i Teraźniejszość ; t. 15/16/17)
Sygnatura SIRr XXXIV/10t.15
Kościół św. Jakuba w Toruniu :grafika i rysunek / Jerzy Więckowiak ; fot. Wacław Górski. - Toruń 1988.
Sygnatura SIRr VIII/T-123
Kościół św. Jakuba w Toruniu / tekst Jerzy Więckowiak ; fot. Wacław Górski . - Toruń 1984.
Sygnatura SIRr VIII/T-123b
Kościół świętego Jakuba w Toruniu / Liliana Krantz-Domasłowska, Jerzy Domasłowski. - Toruń 2001.
Sygnatura SIRr VIII/T-123d
Malowidła ścienne z XIV w. w Kościele św. Jakuba w Toruniu / Maria Michnowska. - Toruń 1965. - S. 7-73, [nadbitka z "Teki Komisji Historii Sztuki" t.III]
Sygnatura SIRr XXXIII c / 14
Problem genealogii artystycznej toruńskiego obrazu pasyjnego / napisał Zygmunt Kruszelnicki. - Toruń 1959. - S. 13-53, [nadbitka z "Teki Komisji Historii Sztuki" t.I]
Sygnatura SIRr XXXIII c / 30
Stosunki kościelne w Toruniu w stuleciu XVI i XVII na tle dziejów kościelnych Prus Królewskich / Tadeusz Glemma. - Toruń 1934 (Roczniki Towarzystwa Naukowego w Toruniu ; 42)
Thorn im Mittelalter : ein Beitrag zur Baukunst des Deutschen Ritterordens / von Conrad Steinbrecht. - Berlin 1885.