 |
Dział Informacyjno-Bibliograficzny Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej - Książnicy Kopernikańskiej w Toruniu zaprasza Państwa do wysłuchania 6 odcinka naszego podcastu "Bibliotek Kujaw i Pomorza".
Podcast poświęcony jest najciekawszym książkom dotyczącym Kujaw i Pomorza.
Dziś polecamy Państwu książkę Stefana Pastuszewskiego "Krótka historia literatury w Bydgoszczy".
Jest to pierwsza próba syntetycznego przedstawienia dziejów literatury i życia literackiego na przestrzeni wieków w Bydgoszczy i subregionie bydgoskim.
Treść obejmuje okres od epoki staropolskiej po rok 2020.
Autor przedstawia w niej literatury narodowe: polską, niemiecką i żydowską.
Opracowanie ma bardzo wysoki walor dokumentacyjny, przy czym celem autora nie była analiza twórczości pisarzy bydgoskich ani jej wartościowanie.
Książka jest przeglądem twórczości literackiej wraz z całym splotem czynników historycznych, społecznych i politycznych, które towarzyszyły jej rozwojowi.
Życzymy przyjemnego słuchania.
Transkrypcja podcastu
PODCAST
O książce: Krótka historia literatury w Bydgoszczy
Dzień dobry
Zapraszam Państwa do wysłuchania kolejnego odcinka podcastu „Biblioteka Kujaw i Pomorza”, który poświęcony jest najciekawszym książkom dotyczącym regionu kujawsko-pomorskiego.
Nazywam się Grzegorz Barecki i jestem pracownikiem Działu Informacyjno-Bibliograficznego Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej – Książnicy Kopernikańskiej w Toruniu.
Dział ten zajmuje się między innymi:
- pieczą nad księgozbiorem regionalnym,
- udostępnianiem książek i czasopism z terenu Kujaw i Pomorza,
- udzielaniem informacji o naszym regionie.
W Informatorium zgromadziliśmy kilka tysięcy książek i czasopism poświęconych regionowi kujawsko-pomorskiemu.
Na dzisiejszym spotkaniu chciałbym polecić Państwu książkę Stefana Pastuszewskiego „Krótka historia literatury w Bydgoszczy”.
Stefan Pastuszewski ukończył Wyższą Szkołę Inżynierską w Bydgoszczy, Uniwersytet Mikołaja Kopernika i Uniwersytet Gdański.
Uzyskał tytuł doktora nauk historycznych na Uniwersytecie Kazimierza Wielkiego.
Był dziennikarzem „Ilustrowanego Kuriera Polskiego”, „Wodniaka Bydgoskiego”, „Kujaw” oraz „ Wolnych Związków”.
W 1980 roku był rzecznikiem NSZZ „Solidarność” w regionie bydgoskim.
W czasie stanu wojennego był internowany, kilkukrotnie aresztowany i skazany na rok pozbawienia wolności.
W 1989 roku został posłem na Sejm I kadencji.
W latach 1990-2018 był radnym Rady Miasta Bydgoszczy.
Od 1994 do 1998 roku piastował stanowisko wiceprezydenta Bydgoszczy.
Jest założycielem i redaktorem naczelnym Instytutu Wydawniczego „Świadectwo” i miesięcznika literackiego „Akant”.
Jest poetą, prozaikiem, krytykiem literackim, publicystą.
Tworzy wiersze, opowiadania, nowele, sztuki teatralne, wspomnienia, studia historyczno-literackie.
Otrzymał wiele nagród literackich i odznaczeń państwowych, wśród nich Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski.
W Książnicy Kopernikańskiej dostępnych jest kilkadziesiąt jego publikacji, Państwo wybaczą, że wymienię tylko niektóre:
1. opracowania historyczne
- „Bydgoski listopad 1956”,
- „Pierwsze lata NSZZ "Solidarność" w regionie bydgoskim”
2. opracowania kulturoznawcze:
- „Edytorstwo literatury pięknej w Bydgoszczy w latach 1956-1989”,
- „Rewolucja, odnowa i ożywienie w bydgoskiej kulturze od sierpnia 1980 do grudnia 1981 roku”
- „Krótka historia literatury w Bydgoszczy”
3. opracowanie religioznawcze:
- „Jan Paweł II w Bydgoszczy”,
- „Leksykon religijno-kulturowy staroprawosławia”,
- „Zarys najnowszych dziejów wspólnot staroobrzędowców w Polsce (1939-2016)”
4. zbiory opowiadań:
- „Karły”,
- „Nie-do-opowiadania”
5. zbiory poezji:
- „Kobiety są”,
- „Odloty”,
- „Smak malin i czereśni”,
- „Trzeba iść”
Książka Stefana Pastuszewskiego „Krótka historia literatury w Bydgoszczy” ukazała się w 2020 roku nakładem Instytutu Wydawniczego „Świadectwo” w Bydgoszczy.
Jest to pierwsza próba syntetycznego przedstawienia dziejów literatury i życia literackiego na przestrzeni wieków w Bydgoszczy i subregionie bydgoskim.
Praca nad książką trwała 10 lat.
Treść obejmuje okres od epoki staropolskiej po rok 2020.
Autor przedstawia w niej literatury narodowe: polską, niemiecką i żydowską.
Opracowanie ma bardzo wysoki walor dokumentacyjny, przy czym celem autora nie była analiza twórczości pisarzy bydgoskich ani jej wartościowanie.
Książka jest przeglądem twórczości literackiej wraz z całym splotem czynników historycznych, społecznych i politycznych, które towarzyszyły jej rozwojowi.
Nie jest to jednak opracowanie encyklopedyczne.
Autor omawia tendencje tematyczne i formalne w twórczości pisarzy z Bydgoszczy.
Przedstawia lokalne życie literackie oraz regionalne organizacje na tle ogólnopolskiego życia kulturalnego.
Opracowanie więc ma przede wszystkim charakter historyczno-literacki i socjologiczny.
Poświęcone jest pisarzom, którzy urodzili się w Bydgoszczy lub w niej mieszkali.
Z uwagi na fakt, że Stefan Pastuszewski sam uczestniczy od swego debiutu w 1971 roku w życiu literackim Bydgoszczy i regionu, opracowanie pozbawione jest w zasadzie ocen, poza tymi już utrwalonymi i głoszonymi przez innych autorów.
Książka podzielona jest na osiem rozdziałów.
Rozdział I - Założenia metodologiczne
Autor opracowując temat poruszał się w ramach trzech perspektyw.
Były to optyki historyczno-literacka, autorsko-dziełowa i historyczno-socjologiczna.
Odniósł się również do stosowanej w opracowaniu terminologii i takich pojęć jak literatura, życie literackie, środowisko literackie, ośrodek literacki czy kultura literacka.
W kontekście geograficznym uwzględniono w książce pisarzy z Bydgoszczy i życie literackie w Bydgoszczy.
W kontekście narodowościowym uwzględniono pisarzy polskich, niemieckich i żydowskich, tworzących we własnych językach.
Jako opracowanie historyczne, treść książki została poddana periodyzacji i podzielona chronologicznie.
Rozdział II – Źródła i opracowania
Podstawowym źródłem przy sporządzaniu monografii były oczywiście utwory literackie, drukowane jako samoistne książki oraz ukazujące się w antologiach, almanachach i w czasopismach.
Autor monografii przez kilkadziesiąt lat zgromadził w swojej bibliotece większość książek autorów z Bydgoszczy.
Korzystał poza tym z bibliografii i biobibliografii, archiwaliów, czasopiśmiennictwa oraz opracowań.
Rozdział III – Epoka staropolska
W rozdziale omówiono warunki rozwoju kultury w Bydgoszczy od średniowiecza do 1772 roku.
Omówiono takie formy piśmiennictwa jak panegiryki, czyli utwory przesadnie pochwalne.
Były one wyrazem kultury sarmackiej i recytowano je głównie przy okazji ślubów.
Osobny wywód poświęcono kronikarstwu świeckiemu, pamiętnikarstwu i dyskursom.
Podkreślono znaczenie pisarstwa zakonnego w tym znaczenie wyjątkowej spuścizny literackiej Bartłomieja z Bydgoszczy (1480-1548) z klasztoru bernardynów.
Rozdział zamyka omówienie tworzonych w Bydgoszczy w epoce staropolskiej utworów okolicznościowych i teatralnych.
Rozdział IV - Zabór pruski (1772-1920)
W rozdziale omówiono życie literackie w środowiskach Polaków, Niemców i Żydów mieszkających w XIX-wiecznej Bydgoszczy.
Życie literackie w okresie pruskim w Bydgoszczy było zdominowane przez społeczność niemiecką, która stanowiła 75 % populacji miasta.
W przypadku mniejszości polskiej trudno mówić w tym okresie o twórczości literackiej w sensie ścisłym.
Dla utalentowanych i aktywnych twórczo Niemców miasto było miejscem okresowego pobytu, gdyż ich celem był stołeczny Berlin.
W okresie tym zaistniał pierwszy bydgoski pisarz profesjonalny.
Był nim Julius Kossarski (1812-1879) – bydgoski Żyd, asymilujący się w niemczyźnie.
Prowadził badania nad żydowskimi podaniami i legendami.
Owocem jego pracy był napisany w języku niemieckim zbiór „Sagen des Morgenlandes” (Legendy Wschodu), na który składało się 50 moralizatorskich opowieści skierowanych do młodzieży.
Pisał również dramaty i poematy.
Jego twórczość była wyrazem żydowskiego romantyzmu.
Rozdział V – Okres międzywojenny (1920-1939)
W rozdziale przeczytamy ciekawe rozważania na temat idei regionalizmu, która dominowała w bydgoskim życiu umysłowym i artystycznym w okresie międzywojennym.
W Bydgoszczy splatały się regionalizmy pomorski, wielkopolski i kujawski.
Dużą aktywność wykazywało środowisko pisarzy skupionych wokół czasopisma „Wici Wielkopolskie” wydawanego we Wrześni.
Ważna rolę odgrywała również Rada Artystyczno-Literacka, organizująca popularne odczyty o literaturze i spotkania autorskie.
Twórcy kultury poświecili się pracy organicznej i repolonizacji Bydgoszczy.
Rozdział VI – Okupacja niemiecka (1939-1945)
W okresie okupacji w Bydgoszczy Niemcy wprowadzili zakaz używania języka polskiego w przestrzeni publicznej.
Dział ten zajmuje się między innymi:
- pieczą nad księgozbiorem regionalnym,
- udostępnianiem książek i czasopism z terenu Kujaw i Pomorza,
- udzielaniem informacji o naszym regionie.
W Informatorium zgromadziliśmy kilka tysięcy książek i czasopism poświęconych regionowi kujawsko-pomorskiemu.
Na dzisiejszym spotkaniu chciałbym polecić Państwu książkę Stefana Pastuszewskiego „Krótka historia literatury w Bydgoszczy”.
Stefan Pastuszewski ukończył Wyższą Szkołę Inżynierską w Bydgoszczy, Uniwersytet Mikołaja Kopernika i Uniwersytet Gdański.
Uzyskał tytuł doktora nauk historycznych na Uniwersytecie Kazimierza Wielkiego.
Był dziennikarzem „Ilustrowanego Kuriera Polskiego”, „Wodniaka Bydgoskiego”, „Kujaw” oraz „ Wolnych Związków”.
W 1980 roku był rzecznikiem NSZZ „Solidarność” w regionie bydgoskim.
W czasie stanu wojennego był internowany, kilkukrotnie aresztowany i skazany na rok pozbawienia wolności.
W 1989 roku został posłem na Sejm I kadencji.
W latach 1990-2018 był radnym Rady Miasta Bydgoszczy.
Od 1994 do 1998 roku piastował stanowisko wiceprezydenta Bydgoszczy.
Jest założycielem i redaktorem naczelnym Instytutu Wydawniczego „Świadectwo” i miesięcznika literackiego „Akant”.
Jest poetą, prozaikiem, krytykiem literackim, publicystą.
Tworzy wiersze, opowiadania, nowele, sztuki teatralne, wspomnienia, studia historyczno-literackie.
Otrzymał wiele nagród literackich i odznaczeń państwowych, wśród nich Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski.
W Książnicy Kopernikańskiej dostępnych jest kilkadziesiąt jego publikacji, Państwo wybaczą, że wymienię tylko niektóre:
1. opracowania historyczne
- „Bydgoski listopad 1956”,
- „Pierwsze lata NSZZ "Solidarność" w regionie bydgoskim”
2. opracowania kulturoznawcze:
- „Edytorstwo literatury pięknej w Bydgoszczy w latach 1956-1989”,
- „Rewolucja, odnowa i ożywienie w bydgoskiej kulturze od sierpnia 1980 do grudnia 1981 roku”
- „Krótka historia literatury w Bydgoszczy”
3. opracowanie religioznawcze:
- „Jan Paweł II w Bydgoszczy”,
- „Leksykon religijno-kulturowy staroprawosławia”,
- „Zarys najnowszych dziejów wspólnot staroobrzędowców w Polsce (1939-2016)”
4. zbiory opowiadań:
- „Karły”,
- „Nie-do-opowiadania”
5. zbiory poezji:
- „Kobiety są”,
- „Odloty”,
- „Smak malin i czereśni”,
- „Trzeba iść”
Książka Stefana Pastuszewskiego „Krótka historia literatury w Bydgoszczy” ukazała się w 2020 roku nakładem Instytutu Wydawniczego „Świadectwo” w Bydgoszczy.
Jest to pierwsza próba syntetycznego przedstawienia dziejów literatury i życia literackiego na przestrzeni wieków w Bydgoszczy i subregionie bydgoskim.
Praca nad książką trwała 10 lat.
Treść obejmuje okres od epoki staropolskiej po rok 2020.
Autor przedstawia w niej literatury narodowe: polską, niemiecką i żydowską.
Opracowanie ma bardzo wysoki walor dokumentacyjny, przy czym celem autora nie była analiza twórczości pisarzy bydgoskich ani jej wartościowanie.
Książka jest przeglądem twórczości literackiej wraz z całym splotem czynników historycznych, społecznych i politycznych, które towarzyszyły jej rozwojowi.
Nie jest to jednak opracowanie encyklopedyczne.
Autor omawia tendencje tematyczne i formalne w twórczości pisarzy z Bydgoszczy.
Przedstawia lokalne życie literackie oraz regionalne organizacje na tle ogólnopolskiego życia kulturalnego.
Opracowanie więc ma przede wszystkim charakter historyczno-literacki i socjologiczny.
Poświęcone jest pisarzom, którzy urodzili się w Bydgoszczy lub w niej mieszkali.
Z uwagi na fakt, że Stefan Pastuszewski sam uczestniczy od swego debiutu w 1971 roku w życiu literackim Bydgoszczy i regionu, opracowanie pozbawione jest w zasadzie ocen, poza tymi już utrwalonymi i głoszonymi przez innych autorów.
Książka podzielona jest na osiem rozdziałów.
Rozdział I - Założenia metodologiczne
Autor opracowując temat poruszał się w ramach trzech perspektyw.
Były to optyki historyczno-literacka, autorsko-dziełowa i historyczno-socjologiczna.
Odniósł się również do stosowanej w opracowaniu terminologii i takich pojęć jak literatura, życie literackie, środowisko literackie, ośrodek literacki czy kultura literacka.
W kontekście geograficznym uwzględniono w książce pisarzy z Bydgoszczy i życie literackie w Bydgoszczy.
W kontekście narodowościowym uwzględniono pisarzy polskich, niemieckich i żydowskich, tworzących we własnych językach.
Jako opracowanie historyczne, treść książki została poddana periodyzacji i podzielona chronologicznie.
Rozdział II – Źródła i opracowania
Podstawowym źródłem przy sporządzaniu monografii były oczywiście utwory literackie, drukowane jako samoistne książki oraz ukazujące się w antologiach, almanachach i w czasopismach.
Autor monografii przez kilkadziesiąt lat zgromadził w swojej bibliotece większość książek autorów z Bydgoszczy.
Korzystał poza tym z bibliografii i biobibliografii, archiwaliów, czasopiśmiennictwa oraz opracowań.
Rozdział III – Epoka staropolska
W rozdziale omówiono warunki rozwoju kultury w Bydgoszczy od średniowiecza do 1772 roku.
Omówiono takie formy piśmiennictwa jak panegiryki, czyli utwory przesadnie pochwalne.
Były one wyrazem kultury sarmackiej i recytowano je głównie przy okazji ślubów.
Osobny wywód poświęcono kronikarstwu świeckiemu, pamiętnikarstwu i dyskursom.
Podkreślono znaczenie pisarstwa zakonnego w tym znaczenie wyjątkowej spuścizny literackiej Bartłomieja z Bydgoszczy (1480-1548) z klasztoru bernardynów.
Rozdział zamyka omówienie tworzonych w Bydgoszczy w epoce staropolskiej utworów okolicznościowych i teatralnych.
Rozdział IV - Zabór pruski (1772-1920)
W rozdziale omówiono życie literackie w środowiskach Polaków, Niemców i Żydów mieszkających w XIX-wiecznej Bydgoszczy.
Życie literackie w okresie pruskim w Bydgoszczy było zdominowane przez społeczność niemiecką, która stanowiła 75 % populacji miasta.
W przypadku mniejszości polskiej trudno mówić w tym okresie o twórczości literackiej w sensie ścisłym.
Dla utalentowanych i aktywnych twórczo Niemców miasto było miejscem okresowego pobytu, gdyż ich celem był stołeczny Berlin.
W okresie tym zaistniał pierwszy bydgoski pisarz profesjonalny.
Był nim Julius Kossarski (1812-1879) – bydgoski Żyd, asymilujący się w niemczyźnie.
Prowadził badania nad żydowskimi podaniami i legendami.
Owocem jego pracy był napisany w języku niemieckim zbiór „Sagen des Morgenlandes” (Legendy Wschodu), na który składało się 50 moralizatorskich opowieści skierowanych do młodzieży.
Pisał również dramaty i poematy.
Jego twórczość była wyrazem żydowskiego romantyzmu.
Rozdział V – Okres międzywojenny (1920-1939)
W rozdziale przeczytamy ciekawe rozważania na temat idei regionalizmu, która dominowała w bydgoskim życiu umysłowym i artystycznym w okresie międzywojennym.
W Bydgoszczy splatały się regionalizmy pomorski, wielkopolski i kujawski.
Dużą aktywność wykazywało środowisko pisarzy skupionych wokół czasopisma „Wici Wielkopolskie” wydawanego we Wrześni.
Ważna rolę odgrywała również Rada Artystyczno-Literacka, organizująca popularne odczyty o literaturze i spotkania autorskie.
Twórcy kultury poświecili się pracy organicznej i repolonizacji Bydgoszczy.
Rozdział VI – Okupacja niemiecka (1939-1945)
W okresie okupacji w Bydgoszczy Niemcy wprowadzili zakaz używania języka polskiego w przestrzeni publicznej.
Usuwano polskie napisy, zniemczano nazwy ulic, zamykano polskie placówki, usuwano pomniki.
Rozdział VII – Polska Ludowa
Ten najobszerniejszy rozdział został podzielony na podokresy których cenzurami są lata 1945 – 1948 – 1955 (1956) – 1968 (1970) – 1980 – 1981 – 1989
W okresie tym literatura zajmowała wysoką pozycję w świadomości społecznej, jak i w świadomości władz, które usiłowały nią sterować oraz kontrolować.
Wydawnictwa i czasopisma dbały o wysoki poziom merytoryczny i artystyczny.
Literatura była dla twórców i czytelników enklawą wolności.
Z drugiej strony władza komunistyczna uzależniała od siebie pisarzy poprzez reglamentację druku, świadczenia socjalne, zatrudnianie w instytucjach, nad którymi władza miała pełną kontrolę.
Pisarze pracowali jako dziennikarze, wydawcy, animatorzy kultury, administratorzy placówek kulturalnych, nauczyciele.
Szczególna pozycja literatury w okresie PRL spowodowała też zainteresowanie się pisarzami ze strony służb specjalnych.
Rozdział VIII – Okres transformacyjno-globalizacyjny
W rozdziale znalazły się bardzo ciekawe rozważania na temat statusu literatury i kondycji pisarza we współczesnych czasach.
Mamy obecnie do czynienia z niszowym i indywidualistycznym funkcjonowaniem literatury.
Pisarstwo, szczególnie poezja, cechuje się pluralizmem i indywidualizmem.
Nowym zjawiskiem jest rozpoczynanie działalności literackiej w wieku średnim i dojrzałym.
Panuje przekonanie, że w literaturze nie obowiązują reguły i kryteria, że każdy może stworzyć własne.
Następuje komercjalizacja rynku książki i zanik krytyki literackiej
W „Podsumowaniu” Stefan Pastuszewski powraca do ważnych zagadnień poruszanych w swojej rozprawie, a mianowicie:
- kształtowania się środowiska literackiego i ośrodka literackiego w Bydgoszczy
- roli idei regionalizmu w życiu literackim Bydgoszczy
- problemu przełamywania prowincjonalnych ograniczeń i prowincjonalnej odrębności środowiska bydgoskiego
- znaczenia Bydgoszczy jako ośrodka wydawniczego, zwłaszcza jeśli chodzi o rynek prasowy i czasopisma literackie
- udziału literatury w życiu społecznym Bydgoszczy
Bardzo ważną i wartościową część opracowania stanowią aneksy.
Aneks I to „Leksykon pisarzy z Bydgoszczy”, który zawiera noty biograficzne i bibliograficzne poświęcone 132 osobom.
Aneks II „Życie literackie i kultura literacka” zawiera encyklopedyczne hasła, poświęcone wydarzeniom, nagrodom, inicjatywom, stowarzyszeniom, instytucjom i grupom literackim.
Aneks III „Czasopiśmiennictwo literackie i literacko-artystyczne oraz ruch wydawniczy” wymienia wiele tytułów czasopism, ukazujących się w przeszłości i obecnie w Bydgoszczy, których liczba świadczący o roli bydgoskiego ośrodka literackiego.
Aneks IV „Motywy bydgoskie w literaturze” jest niezwykle cennym opracowaniem dla wszystkich miłośników miasta Bydgoszczy oraz sprzyja umacnianiu bydgoskiej tożsamości regionalnej.
W aneksie uwzględniono zarówno druki zwarte (książki) jak i utwory rozproszone, ukazujące się w czasopismach czy zbiorach wierszy lub opowiadań.
Wybór utworów z motywami bydgoskimi uwzględnia poezję, prozę, szkice, eseje, wspomnienia, humor i satyrę, legendy i baśnie, pieśni i piosenki.
Autor zamieścił również wykaz publikacji poświęconych motywom bydgoskim w literaturze.
Aneks V to wykaz wydawnictw Kujawsko-Pomorskiego Towarzystwa Kulturalnego z lat 1964-2006.
Aneks VI wymienia edycje literackie Wydawnictwa Morskiego pisarzy z Bydgoszczy i regionu
Aneks VII ostatni wymienia wydawnictwa Galerii Autorskiej Jana Kaji i Jacka Solińskiego
Bardzo polecam lekturę książki Stefana Pastuszewskego „Krótka historia literatury w Bydgoszczy”.
Tytuł rozprawy jest oczywiście przewrotny.
Książka stoi na najwyższym poziomie naukowym i merytorycznym.
Na jej kartach pojawia się dziesiątki nazwisk pisarzy i poetów, wymienianych jest setki tytułów wierszy, książek i czasopism literackich.
Książka jest pionierskim przedsięwzięciem, ale uzupełnia ją bibliografia literatury przedmiotu, która ułatwia dalsze studnia osobom zainteresowanym.
Stefan Pastuszewski jako pisarz całe życie związany z Bydgoszczą ofiarował swemu miastu niezwykle cenne dzieło, które znacząco wpływa na wzrost prestiżu bydgoskiego środowiska literackiego.
Był to kolejny odcinek cyklu „Biblioteka Kujaw i Pomorza”, w którym prezentuję najciekawsze książki związane z naszym regionem.
Wszystkie one są dostępne w Dziale Informacyjno-Bibliograficznym Książnicy Kopernikańskiej w Toruniu przy ul. Słowackiego 8.
Dziękuję za uwagę i pozdrawiam serdecznie.
Rozdział VII – Polska Ludowa
Ten najobszerniejszy rozdział został podzielony na podokresy których cenzurami są lata 1945 – 1948 – 1955 (1956) – 1968 (1970) – 1980 – 1981 – 1989
W okresie tym literatura zajmowała wysoką pozycję w świadomości społecznej, jak i w świadomości władz, które usiłowały nią sterować oraz kontrolować.
Wydawnictwa i czasopisma dbały o wysoki poziom merytoryczny i artystyczny.
Literatura była dla twórców i czytelników enklawą wolności.
Z drugiej strony władza komunistyczna uzależniała od siebie pisarzy poprzez reglamentację druku, świadczenia socjalne, zatrudnianie w instytucjach, nad którymi władza miała pełną kontrolę.
Pisarze pracowali jako dziennikarze, wydawcy, animatorzy kultury, administratorzy placówek kulturalnych, nauczyciele.
Szczególna pozycja literatury w okresie PRL spowodowała też zainteresowanie się pisarzami ze strony służb specjalnych.
Rozdział VIII – Okres transformacyjno-globalizacyjny
W rozdziale znalazły się bardzo ciekawe rozważania na temat statusu literatury i kondycji pisarza we współczesnych czasach.
Mamy obecnie do czynienia z niszowym i indywidualistycznym funkcjonowaniem literatury.
Pisarstwo, szczególnie poezja, cechuje się pluralizmem i indywidualizmem.
Nowym zjawiskiem jest rozpoczynanie działalności literackiej w wieku średnim i dojrzałym.
Panuje przekonanie, że w literaturze nie obowiązują reguły i kryteria, że każdy może stworzyć własne.
Następuje komercjalizacja rynku książki i zanik krytyki literackiej
W „Podsumowaniu” Stefan Pastuszewski powraca do ważnych zagadnień poruszanych w swojej rozprawie, a mianowicie:
- kształtowania się środowiska literackiego i ośrodka literackiego w Bydgoszczy
- roli idei regionalizmu w życiu literackim Bydgoszczy
- problemu przełamywania prowincjonalnych ograniczeń i prowincjonalnej odrębności środowiska bydgoskiego
- znaczenia Bydgoszczy jako ośrodka wydawniczego, zwłaszcza jeśli chodzi o rynek prasowy i czasopisma literackie
- udziału literatury w życiu społecznym Bydgoszczy
Bardzo ważną i wartościową część opracowania stanowią aneksy.
Aneks I to „Leksykon pisarzy z Bydgoszczy”, który zawiera noty biograficzne i bibliograficzne poświęcone 132 osobom.
Aneks II „Życie literackie i kultura literacka” zawiera encyklopedyczne hasła, poświęcone wydarzeniom, nagrodom, inicjatywom, stowarzyszeniom, instytucjom i grupom literackim.
Aneks III „Czasopiśmiennictwo literackie i literacko-artystyczne oraz ruch wydawniczy” wymienia wiele tytułów czasopism, ukazujących się w przeszłości i obecnie w Bydgoszczy, których liczba świadczący o roli bydgoskiego ośrodka literackiego.
Aneks IV „Motywy bydgoskie w literaturze” jest niezwykle cennym opracowaniem dla wszystkich miłośników miasta Bydgoszczy oraz sprzyja umacnianiu bydgoskiej tożsamości regionalnej.
W aneksie uwzględniono zarówno druki zwarte (książki) jak i utwory rozproszone, ukazujące się w czasopismach czy zbiorach wierszy lub opowiadań.
Wybór utworów z motywami bydgoskimi uwzględnia poezję, prozę, szkice, eseje, wspomnienia, humor i satyrę, legendy i baśnie, pieśni i piosenki.
Autor zamieścił również wykaz publikacji poświęconych motywom bydgoskim w literaturze.
Aneks V to wykaz wydawnictw Kujawsko-Pomorskiego Towarzystwa Kulturalnego z lat 1964-2006.
Aneks VI wymienia edycje literackie Wydawnictwa Morskiego pisarzy z Bydgoszczy i regionu
Aneks VII ostatni wymienia wydawnictwa Galerii Autorskiej Jana Kaji i Jacka Solińskiego
Bardzo polecam lekturę książki Stefana Pastuszewskego „Krótka historia literatury w Bydgoszczy”.
Tytuł rozprawy jest oczywiście przewrotny.
Książka stoi na najwyższym poziomie naukowym i merytorycznym.
Na jej kartach pojawia się dziesiątki nazwisk pisarzy i poetów, wymienianych jest setki tytułów wierszy, książek i czasopism literackich.
Książka jest pionierskim przedsięwzięciem, ale uzupełnia ją bibliografia literatury przedmiotu, która ułatwia dalsze studnia osobom zainteresowanym.
Stefan Pastuszewski jako pisarz całe życie związany z Bydgoszczą ofiarował swemu miastu niezwykle cenne dzieło, które znacząco wpływa na wzrost prestiżu bydgoskiego środowiska literackiego.
Był to kolejny odcinek cyklu „Biblioteka Kujaw i Pomorza”, w którym prezentuję najciekawsze książki związane z naszym regionem.
Wszystkie one są dostępne w Dziale Informacyjno-Bibliograficznym Książnicy Kopernikańskiej w Toruniu przy ul. Słowackiego 8.
Dziękuję za uwagę i pozdrawiam serdecznie.