XVI-wieczne toruńskie druki Koteniusza
Uwagi o języku wybranych tekstów
Prelekcja
15 listopada 2018 r.
Książnica Kopernikańska
W czwartek 15 listopada 2018 roku w Książnicy Kopernikańskiej przy ul. Słowackiego 8, o godzinie 17.00, odbyła się bardzo ciekawa prelekcja popularnonaukowa dr hab. Joanny Kamper-Warejko z Zakładu Historii Języka Polskiego w Instytucie Języka Polskiego UMK.
Wykład poświęcony był dawnemu językowi i piśmiennictwu polskiemu oraz procesom diachronicznym, którym podlegał język polski.
Prelegentka przedstawiła historię powstania i rozwoju drukarni toruńskiej w XVI wieku.
Pierwszy toruński druk autorstwa Erazma Glicznera został wydany przez Stenczla Worffschauffla w 1569 roku.
Pierwsze książki w języku polskim drukował w Toruniu Melchjor Nering począwszy od 1581 roku.
Czasy świetności drukarni, którą w latach 1587-1607 kierował Andrzej Koteniusz zbiegły się z czasem świetności miasta, którego burmistrzem był Henryk Stroband.
Koteniusz wydrukował aż 90 książek w tym blisko 1/3 w języku polskim.
Drukarnia znalazła wówczas swoją stałą siedzibę przy ul. Franciszkańskiej (działała tutaj aż do 1829 roku).
Wykonywała zamówienia Rady Miasta i Gimnazjum Akademickiego.
Na czoło wysuwają się wydawnictwa o treści religijnej.
Te w języku polskim używane były przez pastorów z toruńskich przedmieść, na których przeważała ludność polska.
Książki drukowano gotycką czcionką szwabachą - ale w języku polskim.
Najsłynniejsze wydawnictwa drukarni Koteniusza to "Postylla" Kalksteina i "Kancjonał" Artomiusza.
Słuchacze dowiedzieli się z prelekcji wielu ciekawych informacji na temat Artomiusza (czyli Piotra Krzesichleba), polskiego kaznodziei luterańskiego z kościołów św. Anny i św. Jerzego.
Jego "Kancjonał" doczekał sie trzech wydań jeszcze za życia autora - 1587, 1596 i 1601.
Był to śpiewnik, zbiór luterańskich pieśni religijnych w języku polskim.
Prawie wszystkim pieśniom towarzyszył zapis nutowy.
Kantyczki liczyły w sumie 331 pieśni.
Prelegentka opisała budowę śpiewnika, układ pieśni, pisownię, język "Kancjonału", unowocześnienia, archaizmy, regionalizmy, fonetykę.
Na koniec wspomniano również o Janie Rybińskim autorze "Gęśli" - czyli zbioru wierszy wydanych u Koteniusza w Toruniu.
Po prelekcji uczestnicy imprezy w Książnicy Kopernikańskiej przystąpili do pisania dyktanda.
Laureatki trzech pierwszych miejsc otrzymały karty prezentowe Empiku.
Wszyscy uczestnicy spotkania otrzymali również prezent od Książnicy Kopernikańskiej - grę „Staropolski Wokabularz”.
Jest to atrakcyjna gra karciana autorstwa pracowników Książnicy Przemysława Chudzika i Mateusza Pitulskiego.
Gra opiera się na zabawie kartami ze staropolskimi słowami.
Gracze wcielają się w postaci spiskowców, walczących z zaborcami.
Grę można wypożyczyć w Książnicy Kopernikańskiej przy ul. Słowackiego 8.
Prelekcja i dyktando odbyły się w ramach projektu „Staropolski Wokabularz”.
„Wokabularz Staropolski” został dofinansowany ze środków Narodowego Centrum Kultury w ramach programu „Ojczysty – dodaj do ulubionych 2018” oraz z budżetu Województwa Kujawsko-Pomorskiego.