Dział
Informacyjno-Bibliograficzny Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej - Książnicy
Kopernikańskiej w Toruniu zaprasza Państwa do wysłuchania 15 odcinka naszego
podcastu "Biblioteka Kujaw i Pomorza".
Podcast poświęcony jest najciekawszym książkom dotyczącym regionu kujawsko-pomorskiego.
Dziś polecamy Państwu książkę "Kościół św. Jakuba w Toruniu. Historia w ziemi zapisana".
Książka zdobyła Grand Prix w Konkursie o Nagrodę Marszałka Województwa Kujawsko-Pomorskiego dla Najlepszej Książki o Tematyce Regionalnej wydanej w 2022 roku.
Autorką książki jest Krystyna Sulkowska-Tuszyńska, profesor Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, archeolog i dydaktyk w Instytucie Archeologii UMK.
W 2008 roku utworzyła tzw. Jakubową Ekspedycję, w celu zbadania kościoła św. Jakuba w Toruniu.
W ekspedycji wzięli udział studenci archeologii oraz najlepsi specjaliści z różnych dyscyplin naukowych.
Efekty badań zakończonych w 2020 roku ukazuje polecana dziś książka.
Jest to publikacja naukowa.
Książka przynosi bardzo dużo nowej wiedzy na temat prezbiterium kościoła św. Jakuba oraz otaczającego świątynię cmentarza.
Autorka przedstawia dzieje toruńskiego kościoła w długim czasie od XIII do XIX wieku.
Publikacja łączy informacje z zakresu historii, archeologii i architektury.
Przyswajaniu
treści pomagają liczne kolorowe plany, rysunki, fotografie i ilustracje.
PODCAST
· pieczą nad księgozbiorem regionalnym,
· udostępnianiem książek i czasopism z terenu Kujaw i Pomorza,
· udzielaniem informacji o naszym regionie.
W Informatorium zgromadziliśmy kilka tysięcy książek i czasopism poświęconych regionowi kujawsko-pomorskiemu.
- geofizycznymi otoczenia kościoła,
- genetycznymi kości,
- palinologicznymi pyłku roślin,
- antropologicznymi szczątków ludzkich,
- luminescencyjnymi cegły,
- konserwatorskimi zabytków,
- optometrycznymi,
- specjalistycznymi analizami odnalezionych przedmiotów.
Całość uzupełnia Katalog zabytków oraz Aneksy prezentujące wyniki różnych specjalistycznych badań, pomiarów i obserwacji.
Rozdział 2 – Archeologiczno-architektoniczne
i interdyscyplinarne badania kościoła św. Jakuba w Toruniu (stanowisko nr 360)
Najważniejszym celem prac było zbadanie i przedstawienie rezultatów dociekań nad bryłą i początkami kościoła, a zatem także początkami Nowego Miasta Torunia.
- eksplorację warstwami,
- przesiewanie najniższych jednostek,
- dokładną obserwację układu i zawartości,
- pomiary wysokości za pomocą teodolitu.
Rozdział 3 –
Stratygrafia kulturowa
a) stratyfikacja po północnej stronie prezbiterium
b) stratyfikacja nawarstwień wzdłuż wschodniej ściany prezbiterium
c) stratyfikację nawarstwień wzdłuż południowej ściany prezbiterium
d) stratyfikacja nawarstwień pomiędzy prezbiterium a klasztorem
e) stratyfikacja nawarstwień przy południowym wieńcu kaplic
f) stratyfikacja cmentarza przy masywie zachodnim
g) stratyfikacja cmentarza po północno-wschodniej stronie prezbiterium
h) stratyfikacja nawarstwień przy portalu głównym kościoła
i) stratyfikacja wnętrza kościoła
Rozdział 4 – Kościół
św. Jakuba w świetle badań archeologiczno-architektonicznych
Rozdział 5 – Cmentarz
i pochówek przy kościele św. Jakuba w Toruniu
Rozdział 6 – Elementy
kultury materialnej Torunia (przedmioty znalezione na cmentarzu)
Rozdział 7 – Kościół
św. Jakuba w Toruniu historia w ziemi zapisana. Podsumowanie.
- kamienna kielichowa chrzcielnica zdobiona motywem lwów z XIII-XIV w.
- srebrna męska brosza podpinana pod kołnierzykiem do żupana lub surduta z XVIII w.
- obrączka z motywem splecionych dłoni
- kaplerz z wizerunkiem Matki Boskiej Częstochowskiej
- 93 monety, w tym krzyżackie brakteaty
Bardzo ważną częścią
monografii „Kościół św. Jakuba w Toruniu. Historia w ziemi zapisana” jest
Katalog Zabytków.
Publikacje poświęconą
badaniom archeologiczno-architektonicznym dopełniają jeszcze aneksy.
Był to kolejny odcinek cyklu
„Biblioteka Kujaw i Pomorza”, w którym prezentuję najciekawsze książki związane
z naszym regionem.
Zbigniew Nawrocki jest wybitnym zabytkoznawcą i konserwatorem.
Od 1991 do 2000 roku był Miejskim Konserwatorem Zabytków w Toruniu.
W tym czasie w 1997 roku Toruń został wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.
Jest autorem kilkudziesięciu publikacji, artykułów i książek.
W Książnicy Kopernikańskiej dostępne są jego następujące publikacje:
Pofranciszkański kościół p. w. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Toruniu jest jednym z najważniejszych zabytków miasta, wyróżniającym się w jego panoramie.
W XIV wieku budynek ten był najwyższym halowym kościołem na wschód od Łaby.
Jego architektoniczny kształt ukształtował się w średniowieczu pod wpływem duchowości franciszkańskiej, kładącej nacisk na ubóstwo.
W klasztorze franciszkanów działała szkoła klasztorna, która w okresie reformacji stała się bazą organizacji Toruńskiego Gimnazjum Akademickiego.
W 1724 roku kościół przeszedł w ręce bernardynów.
W książce omówiono historię powstania i rozbudowy gotyckiego kościoła w średniowieczu.
Przedstawiono też wystrój malarski świątyni.
Opisano plebanię.
Bliżej zaprezentowano zabytki pochodzące z okresu protestanckiego oraz bernardyńskiego.
Nie zapomniano wspomnieć o zabudowaniach klasztornych.
Osobny fragment poświęcono krużgankowi.
Książka jest bardzo bogato ilustrowana.
Zawiera liczne fotografie oraz plany.
W bardzo przystępny sposób przybliża wiedzę o przeszłości i walorach pofranciszkański kościół p. w. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Toruniu
Kościół Świętojański w Toruniu
- nowe rozpoznanie
Redakcja naukowa:
Katarzyna Kluczwajd
Wydawca: Toruński Oddział Stowarzyszenia Historyków Sztuki
Toruń 2015
Sygnatura SIRr XXXIV/151
Zbiór studiów "Kościół Świętojański w Toruniu - nowe rozpoznanie" jest piątym tomem w serii "Dzieje i Skarby Kościołów Toruńskich":
Seria zawiera materiały z konferencji przygotowanych przez Toruński Oddział Stowarzyszenia Historyków Sztuki.
Również i najnowszy tom jest pokłosiem konferencji naukowej zorganizowanej przez Toruński Oddział Stowarzyszenia Historyków Sztuki i Wyższą Szkołę Filologii Hebrajskiej w Toruniu, która odbyła się w dniach 15-16 października 2014 roku.
Druga już pozycja z serii poświęcona Katedrze świętych Janów powstała w związku z zakończeniem wieloletniego programu prac konserwatorskich i restauratorskich w kościele.
W książce znalazło się jedenaście tekstów poświęconych architekturze i sztuce sakralnej.
Omówiono historię budowy katedry, znajdujące się w niej detale architektoniczne i dekoracje.
Szczegółowo opisano więźbę nad nawą środkową.
Oprócz architektury świątyni czytelników zainteresują publikacje poświęcone sztuce malarskiej i rzeźbiarskiej, którą zanalizowano na przykładzie skrzydła ołtarzowego, postaci św. Weroniki, dawnego, barokowego ołtarza głównego, obrazów Juliana Wałdowskiego.
Opracowanie zamykają artykuły na temat słynnego dzwonu Tuba Dei i zapomnianego zegara słonecznego.
Michał Boroch
Kościoły w Świeciu i okolicy
Zarys historii
Wydawca: Towarzystwo Miłośników Ziemi Świeckiej
Świecie 2012
Sygnatura SIRr XXXIV/153
Michał Boroch wnikliwie i z pasją prześledził dzieje kościołów w Świeciu.
W swojej monografii opisał:
Autor przedstawił historię świątyń, architekturę i konstrukcję, dzwonnice i chóry, prezbiteria i zakrystie, wystrój i wyposażenie, zabytki, relikwie, ołtarze, obrazy, organy, krucyfiksy, monstrancje i kielichy mszalne, proboszczów i ich biografie.
Książkę uzupełniają kolorowe zdjęcia autorstwa Mirosława Sejkowskiego.
Kalwaria Pakoska
Przyrodniczo-historyczno-edukacyjne walory zespołu parkowego w Pakości
Wydanie 2
Fundacja Kalwaria Pakoska
Pakość-Toruń 2013
Sygnatura SIRr XXXIV/147b
"Kalwaria Pakoska : przyrodniczo-historyczno-edukacyjne walory zespołu parkowego w Pakości" jest starannie wydaną i bogato ilustrowaną książką, która przybliża walory historyczne, przyrodnicze, architektoniczne i religijne Pakości.
Autorzy albumu ukazują zarówno piękno flory i fauny zespołu parkowego w Pakości, jak i cenne i zabytkowe kaplice tworzące Kalwarię Pakoską.
Bardzo udanym zabiegiem autorów jest ukazanie Pakości w czterech obrazach, odpowiadających czterem porom roku.
Możemy więc podziwiać przyrodę i architekturę w wiosennej, letniej, jesiennej i zimowej krasie.
Kalwaria Pakoska powstała w 1628 roku.
Zespół parkowy zajmuje prawie 50 hektarów.
Barokowe kaplice Kujawskiej Jerozolimy zostały niedawno odrestaurowane.
W Sanktuarium znajduje się Relikwia Krzyża Św.
W jednym miejscu połączono piękno przyrody i wartości duchowe.
Album niewątpliwie zachęci do odwiedzenia tego urokliwego zakątka województwa kujawsko-pomorskiego.
W kolejny rozdziałach książki opisano układ przestrzenny i kompozycję Kalwarii Pakoskiej, historię tego miejsca, prowadzoną na terenie zespołu parkowego działalność edukacyjną.
Osobny rozdział poświecono płynącej przez Pakość rzece Noteć oraz jeziorom pakoskiemu i mieleńskiemu.
Oczywiście przybliżono istniejący w Kalwarii Pakoskiej od ponad 300 lat kult Męki Pańskiej, historię powstania i budowy Kalwarii, odbywające się tu nabożeństwa kalwaryjskie.
Dokładnie opisano wszystkie kaplice kalwaryjskie:
Wspomniano też o cmentarzu parafialnym, którego historia sięga połowy XIX wieku.
Książkę opracował zespół w składzie: Rafał Gotowski, Julia Gotowska, Anna grupa, Andrzej Jarecki, Sebastian Jarecki, Jan Kurczewski, o. Kamil Paczkowski, o. Dacjan Marczak, Zbigniew Wojciechowski.
Autorami zdjęć do albumu są Grzegorz Ambroziak, Bartłomiej Baranowski, Jerzy Ciołko, Arkadiusz Fryszka, Julita Gotowska, Wioletta Grudzińska, Jerzy Joachimiak, Anna Małek, Halina Pietrzak, Andrzej Stachowiak, Sławomir Zygadło.
Publikacja została wydana w języku polskim, angielskim i niemieckim, a tłumaczenia dokonali Józef Jarosz, Maciej Kapałczyński i Anna Węgrzyn.
Piotr Birecki
Jarosław Kłaczkow
Kujawsko-pomorskie kościoły ewangelickie dawniej i dziś
Wydawcy:
Machina Druku
Parafia Ewangelicko-Augsburska w Toruniu
Toruń 2018
Sygnatura SIRr XXXIV/185
Książka jest albumem zawierającym kilkaset fotografii, dokumentujących ewangelickie sakralne pomniki architektury.
Stanowi ona świadectwo materialnej spuścizny ewangelickich mieszkańców Kujaw i Pomorza.
Historia reformacji rozpoczyna się 500 lat temu w 1517 roku.
Największe miasta Pomorza wprowadziły u siebie zasady protestantyzmu, które zdominowały ich stosunki wewnętrzne.
Na obszarze Pomorza i Kujaw wyznania katolickie i ewangelickie funkcjonowały obok siebie aż do 1945 roku.
XVI wiek - czas reformacji i wiek XIX - okres zaborów - przyniosły wzrost liczby ludności protestanckiej i poprawę jej pozycji prawnej.
Po protestantach pozostały liczne budynki kościelne, a w nich ołtarze, ambony, chrzcielnice, organy, dekoracje malarskie, epitafia, płyty nagrobne, witraże, biblie, śpiewniki, naczynia liturgiczne.
Kościoły ewangelickie funkcjonowały w wielkich miastach i na małych wsiach.
Cześć świątyń ewangelickich była najpierw kościołami katolickimi, inne z ewangelickich przekształcono później na katolickie.
Prawdziwy boom budowlany nastąpił w 2. połowie XIX wieku, kiedy to na naszym obszarze powstało ponad sto nowych świątyń ewangelickich.
Po 1945 roku tylko kilka kościołów pozostało w rękach protestantów.
W albumie zaprezentowano fotografie kościołów z następujących miejscowości:
Publikację dofinansowano z budżetu Województwa Kujawsko-Pomorskiego.