Bartłomiej Łyczak
Toruński cech rzeźbiarski i snycerka na obszarze jego oddziaływania w latach 1695-1793
Wydawnictwo DiG
Warszawa 2018
Sygnatura SIRr XXXIIIc/46
Dr Bartłomiej Łyczak jest historykiem sztuki, zajmuje się dziejami kultury Torunia i Prus Królewskich w okresie nowożytnym.
Jest wybitnym specjalistą w dziedzinie rzemiosła artystycznego, rzeźby i snycerki toruńskiej.
Rozprawa "Toruński cech rzeźbiarski i snycerka na obszarze jego oddziaływania w latach 1695-1793" poświęcona została miejscowemu cechowi, jego mistrzom oraz wartościom artystycznym ich dzieł.
Strefa zbytu wyrobów toruńskich rzeźbiarzy obejmowała Ziemię Chełmińską, Ziemię Michałowską, północno-wschodnią Wielkopolskę, Kujawy, północno-zachodnie Mazowsze i południowy skraj Pomorza Gdańskiego.
Książka jest kompendium wiedzy o nowożytnej toruńskiej snycerce.
Przedstawia temat zarówno od strony historycznej (organizacja rzemiosła, życiorysy mistrzów) jak i od strony artystycznej.
W rozdziale "Dzieje i działalność cechu rzeźbiarskiego w Toruniu" autor opisał historię cechu malarsko-rzeźbiarskiego, jego statut, organizację, majątek cechowy, stosunki korporacji z innymi cechami i Rada Miasta.
Kolejny rozdział "Funkcjonowanie osiemnastowiecznego warsztatu rzeźbiarskiego na przykładzie cechu toruńskiego" przedstawia hierarchię cechową, obowiązki i prawa rzemieślników: terminatorów, czeladników, majstrów.
Przeczytamy w nim też o technice rzeźbiarskiej i organizacji pracy w warsztacie.
Najobszerniejszy rozdział "Życie i twórczość mistrzów snycerskich zrzeszonych w toruńskim cechu malarsko-rzeźbiarskim" opisuje sylwetki majstrów:
- Joahann Jacob Edelwehr
- Christian Lange
- Simon Barck
- Greger der Bildhauer
- Matthias Paasche
- Georg Guhr
- Johann Anton Langenhan starszy
- Johann Ernst Debes
- Johann Anton Langenhan młodszy
Kolejny rozdział "Rzeźbiarze spoza cechu toruńskiego pracujący w mieście i w zasięgu oddziaływania tutejszego środowiska" dotyczy rzeźbiarzy chełmińskich, zamiejscowych oraz partaczy.
W rozdziale "Uwagi na temat zleceniodawców i ikonografia" opisano fundatorów poszczególnych elementów wyposażenia kościołów na obszarze oddziaływania toruńskiego środowiska rzeźbiarskiego.
Najważniejszymi zleceniodawcami byli duchowni zakonni (Jezuici, bernardyni, benedyktynki).
Za nimi szło duchowieństwo parafialne, inni duchowni, wierni i osoby prywatne.
Z fundatorami łączy się również kwestia ikonograficznego programu zamówienia.
Rzeźby figuralne zdobiące ołtarze były jednak dopełnieniem dzieł malarskich.
W rozdziale "Wartości artystyczne" Bartłomiej Łyczak [przedstawił rozwój form rzeźby i małej architektury oraz wykorzystywanie wzorników graficznych przez toruńskich rzeźbiarzy.
Porównał również toruński ośrodek snycerski do innych wybranych centrów rzeźbiarskich w Rzeczypospolitej i krajach ościennych.
Na ich tle toruńscy mistrzowie jawią się jako dobrzy rzemieślnicy, ale przeciętni artyści.
Bardzo ważną częścią rozprawy są ilustracje w liczbie aż 285 przedstawiające dzieła toruńskich warsztatów rzeźbiarskich.