Michał P. Wiśniewski
Ewangelicka Atlantyda
Zapomniane cmentarze województwa kujawsko-pomorskiego
Prelekcja
9 listopada 2017
Książnica Kopernikańska w Toruniu
W czwartek 9 listopada 2017 roku o godz. 18.00 w Książnicy Kopernikańskiej przy ul. Słowackiego 8 w Toruniu odbyła się prelekcja Michała P. Wiśniewskiego zatytułowana "Ewangelicka Atlantyda. Zapomniane cmentarze województwa kujawsko-pomorskiego".
Imprezę zorganizowała pani Katarzyna Kluczwajd w ramach cyklu spotkań "Toruń miasto zabytków".
Michał P. Wiśniewski jest znanym w regionie społecznikiem zaangażowanym w ratowanie starych cmentarzy.
Jest prezesem zarejestrowanego w kwietniu 2017 roku "Stowarzyszenia Lapidaria. Zapomniane cmentarze Pomorza i Kujaw".
Jego członkowie działają jednak aktywnie już od 2009 roku.
Stowarzyszenie opiekuje się zapomnianymi cmentarzami - z reguły są to nekropolie innowiercze, świadczące o bogatym, urozmaiconym i wielokulturowym dziedzictwie regionu Pomorza i Kujaw.
Członkowie stowarzyszenia dokumentują i inwentaryzują zapomniane cmentarze, wyszukują archiwalnych informacji o ich istnieniu.
Kolejnym polem działalności Stowarzyszenia Lapidaria jest porządkowanie cmentarzy i działania renowacyjne.
W końcu stowarzyszenie prowadzi również akcje edukacyjną i upowszechnia wiedzę o innowierczych cmentarzach.
Więcej informacji na temat Stowarzyszenia Lapidaria znaleźć można na stronie stowarzyszenia i Facebooku:
http://lapidaria.wikidot.com/stowarzyszenie
https://www.facebook.com/lapidariakujpom/
Michał P. Wiśniewski na początku swego wystąpienia wyjaśnił, skąd wziął się tytuł wykładu "Ewangelicka Atlantyda".
Obecnie wiele cmentarzy zostało bez swoich opiekunów - dawnych gmin wyznaniowych.
Współcześni włodarze i mieszkańcy nie widzą związku opuszczonych nekropoli z własna przeszłością i dziedzictwem historyczno-kulturowym regionu.
Goście usłyszeli rownież kilka słów o samym Stowarzyszeniu Lapidaria i jego działalności.
Członkowie stowarzyszenia wykonali olbrzymią prace inwentaryzacyjną, przygotowując spisy zapomnianych cmentarzy w poszczególnych gminach oraz spis cmentarzy żydowskich.
Sporządzono również spis zmarłych na podstawie inskrypcji nagrobnych.
Obecnie w województwie kujawsko-pomorskim jest 1820 zapomnianych cmentarzy.
78% z nich to cmentarze ewangelickie.
Zebrani dowiedzieli się jakie rodzaje zapomnianych cmentarzy występują w naszym regionie, obejrzeli mapy z rozmieszczeniem cmentarzy, zapoznali się z ich ilością w poszczególnych powiatach i gminach.
Szczególnie w pamięci zapadło mi stwierdzenie, że cmentarz bez nagrobków to także cmentarz.
Często nie zdajemy sobie sprawy, że o istnieniu cmentarza decyduje istnienie grobów znajdujących się pod ziemią.
Jeśli pod jakimś terenem są groby to nie ma znaczenia czy na powierzchni stoją nagrobki czy ich nie ma, czy jest polana, czy rosną krzaki lub drzewa, czy w końcu mamy wyasfaltowany parking czy boisko - dalej miejsce to jest cmentarzem.
Michał P. Wiśniewski opowiadał również o dziejach cmentarzy, o ich organizacji, o tworzeniu ich według kryteriów wyznaniowych a nie religijnych, o datowaniu ich wieku.
Kolejną częścią prelekcji było przedstawienie losów cmentarzy po 1945 roku.
Zebrani usłyszeli i zobaczyli wiele przykładów od całkowitej likwidacji do renowacji.
Dowiedzieliśmy się o działalności Stowarzyszenia Lapidaria w sferze porządkowania cmentarzy i renowacji nagrobków
Odnowiono już 32 cmentarze.
Obejrzeliśmy zdjęcia z prac porządkowych.
Prelegent podkreślił dużą rolę zainteresowania lokalnych władz i okolicznych sąsiadów losami cmentarza.
Na slajdach pokazano wiele zdjęć uratowanych tablic, krzyży, płyt, inskrypcji.
Ostatnią częścią prelekcji było omówienie przykładów sztuki sepulkralnej spotykanej na zapomnianych cmentarzach.
Obejrzeliśmy stare pomniki nagrobne, postumenty, stele, nagrobki, krzyże, rzeźby i płaskorzeźby.
Michał P. Wiśniewski opisał najczęściej występujące motywy i stylizacje.
Stowarzyszenie Lapidaria co 2 tygodnie organizuje akcje porządkowania cmentarzy.
Zaprasza wszystkich chętnych wolontariuszy do włączenia się do tych prac.
Aktualne informacje o działalności stowarzyszenia znajdują się na jego profilu na Facebooku:
https://www.facebook.com/lapidariakujpom/
