Zygmunt Mocarski
O Książnicy Miejskiej imienia Kopernika w Toruniu
Odbitka z : Roczniki Towarzystwa Naukowego w Toruniu. R. 32 (1925)
Toruń 1927
Sygnatura SIRr XXXVa/3
Zygmunt Mocarski był pierwszym dyrektorem Książnicy Miejskiej im. Mikołaja Kopernika w Toruniu.
Uczynił on z Książnicy największą i najważniejszą bibliotekę na Pomorzu.
Mocarski uczestniczył w życie naukowe i kulturalne Torunia.
W 1926 roku założył Towarzystwo Bibliofilów im. Lelewela, którego był prezesem do 1939 r.
Przez cały okres międzywojenny pełnił również funkcję sekretarza Towarzystwa Naukowego w Toruniu.
Zygmunt Mocarski sam prowadził badania naukowe nad dziejami kultury, książki czy oświaty.
 |
Kujawsko-Pomorska Biblioteka Cyfrowa https://kpbc.umk.pl/dlibra/publication/70996 Publikacja "O Książnicy Miejskiej imienia Kopernika w Toruniu" jest zapisem referatu, jaki Zygmunt Mocarski wygłosił 10 grudnia 1923 roku w na uroczystości poświęcenia i otwarcia Książnicy Miejskiej. Omówił w nim dzieje bibliotek w Toruniu od 1594 roku, kiedy to burmistrz Henryk Stroband utworzył Bibliotekę Gimnazjum Akademickiego, do 1923 roku, kiedy to otwarto Książnicę Miejską. Książnica powstała dzięki zaangażowaniu Ottona Steinborna, wiceprezesa Towarzystwa naukowego w Toruniu oraz Stefana Dembego, naczelnika Wydziału Bibliotek Publicznych ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego. Formalna data powstania Ksiąznicy jest 19 lutego 1923 roku. Powstała z połączenia czterech księgozbiorów:
Książnica Miejska została otwarta w Siedzibie Towarzystwa Naukowego w Toruniu przy ul. Wysokiej. |
 | ||
| Kujawsko-Pomorska Biblioteka Cyfrowa https://kpbc.umk.pl/dlibra/publication/70996 Książnica posiada miedzy innymi dzieło Erazma Glicznera "Assertiones aliquot breues ac dilucidae pro Baptismo Infantium..." uważane za pierwszy druk odbity w Toruniu w 1569 roku w drukarni Worffschaufla. |
 | |
| Kujawsko-Pomorska Biblioteka Cyfrowa https://kpbc.umk.pl/dlibra/publication/70996 Książnica Miejska posiada bogate zbiory starodruków toruńskich i pomorskich. Szczyci się też kolekcją copernicanów w tym pierwszym wydaniem "De revolitionibus orbium coelestium... " Mikołaja Kopernika z Norymbergi z 1543 roku. Szczególnie cennym elementem Biblioteki gimnazjalnej jest kolekcja kartografii w tym globusów niebieskich i ziemskich z XVI i XVII wieku. Wśród rękopisów Książnicy na uwagę zasługuje pergaminowy manuskrypt Naldi Naldii Florentini "Epistola de laudibus Auguste Bibliothecae ad Matthiam Corvinium Regem Serenissimum" z XV wieku. |
 |
| Kujawsko-Pomorska Biblioteka Cyfrowa https://kpbc.umk.pl/dlibra/publication/70996 |
Od 1594 roku kiedy to burmistrz Henryk Stroband przekazał księgozbiór rady miejskiej bibliotece gimnazjalnej w Ratuszu zaczęto na nowo tworzyć Bibliotekę Radziecką.
Niestety zniszczona została w 1703 roku w wyniku pożaru Ratusza spowodowanego szwedzkim ostrzałem.
Biblioteka Rady Miasta silnie rozrosła się w XVIII stuleciu dzięki włączeniu do niej wielu księgozbiorów prywatnych toruńskich patrycjuszy.
W 1914 roku Biblioteka Radziecka (Rady Miasta Torunia) została połączona z Biblioteką Towarzystwa Coppernicus Verein für Wissenschaft und Kunst, niemiecka biblioteką ludową, biblioteką nauczycielską i biblioteką szpitala miejskiego.
Powstała w ten sposób Biblioteka Miejska "Stadtbücherei".
Jej siedzibę przeniesiono z Ratusza na ul. Kopernika 12.
Biblioteka Towarzystwa Coppernicus Verein für Wissenschaft und Kunst powstała w 1855 roku, a Biblioteka Towarzystwa Naukowego w Toruniu w 1876 roku.
Obie miały charakter naukowy.