Tomasz Łabuszewski
Wydawca: Instytut Pamięci Narodowej
Warszawa 2017
Sygnatura SIRr VIb/9-54
5 Brygada Wileńska AK to jedna z najbardziej zasłużonych i najdłużej działających (1943-1947) jednostek polskiego podziemia niepodległościowego.
Dowodził nią mjr Zygmunt Szendzielarz "Łupaszka"
Brygadę charakteryzowała niezwykła zdolność do samoodtwarzania w momentach szczególnie tragicznych.
Brygada zerwała z typowa dla konspiracji antykomunistycznej zasada przypisania do konkretnego obszaru działania.
Jej szwadrony operowały jednocześnie na bardzo rozległych obszarach ciągnących się od Podlasia, Białostocczyzny, poprzez Mazury, Warmię, aż po Bory Tucholskie i Pomorze Środkowe.
Formacja ta potrafiła z powodzeniem funkcjonować w warunkach konspiracyjnej pustki, dostosowując swój model działania do aktualnych możliwości.
Tworzyli ją wyjątkowi żołnierze, zwykle mający za sobą bogata konspiracyjną przeszłość wileńską.
Łączyło ich braterstwo broni, bojowe doświadczenie i gorący patriotyzm.
Wszystko to sprawiło, że 5 Brygada Wileńska AK stała się szczególnie groźnym i nieprzewidywalnym przeciwnikiem komunistów.
Przekonali się o tym zwłaszcza w 1946 roku funkcjonariusze UB i MO z Polski Północnej.
Publikacja opisuje najbardziej spektakularny i widowiskowy etap w działalności 5 Brygady Wileńskiej AK, kiedy to po wygaszeniu działań na Białostocczyźnie przeniosła się ona na teren północnej Polski.
To historia nieuchwytnych lotnych patroli, przemierzających dziennie setki kilometrów, to szlak bojowy znaczony 27 rozbitymi posterunkami MO i placówkami UB.
To wreszcie historia niezwykłej zbiorowości żołnierzy 5 Brygady – młodych ludzi z Kresów, dla których walka o wolną Polskę była sprawą najważniejszą.