Tadeusz Ośko "Sęp"

 

Alicja Paczoska-Hauke, 

Szymon Nowak

Tadeusz Ośko "Sęp"

Wydawca: Instytut Pamięci Narodowej

Warszawa 2021

Sygnatura SIRr IIIB/Ośko Tadeusz

Książka jest biografia Tadeusza Ośko - żołnierza Armii Krajowej (ZWZ-AK) i Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość (WiN).

W czasie wojny uczestniczył w konspiracji w Łowiczu i walczył oddziałach partyzanckich w na Zamojszczyźnie.

Od lutego 1945 roku działał w konspiracji antykomunistycznej w Bydgoszczy.

Bywa uznawany za pierwowzór tytułowego "Pułkownika Kwiatkowskiego" bohatera filmu Kazimierza Kutza, granego przez Marka Kondrata.

W czasie brawurowych akcji kontrolował powstające posterunki milicji i siedziby Urzędów Bezpieczeństwa i uwalniał aresztowanych członków polskiej konspiracji.

Za wierność swoim ideałom został 27 listopada 1946 roku stracony na mocy wyroku Wojskowego Sadu Rejonowego w Bydgoszczy w Więzieniu Karno-Śledczym przy Wałach Jagiellońskich.

Miał wówczas 33 lata.

Dopiero w 2018 roku dzięki poszukiwaniom archeologów z Instytutu Pamięci Narodowej udało się odnaleźć miejsce jego pochówku.

5 Brygada Wileńska AK na Pomorzu, Warmii i Mazurach 1945-1947

 

Tomasz Łabuszewski

5 Brygada Wileńska AK na Pomorzu, Warmii i Mazurach 1945-1947 

Wydawca: Instytut Pamięci Narodowej

Warszawa 2017

Sygnatura SIRr VIb/9-54

5 Brygada Wileńska AK  to jedna z najbardziej zasłużonych i najdłużej działających (1943-1947) jednostek polskiego podziemia niepodległościowego.

Dowodził nią mjr Zygmunt Szendzielarz "Łupaszka"

Brygadę charakteryzowała niezwykła zdolność do samoodtwarzania w momentach szczególnie tragicznych.

Brygada zerwała z typowa dla konspiracji antykomunistycznej zasada przypisania do konkretnego obszaru działania.

Jej szwadrony operowały jednocześnie na bardzo rozległych obszarach ciągnących się od Podlasia, Białostocczyzny, poprzez Mazury, Warmię, aż po Bory Tucholskie i Pomorze Środkowe.

Formacja ta potrafiła z powodzeniem funkcjonować w warunkach konspiracyjnej pustki, dostosowując swój model działania do aktualnych możliwości.

Tworzyli ją wyjątkowi żołnierze, zwykle mający za sobą bogata konspiracyjną przeszłość wileńską.

Łączyło ich braterstwo broni, bojowe doświadczenie i gorący patriotyzm.

Wszystko to sprawiło, że 5 Brygada Wileńska AK stała się szczególnie groźnym i nieprzewidywalnym przeciwnikiem komunistów.

Przekonali się o tym zwłaszcza w 1946 roku funkcjonariusze UB i MO z Polski Północnej.

Publikacja opisuje najbardziej spektakularny i widowiskowy etap w działalności 5 Brygady Wileńskiej AK, kiedy to po wygaszeniu działań na Białostocczyźnie przeniosła się ona na teren północnej Polski. 

To historia nieuchwytnych lotnych patroli, przemierzających dziennie setki kilometrów, to szlak bojowy znaczony 27 rozbitymi posterunkami MO i placówkami UB. 

To wreszcie historia niezwykłej zbiorowości żołnierzy 5 Brygady – młodych ludzi z Kresów, dla których walka o wolną Polskę była sprawą najważniejszą.