piątek, 16 listopada 2018

Joanna Kamper-Warejko - XVI-wieczne toruńskie druki Koteniusza - uwagi o języku wybranych tekstów







dr hab. Joanna Kamper-Warejko

XVI-wieczne toruńskie druki Koteniusza

Uwagi o języku wybranych tekstów 

Prelekcja

15 listopada 2018 r.

Książnica Kopernikańska


W czwartek 15 listopada 2018 roku w Książnicy Kopernikańskiej przy ul. Słowackiego 8, o godzinie 17.00, odbyła się bardzo ciekawa prelekcja popularnonaukowa dr hab. Joanny Kamper-Warejko z Zakładu Historii Języka Polskiego w Instytucie Języka Polskiego UMK.

Wykład poświęcony był dawnemu językowi i piśmiennictwu polskiemu oraz procesom diachronicznym, którym podlegał język polski.

Prelegentka przedstawiła historię powstania i rozwoju drukarni toruńskiej w XVI wieku.

Pierwszy toruński druk autorstwa Erazma Glicznera został wydany przez Stenczla Worffschauffla w 1569 roku.

Pierwsze książki w języku polskim drukował w Toruniu Melchjor Nering począwszy od 1581 roku.

Czasy świetności drukarni, którą w latach 1587-1607 kierował Andrzej Koteniusz zbiegły się z czasem świetności miasta, którego burmistrzem był Henryk Stroband.

Koteniusz wydrukował aż 90 książek w tym blisko 1/3 w języku polskim.

Drukarnia znalazła wówczas swoją stałą siedzibę przy ul. Franciszkańskiej (działała tutaj aż do 1829 roku).

Wykonywała zamówienia Rady Miasta i Gimnazjum Akademickiego.

Na czoło wysuwają się wydawnictwa o treści religijnej.

Te w języku polskim używane były przez pastorów z toruńskich przedmieść, na których przeważała ludność polska.

Książki drukowano gotycką czcionką szwabachą - ale w języku polskim.

Najsłynniejsze wydawnictwa drukarni Koteniusza to "Postylla" Kalksteina i "Kancjonał" Artomiusza.

Słuchacze dowiedzieli się z prelekcji wielu ciekawych informacji na temat Artomiusza (czyli Piotra Krzesichleba), polskiego kaznodziei luterańskiego z kościołów św. Anny i św. Jerzego.

Jego "Kancjonał" doczekał sie trzech wydań jeszcze za życia autora - 1587, 1596 i 1601.

Był to śpiewnik, zbiór luterańskich pieśni religijnych w języku polskim.

Prawie wszystkim pieśniom towarzyszył zapis nutowy.

Kantyczki liczyły w sumie 331 pieśni.

Prelegentka opisała budowę śpiewnika, układ pieśni, pisownię, język "Kancjonału", unowocześnienia, archaizmy, regionalizmy, fonetykę.

Na koniec wspomniano również o Janie Rybińskim autorze "Gęśli" - czyli zbioru wierszy wydanych u Koteniusza w Toruniu.

Po prelekcji uczestnicy imprezy w Książnicy Kopernikańskiej przystąpili do pisania dyktanda.

Laureatki trzech pierwszych miejsc otrzymały karty prezentowe Empiku.

Wszyscy uczestnicy spotkania otrzymali również prezent od Książnicy Kopernikańskiej - grę „Staropolski Wokabularz”.

Jest to atrakcyjna gra karciana autorstwa pracowników Książnicy Przemysława Chudzika i Mateusza Pitulskiego.

Gra opiera się na zabawie kartami ze staropolskimi słowami.

Gracze wcielają się w postaci spiskowców, walczących z zaborcami.

Grę można wypożyczyć w Książnicy Kopernikańskiej przy ul. Słowackiego 8.

Prelekcja i dyktando odbyły się w ramach projektu „Staropolski Wokabularz”.

„Wokabularz Staropolski” został dofinansowany ze środków Narodowego Centrum Kultury w ramach programu „Ojczysty – dodaj do ulubionych 2018” oraz z budżetu Województwa Kujawsko-Pomorskiego.