Suum cuique! (Każdemu co swego) : rzecz o położeniu przed laty chłopa u nas a w innych krajach
Suum cuique! (Każdemu co swego): rzecz o
położeniu przed laty chłopa u nas a w innych krajach,
Gdańsk 1900.
Jest
to 34-stronicowa odbitka tekstu nieznanego autora z „Dziennika Poznańskiego”,
wydana w Gdańsku drukiem Bernarda Milskiego w 1900 r. Użyta przez autora
łacińska fraza „Suum cuique!” (pol. „oddać każdemu to, co mu się należy”)
odnosiła się do zmian zachodzących w zaborze pruskim w latach 1808–1850, czyli
w czasie reformy uwłaszczenia chłopów (nadania im prawa własności do posiadanej
przez nich ziemi oraz zniesienia obciążeń feudalnych – pańszczyzny, czynszu).
Utwór
stanowi polemikę, „aby odpierać zarzuty jakoby źle obchodzono się z chłopem
polskim, ma stanowić cenne źródło, aby bronić własnej przeszłości”. Utwór
zawiera krótki zarys sytuacji chłopa w XVIII i XIX w. w Irlandii i Francji, na
Śląsku (który w tym czasie należał do Prus) oraz w dawnej Polsce.
Stosunki
panujące na polskiej wsi w XVIII w. autor określa mianem patriarchalnych.
Uważa, że były one nie gorsze niż w innych krajach. Przypomina o prawie z 19
kwietnia 1792 r. w sprawie sprzedaży królewszczyzn, które osiadłych tam
włościan uwłaszczyło na użytkowanej przez nich ziemi. Ustawa ta jednak nie
weszła w życie na skutek II rozbioru Polski.
„Dziennik
Poznański”, w którym ukazał się pierwowzór druku, był wydawany w latach
1859–1939. Jego założycielem był Hipolit Cegielski[1].
[1] Dziennik Poznański, https://pl.wikipedia.org/wiki/Dziennik_Pozna%C5%84ski
(dostęp: 23.10.2024).