Toruń od samego swego założenia wykazywał duże zapotrzebowanie na wodę.
W średniowieczu problem ten rozwiązywały drewniane studnie i wodociągi, których ślady zostały odkryte przez archeologów.
Ceglana studnia istniała na zamku krzyżackim.
Wodociąg wzmiankowany jest w źródłach w 1346 roku.
Po wodociągach nowożytnych zachowały się nie tylko ślady archeologiczne, ale również rysunki i plany.
Wodociągi nadal zostały drewniane, mimo że w innych miastach pojawiły się już ceglane.
Wodę do miasta doprowadzano z Kaszownika, Mokrego, Chełmińskiego Przedmieścia.
Władze miasta wydawały specjalne ordynacje regulujące odprowadzanie nieczystości.
Zapewne, żeby nie powtórzyła się sytuacja z 25 maja 1404 roku, kiedy to jedna z mieszczek wylała pomyje króla Władysława Jagiełłę.
W XIX wieku powstały nowoczesne wodociągi i kanalizacja.
Już w 1826 roku wymieniono drewniane rury na żelazne.
W latach 1892-1894 wybudowano stację pomp "Stare Bielany".
Zabytkowe obiekty są dziś udostępniane zwiedzającym.
W 1893 roku powołano Miejskie Zakłady Wodociągowe - "Wasserwerk der Stadt Thorn", których tradycję kontynuują dzisiaj "Toruńskie Wodociągi" Sp. z o.o.
Toruń stacja wodociągów miejskich na Bielanach
Wydawca: Dr Trenkler, Leipzig, ca. 1900
Źródło: Kujawsko - Pomorska Biblioteka Cyfrowa ; Identyfikator zasobu: oai:kpbc.umk.pl:37933 ;
Lokalizacja oryginału: Biblioteka Uniwersytecka w Toruniu; pocztówka - sygnatura 363.
Szczególnie godnym polecenia źródłem wiadomości o historii toruńskich wodociągów jest publikacja wydana w 100-lecie utworzenia Miejskich Zakładów Wodociągowych.
100-lecie nowoczesnych wodociągów toruńskich : 1893-1993.
Toruń : WPWiK : "Turpress", 1993 .
Sygnatura SIRr VIII/T-150a
Na opracowanie składają się następujące artykuły:
- Andrzej Kola - Pozyskiwanie wody oraz problem ścieków w średniowiecznym Toruniu
- Bogusław Dybaś - Z zagadnień uzyskiwania wody i likwidacji nieczystości w Toruniu nowożytnym (XVI-XIX w.)
- Tadeusz Felski, Marian Hejnowicz, Henryk Pawluk - Wodociągi i kanalizacja w ostatnim stuleciu (1893-1993).
Polecamy również dostępne w Informatorium opracowania:
Robert Kola, Leszek Kotlewski
Drewniane wodociągi Torunia : (1.poł. XIV w.-pocz. XIX w.)
Toruń : Regionalny Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków, 2003.
Sygnatura SIRr VIII/T-150
Helena Piskorska
Dawne wodociągi Torunia w świetle źródeł archiwalnych
s. 304-310
Zapiski Towarzystwa Naukowego w Toruniu
Tom VIII - za III-IV kwartał 1931 r. - Nr 1-12
Sygnatura SIRr II/3-1929-1931
Przepisy miejscowe o zaopatrzeniu ludności w wodę oraz o usuwaniu nieczystości i wód opadowych w Toruniu : zarządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 19 stycznia 1937 roku / Zarząd Miejski w Toruniu. - Toruń : Państwowe Toruńskie Zakłady Graficzne, 1948.
Sygnatura MAG 33726
Poza tym w Książnicy Kopernikańskiej dostępne są XIX-wieczne przepisy administracyjne niemieckie i memorandum z 1891 roku w sprawie budowy w Toruniu systemu wodociągów i kanalizacji.
Ortsstatut betreffend den Anschluss der Grundstücke an die Kanalisation und die Wasserleitung der Stadt Thorn. - Thorn : Thorner Ostdeutschen Zeitung, 1893.
Sygnatura MAG 52513
Ortsstatut und Polizei : Verordnung betreffend die Räumung der Fäkaliengruben und Abfuhr deren Inhalts in den nicht kanalisierten Teilen der Stadt Thorn und deren Vorstädte einschl. Thorn - Mocker / Die Polizei-Verwastung. - [Thorn : b.w., 1911] .
Sygnatura MAG 230675
Denkschrift betreffend den Bau einer Zentral-Wasserleitung und Schwemm-Canalisation für die Stadt Thorn / [Der Magistrat]. - Thorn : E. Lambeck, 1891.
Sygnatura MAG 29105