Kwestya społeczna : przyczynek do zrozumienia jej istoty i rozwiązania jej / Ks. Biederlak T.J. (profesor Uniwersytetu Gregoryańskiego w Rzymie) ; z siódmego wydania niemieckiego przełożył za zezwoleniem autora Dr. T. Rzymski
Joseph
Biederlak, Kwestya społeczna: przyczynek
do zrozumienia jej istoty i rozwiązania jej, przeł. T. Rzymski, Poznań
1908.
Powstanie
terminu katolickiej nauki społecznej[1]
związane jest z encykliką Rerum novarum
wydaną w 1891 r. przez papieża Leon XIII, w której opowiadał się za uczciwą
płacą, prawami robotników oraz związkami zawodowymi, dzięki czemu został
nazwany papieżem robotników[2].
W
swojej książce Biederlak zastanawiał się, jak zmienić warunki życia społecznego
na lepsze. Poruszał takie zagadnienia, jak kwestia socjalna, wolność
gospodarcza i liberalizm ekonomiczny, socjalizm, chrześcijańska nauka o
gospodarstwie i społeczeństwie, kwestia agrarna, kwestia robotnicza, kwestia
rzemieślnicza, braki w przemyśle handlowym, kwestia kobieca.
Joseph
Biederlak (1845–1913) ukończył szkołę średnią w Münster oraz dwuletnie studia
teologiczne w Innsbrucku. W 1864 r. wstąpił do Towarzystwa Jezusowego, gdzie w
1877 r. obronił doktorat. Następnie odbył dwuletni specjalny kurs prawa
kanonicznego w Rzymie. W 1882 r. uzyskał habilitację z prawa kanonicznego,
teologii moralnej i pastoralnej w Innsbrucku. Od 1897 r. wykładał prawo
kanoniczne w Gregorianie, a od 1899 r. jednocześnie piastował urząd rektora
Collegium Germanicum. Jesienią 1909 r. powrócił do Innsbrucku i kontynuował tam
naukę. Jako jeden z pierwszych skierował zainteresowanie duchowieństwa na
kwestię społeczną. W 1893 r. otworzył własną uczelnię, na której wprowadził i
rozwijał tę dziedzinę nauki, co było innowacją na wydziałach teologicznych. W
1895 ukazało się jego dzieło Kwestia społeczna.
Wydał również Zagadnienia teologiczne o
ruchu związkowym (1910) oraz liczne artykuły na temat nowo pojawiających
się problemów społecznych (np. moralnego uzasadnienia strajków robotniczych).
Wywarł niejednokrotnie pionierski wpływ i uchodził za autorytet w swojej
dziedzinie[3].
Dzieło
tłumaczył doktor T. Rzymski, a właściwie Teodor Kubina (1880–1951), czyli
polski duchowny rzymskokatolicki, pierwszy biskup diecezjalny diecezji
częstochowskiej. W czasie studiów teologicznych na Papieskim Uniwersytecie
Gregoriańskim w Rzymie napisał wiele artykułów o tematyce społecznej, które
były publikowane w czasopismach polskich i niemieckich. Duży wpływ na jego
poglądy mieli Joseph Biederlak i Włodzimierz Piątkiewicz (opiekun polskich
studentów). Uzyskał podwójny doktorat z filozofii (1904) i teologi (1907). W
czasie posługi duszpasterskiej cały czas angażował się w sprawy społeczne,
należał do wielu stowarzyszeń oświatowych, kulturalnych i społeczno-religijnych[4].
Księgarnia
św. Wojciecha w Poznaniu – oficyna publikująca książkę – była dziełem
arcybiskupa Floriana Stablewskiego (1841–1906) Od 1891 r. był on prymasem
polski, arcybiskupem gnieźnieńskim i poznańskim. To on rozpoczął wydawanie w
1895 r. „Przewodnika Katolickiego”. W 1896 powołał Księgarnię św. Wojciecha,
która miała się zajmować sprzedażą czasopism i książek wydawanych przez
arcybiskupstwo. W końcu w 1899 r. po nabyciu drukarni powołano Drukarnię i
Księgarnię św. Wojciecha. Jej siedziba znajdowała się przy ul. św. Marcina 69,
gdzie wybudowano Dom Katolicki. Mieściły się tu drukarnia, księgarnia, sala
zebrań, sala teatralna, biblioteka i biura[5].
[1] To nauczanie Kościoła
Katolickiego, które odnosiło się do zbiorowych problemów społeczności,
dotyczyło najbiedniejszej części społeczeństwa, było odpowiedzią na zachodzące
przemiany społeczno-polityczne w XIX w.
[2] Leon XIII,
https://pl.wikipedia.org/wiki/Leon_XIII (dostęp: 28.10.2024).
[3] W. Kratz, Biederlack, Franz Joseph Bernhard, https://www.deutsche-biographie.de/sfz4393.html (dostęp:
28.10.2024).
[4] Teodor Kubina,
https://pl.wikipedia.org/wiki/Teodor_Kubina#cite_note-tr%C4%85bka-2 (dostęp:
28.10.2024).
[5] Drukarnia i
Księgarnia św. Wojciecha w Poznaniu: księga jubileuszowa, Poznań 1929.