Moje dawne Skrwilno

 

Aleksander Ziółkowski,
Zygmunt Ciepliński,
Andrzej Ziółkowski 

Moje dawne Skrwilno

Wydawnictwo Naukowe ASKON 

Warszawa 2013

Sygnatura SIRr VIII/In-Skrwilno-1

Ta niezwykła publikacja, której część powstała w rękopisie siedemdziesiąt lat temu, dotyczy lat trzydziestych i czterdziestych XX wieku.

Składa się ze wspomnień dwóch osób.

Aleksander Ziółkowski (192-2004), urodził się w Skrwilnie i mieszkał tu do połowy 1946 roku.

W latach 1950-1951 sporządzał kilkadziesiąt stron notatek z młodości. 

Pisał tylko dla siebie i niczego nie ujawniał, ze względu na swą przeszłość żołnierza Armii Krajowej.

Zygmunt Ciepliński (ur. 1932- ) przeczytał te wspomnienia 2011 roku, jako redaktor tekstu.

Pod ich wpływem również on opisał swoje wspomnienie Skrwilna z okresu okupacji i okresu powojennego do 1947 roku.

Wspomniał między innymi o akcji zbrojnej podziemia antykomunistycznego z 12 listopada 1947 roku w Okalewie.

Temu wydarzeniu poświęcona jest trzecia część książki autorstwa Andrzeja Ziółkowskiego. 

Autor opracowania ujawnił ukryta prawdę o wypadkach lat czterdziestych  związanych z umacnianiem się władzy ludowej.

Historia została bardzo starannie udokumentowana szeregiem dokumentów wplecionych w tekst narracji.

Kpt. Alojzy Bruski "Grab"

Alicja Paczoska-Hauke

Kpt. Alojzy Bruski "Grab"
Żołnierz ZWZ-AK-DSZ na Pomorzu

Wydawca: Instytut Pamięci Narodowej

Warszawa 2021

Sygnatura SIRr IIIB/Bruski Alojzy

Alojzy Bruski urodził się w 1914 roku w Piechowicach na Kaszubach w zamożnej rodzinie chłopskiej.

W 1939 roku w czasie kampanii wrześniowej odznaczył się w bojach o Miłosną w obronie Warszawy.

Kapitan Alojzy Bruski  był bohaterem antyniemieckiej konspiracji na Pomorzu.

Organizował tu struktury Związku Walki Zbrojnej  i Armii Krajowej.

Był dowódcą największego oddziału partyzanckiego AK w Borach Tucholskich.

Był też uczestnikiem drugiej powojennej konspiracji niepodległościowej na Pomorzu.

9 czerwca 1945 roku został aresztowany w Bydgoszczy przez funkcjonariuszy Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego. 

17 września 1946 roku, odarty z godności oficerskiej i pozbawiony praw, został pozbawiony życia strzałem w tył głowy w kotłowni ponurego więzienia we Wronkach.

Przez pół wieku, jako żołnierz wyklęty, skazany był też przez cenzurę na zapomnienie.

Uwolnić z niepamięci - Cz. 1

 

Uwolnić z niepamięci

Bohaterowie bydgoskiej "Łączki".

Cz. 1 

teksty: 

Alicja Paczoska-Hauke, 

Magdalena Basińska

Wydawca: Instytut Pamięci Narodowej

Bydgoszcz 2021

Sygnatura SIRr IIIA/150.01

Książka poświęcona jest żołnierzom Armii Krajowej i Zrzeszania Wolność i Niezawisłość, którzy zostali zamordowani w Bydgoszczy przez komunistyczny Urząd Bezpieczeństwa w  latach 1945-1952.

Wyroki w ich sprawach wydawał Wojskowy Sąd Rejonowy w Bydgoszczy.

Egzekucje wykonywano w Więzieniu Karno - Śledczym przy Wałach Jagiellońskich w Bydgoszczy.

Urząd Bezpieczeństwa dokonywał potajemnych pochówków swoich ofiar we wspólnej mogile w kwaterze więziennej na Cmentarzu Komunalnym przy ul. Kcyńskiej w Bydgoszczy,

Biuro Poszukiwań  i Identyfikacji Instytutu Pamięci Narodowej prowadziło w latach 2018-2919 prace archeologiczne na kwaterze, w czasie których udało się odnaleźć i częściowo zidentyfikować szczątki ciał zamordowanych żołnierzy podziemia niepodległościowego.

W książce znalazły się biografie następujących żołnierzy:

- st. sierż. Ludwik Augustyniak ps. "Cygan"

- st. sierż. Florian Dutkiewicz ps. "Jawor"

- por. Tadeusz Antoni Ośko ps. "Sęp"

- Zbigniew Rostek ps. "Piotr"

- Tadeusz Stankiewicz  ps."Ćwiek"

W książce opisano ich walkę z reżimem komunistycznym, okoliczności aresztowania, przesłuchania, przebieg procesu, egzekucje i potajemne pochówki.

Tadeusz Ośko "Sęp"

 

Alicja Paczoska-Hauke, 

Szymon Nowak

Tadeusz Ośko "Sęp"

Wydawca: Instytut Pamięci Narodowej

Warszawa 2021

Sygnatura SIRr IIIB/Ośko Tadeusz

Książka jest biografia Tadeusza Ośko - żołnierza Armii Krajowej (ZWZ-AK) i Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość (WiN).

W czasie wojny uczestniczył w konspiracji w Łowiczu i walczył oddziałach partyzanckich w na Zamojszczyźnie.

Od lutego 1945 roku działał w konspiracji antykomunistycznej w Bydgoszczy.

Bywa uznawany za pierwowzór tytułowego "Pułkownika Kwiatkowskiego" bohatera filmu Kazimierza Kutza, granego przez Marka Kondrata.

W czasie brawurowych akcji kontrolował powstające posterunki milicji i siedziby Urzędów Bezpieczeństwa i uwalniał aresztowanych członków polskiej konspiracji.

Za wierność swoim ideałom został 27 listopada 1946 roku stracony na mocy wyroku Wojskowego Sadu Rejonowego w Bydgoszczy w Więzieniu Karno-Śledczym przy Wałach Jagiellońskich.

Miał wówczas 33 lata.

Dopiero w 2018 roku dzięki poszukiwaniom archeologów z Instytutu Pamięci Narodowej udało się odnaleźć miejsce jego pochówku.

5 Brygada Wileńska AK na Pomorzu, Warmii i Mazurach 1945-1947

 

Tomasz Łabuszewski

5 Brygada Wileńska AK na Pomorzu, Warmii i Mazurach 1945-1947 

Wydawca: Instytut Pamięci Narodowej

Warszawa 2017

Sygnatura SIRr VIb/9-54

5 Brygada Wileńska AK  to jedna z najbardziej zasłużonych i najdłużej działających (1943-1947) jednostek polskiego podziemia niepodległościowego.

Dowodził nią mjr Zygmunt Szendzielarz "Łupaszka"

Brygadę charakteryzowała niezwykła zdolność do samoodtwarzania w momentach szczególnie tragicznych.

Brygada zerwała z typowa dla konspiracji antykomunistycznej zasada przypisania do konkretnego obszaru działania.

Jej szwadrony operowały jednocześnie na bardzo rozległych obszarach ciągnących się od Podlasia, Białostocczyzny, poprzez Mazury, Warmię, aż po Bory Tucholskie i Pomorze Środkowe.

Formacja ta potrafiła z powodzeniem funkcjonować w warunkach konspiracyjnej pustki, dostosowując swój model działania do aktualnych możliwości.

Tworzyli ją wyjątkowi żołnierze, zwykle mający za sobą bogata konspiracyjną przeszłość wileńską.

Łączyło ich braterstwo broni, bojowe doświadczenie i gorący patriotyzm.

Wszystko to sprawiło, że 5 Brygada Wileńska AK stała się szczególnie groźnym i nieprzewidywalnym przeciwnikiem komunistów.

Przekonali się o tym zwłaszcza w 1946 roku funkcjonariusze UB i MO z Polski Północnej.

Publikacja opisuje najbardziej spektakularny i widowiskowy etap w działalności 5 Brygady Wileńskiej AK, kiedy to po wygaszeniu działań na Białostocczyźnie przeniosła się ona na teren północnej Polski. 

To historia nieuchwytnych lotnych patroli, przemierzających dziennie setki kilometrów, to szlak bojowy znaczony 27 rozbitymi posterunkami MO i placówkami UB. 

To wreszcie historia niezwykłej zbiorowości żołnierzy 5 Brygady – młodych ludzi z Kresów, dla których walka o wolną Polskę była sprawą najważniejszą. 

Wąbrzeźno i powiat wąbrzeski w latach 1945-1956

 

Wąbrzeźno i powiat wąbrzeski w latach 1945-1956 

Szkice z dziejów politycznych

pod redakcją Remigiusza Ławniczaka
przy współpracy Reginy Dąbkowskiej

Wydawca: Wąbrzeskie Zakłady Graficzne 

Wąbrzeźno 2021

Sygnatura SIRr VIII/W-16

Przedstawiamy publikację poświęconą historii Wąbrzeźna i powiatu wąbrzeskiego w pierwszych latach po II wojnie światowej

To okres kiedy komuniści z sowiecką pomocą przejmowali w Polsce władzę, stosując terror i represje, likwidując przeciwników politycznych.

Książka składa się z siedmiu artykułów napisanych przez pracowników Instytutu Pamięci Narodowej oraz lokalnych  badaczy.

Remigiusz Ławniczak - Powiat wąbrzeski w pierwszych latach po II wojnie światowej i obecnie

Remigiusz Ławniczak - Postawy i nastroje społeczne w powiecie wąbrzeskim w 1945 r. na tle kształtującego się reżimu komunistycznego i działalności Armii Czerwonej

Regina Dąbkowska - Zarys działalności oddziału Henryka Siwonia "Ruczaja"

Alicja Paczoska-Hauke - Grupa zbrojna por. Jana Fursy (27 maj - 21 październik 1945 r.)

Grzegorz Banaś - Powiatowy Urząd Bezpieczeństwa w Wąbrzeźnie w latach 1945-1948. Powstanie, struktura, kadry

Grzegorz Banaś - Funkcjonowanie wąbrzeskiego aresztu w pierwszej połowie 1945 r. w sprawozdaniach kierownika Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Wąbrzeźnie. Udokumentowane ucieczki z aresztu w latach 1945-1956

ks. Paweł Dąbrowski - Epizody z historii wąbrzeskiego sadu  i aresztu