Zygmunt Mocarski
Książka w Toruniu do roku 1793
Zarys dziejów
Toruń 1934
Sygnatura SIRr XXXVe/8
Zygmunt Mocarski był pierwszym dyrektorem Książnicy Miejskiej im. Mikołaja Kopernika w Toruniu.
Uczynił on z Książnicy największą i najważniejszą bibliotekę na Pomorzu.
Mocarski uczestniczył w życiu naukowym i kulturalnym Torunia.
W 1926 roku założył Towarzystwo Bibliofilów im. Lelewela, którego był prezesem do 1939 r.
Przez cały okres międzywojenny pełnił również funkcję sekretarza Towarzystwa Naukowego w Toruniu.
Zygmunt Mocarski sam prowadził badania naukowe nad dziejami książki na Pomorzu, których owocem było wybitne dzieło „Książka w Toruniu do r. 1793”.
 |
| Foto Kujawsko-Pomorska Biblioteka Cyfrowa https://kpbc.umk.pl/publication/68808[ |
Monografia składa się z pięciu rozdziałów:
I. Książka w Toruniu do czasu wprowadzenia drukarstwa
II. Wprowadzenie drukarstwa i "złoty" okres kultury toruńskiej na przełomie XVI i XVII wieku
III. W epoce baroku i polihistoryzmu
IV. W głąb czasów saskich. Okres Stanisławowski
V. Uwagi ogólne
Już w średniowieczu powstały w Toruniu biblioteki przy największych kościołach i klasztorach miasta.
Pierwsza w Toruniu oficyna drukarska powstała w 1568 roku i związana była z nazwiskiem Stenczela Worffschauffla.
Autorem pierwszej wydrukowanej w 1569 r. książki "Assertiones aliquod breus ac dilucidae pro Baptismo Infantium" był Erazm Gliczner.
Drukarnia przetrwała zaledwie jeden rok.
Na stałe drukarnia rozpoczęła działalność w 1581 roku, a jej odnowicielem był Melchjor Nehring (zm. 1587), który zapoczątkował złoty wiek toruńskiej typografii.
Jego następcą został najsłynniejszy toruński drukarz Andrzej Koteniusz (zm. 1607).
Na przełom XVI i XVII wieku przypada również początek działalności Biblioteki Toruńskiego Gimnazjum Akademickiego.
W kolejnych stuleciach Rada Miasta Torunia kierownictwo oficyny drukarskiej powierzała następującym drukarzom:
- Augustyn Ferber
- Henryk Friese
- Franciszkek Schnellboltz
- Michał Karnall
- Jan Coepsellius
- Chrystjan Beck
- Jan Baltazar Blessler
- Jan Konrad Rüger
- Jan Chrysjan Laurer
- Jan Ludwik Nicolai
- Teofil Ehrenfried Wätzoldt
- Jan Krzysztof Jungmann
- Chrystjan Fryderyk Kunzen
- Paweł Marek Bergmann
- Karol Gottlob Gebhard
- Jan Adam Kimmel
Drukarnia nadzorowana była przez rektora Gimnazjum Akademickiego, które było głównym odbiorcą produkcji drukarni i którego profesorowie byli autorami wielu wydawanych książek.