Marian Hirsz - Nieustraszeni

 

Marian Hirsz

Nieustraszeni
66 Kaszubski Pułk Piechoty
im. Marszałka Józefa Piłsudskiego 1919-1939 

Wydawnictwo Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego

Gdańsk 2017

Sygnatura SIRr XXV/80

66 Kaszubski Pułk Piechoty im. Marszałka Józefa Piłsudskiego powstał w pierwszej połowie października 1919 roku w Poznaniu. 

Kadrę wydzieliły pułki Toruński i Grudziądzki. 

Wszystkie wymienione oddziały wchodziły w skład formującej się w tym czasie Pomorskiej Dywizji Strzelców. 

Skład osobowy pułku był jednolity. 

Organizacja pułku postępowała bardzo szybko.

Już w końcu stycznia 1920 roku trzy bataliony strzeleckie ćwiczyły na płacach Torunia.

W ostatnich dniach maja pułk był gotowy  do wymarszu w pole.

Zarówno kadra, jak i szeregowi pochodzili z Kaszub i Pomorza.

66 Kaszubski Pułk Piechoty był w okresie międzywojennym jedna z ważniejszych formacji wojskowych na Pomorzu.

To Chełmno od 1923 do 1939 roku było miejscem stacjonowania pułku.

Na cmentarzu w Chełmnie znajduje sie zbiorowa mogiła żołnierzy poległych  w czasie II wojny światowej , w tym groby oficerów i podoficerów 66 kaszubskiego pułku.

W Chełmnie zachowały się też budynki koszarowe.

Autor opracowania Marian Hirsz dotarł do wielu dotychczas nieznanych źródeł ilustrujących dzieje kaszubskiego pułku.

Na szczególna uwagę zasługują liczne wspomnienia i relacje żołnierzy z tej jednostki oraz ich rodzin.

Pasjonująco przedstawiono historie powstania pułku oraz jego szlak bojowy w okresie wojny polsko-bolszewickiej.

Ważnym elementem książki jest prezentacja życia codziennego tej formacji.

Archiwum Fary Chełmińskiej

 

Marek G. Zieliński

Archiwum Fary Chełmińskiej

Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego

Bydgoszcz 2019

Sygnatura SIRr VIII/C-26

Marek Kawski jest profesor Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, kierownikiem Katedry Historii Nowożytnej i Dziekanem Wydziału Historycznego.

Jego zainteresowania badawcze obejmują Polską czasów panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego, historię miast doby nowożytnej, historie kultury miast doby nowożytnej, historie medycyny, ziemie chełmińska i demografię historyczną.

W Książnicy Kopernikańskiej dostępne są następujące publikacje, których jest autorem, współautorem lub redaktorem:

1 Archiwum Fary Chełmińskiej / Marek G. Zieliński. - Bydgoszcz : Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego 2019. 

2 Chełmno : civitas totius Prussiae metropolis XVI-XVIII w. / Marek Grzegorz Zieliński. - Bydgoszcz : Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego 2007. 

3 Cmentarze, krypty, płyty nagrobne i epitafia w Chełmnie XVI-XVIII w. / Marek G. Zieliński ; tł. tekstów epitafiów Mieczysław Józefczyk. - Chełmno : Muzeum Ziemi Chełmińskiej 2016. 

4 Kościół p.w. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Chełmnie / tekst: Marek G. Zieliński ; fotografie: Paweł Rozynkowski. - Chełmno : nakładem Katolickiego Stowarzyszenia Młodzieży przy parafii p.w. WNMP w Chełmnie [2000]. 

5 Kościół św. Jakuba Starszego i św. Mikołaja w Chełmnie / Marek G. Zieliński. - Pelplin : "Bernardinum" 2002. 

6 Kościół Świętych Piotra i Pawła w Chełmnie / Marek G. Zieliński, Anna Soborska-Zielińska. - Pelplin : Bernardinum 2005.

7 Prusy Królewskie w drugiej połowie XVI wieku: suplement. Cz. 2, Komentarz, indeksy / pod redakcją Tomasza Paneckiego i Marka Słonia ; opracowali Roman Czaja, Marcin Hlebionek, Piotr Kann, Zofia Maciakowska, Dawid Maciuszek, Krzysztof Mikulski, Tomasz Nowicki, Tomasz Panecki, Wiesław Sieradzan, Katarzyna Słomska-Przech, Paweł Swoboda, Marek G. Zieliński, Tomasz Związek ; Polska Akademia Nauk. Instytut Historii. - Warszawa : Wydawnictwo Instytutu Historii PAN 2021. 

8 Prusy Królewskie w drugiej połowie XVI wieku : suplement. Cz. 1, Mapy, plany / Polska Akademia Nauk Instytut Historii. - [Warszawa] : Instytut Historii PAN 2021. 

9 Servitium Klio : in honorem professoris Alberti Kotowski / redakcja Marek G. Zieliński, Zdzisław Biegański. - Bydgoszcz : Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego 2021. 

10 Skryptorium : prace historyczne ofiarowane Profesorowi Tomaszowi Nowakowskiemu / redakcja Dariusz Dąbrowski, Dariusz Karczewski, Marek G. Zieliński. - Bydgoszcz : Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego 2021. 

11 Szkice z historii kultury ciała / red. Walentyna Korpalska, Marek Zieliński, Wojciech Ślusarczyk ; Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu. Collegium Medicum im. Ludwika Rydygiera w Bydgoszczy. - Bydgoszcz : Collegium Medicum im. Ludwika Rydygiera 2016. 

12 Szpital Powiatowy w Chełmnie 1914-2014 / Marek G. Zieliński. - Chełmno : Szpital Powiatowy ; Wrocław : Wydawnictwo ZET 2014.

Monografia "Archiwum Fary Chełmińskiej" poświęcony jest archiwum parafialnemu, którego zasób stanowi materiał aktowy dotyczący losów kościoła i parafii Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Chełmnie, ale także funkcjonujących na terytorium parafii wspólnot zakonnych, szpitala Ducha Świętego, dekanatu chełmińskiego i w dalszej kolejności diecezji chełmińskiej.

Akta tworzące zasób Archiwum Fary Chełmińskiej to przede wszystkim inwentarze wyposażenia kościoła, fundacje mszalne, księgi rachunkowe, akta nieruchomości parafialnych, prac remontowych , szpitala Ducha Świętego, księgi metrykalne, zbiory rachunków i pokwitowań.

Archiwum Fary Chełmińskiej obejmuje także zbiory o charakterze bibliofilskim oraz muzealnym, w tym starodruki, dewocjonalia, materiał ikonograficzny, klisze drukarskie, plany, mapy, tablice poglądowe, grafiki, obrazy, tłoki pieczętnę, stemple.

Zachowały się także księgi liturgiczne, kalendarze kościelne, czasopisma, książki z księgozbiorów proboszczów, z biblioteki parafialnej, druki chełmińskich poligrafów, listy pasterskie, plany sytuacyjne parceli kościelnych.

Efektem badań autora było stworzenie inwentarza katalogującego zbiór archiwaliów parafii Wniebowzięcia Maryi Panny w Chełmnie.

Archiwum liczy 22,5 metrów bieżących akt.

Prace porządkowo-inwentaryzacyjne przeprowadził w latach 2002-2004 prof. Marek Zaborski.

Prace zabezpieczające, w tym introligatorskie, przeprowadziła Anna Soborska-Zielińska.

Inwentarz obejmuje nie tylko rzeczywiste jednostki, ale także te, które zostały przejęte do innych zbiorów bądź już nie istnieją.

Opracowanie podzielone jest na dwie części.

Część pierwsza obejmuje następujące rozdziały:

- Wstęp

- Z przeszłości parafii pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Chełmnie

- Dzieje zbiorów archiwalno-bibliotecznych fary chełmińskiej

- Nazwa Archiwum

- Zasób

- Struktura Inwentarza 

- Bibliografia

Część drugo opracowania tworzy Inwentarz Archiwum Fary Chełmińskiej.

Inwentarz odnotowuje 1887 pozycji.

Uzupełniają go Inwentarz przedmiotowy oraz Indeks osobowy.

30 stycznia 2016 roku Archiwum Fary Chełmińskiej zostało przekazane w depozyt do Archiwum Akt Dawnych Diecezji Toruńskiej.

Chełmiński słownik biograficzny. T. 2

 

Stefan Rafiński

Chełmiński słownik biograficzny. T. 2 

Wydawnictwo Muzeum Ziemi Chełmińskiej

Chełmno 2015

Sygnatura SIRr IIIA/67a

Stefan Rafiński to zasłużony chełmiński biograf, historyk i regionalista.

Jest  autorem wielu książek i artykułów naukowych.

W Książnicy Kopernikańskiej dostępne są jego następujące publikacje:

• Bonifacy Łazarewicz / Stefan Rafiński. - Grudziądz : Polskie Towarzystwo Historyczne 1978. 
• Chełmiński słownik biograficzny. T. 2 / Stefan Rafiński. - Chełmno : Wydawnictwo Muzeum Ziemi Chełmińskiej 2015. 
• Chełmiński słownik biograficzny / Stefan Rafiński. - Chełmno : Wydawnictwo Muzeum Ziemi Chełmińskiej 2006. 
• Dr Jan Sujkowski, lekarz i działacz narodowy na Pomorzu / Stefan Rafiński. - Grudziądz : Polskie Towarzystwo Historyczne, 1976.
• Mały słownik biograficzny uczniów Gimnazjum Chełmińskiego z XIX i pocz. XX w. / Stefan Rafiński. - Chełmno : Wydawnictwo Muzeum Ziemi Chełmińskiej 2020. 
• Mieczysław Łyskowski / Stefan Rafiński. - Grudziądz : Polskie Towarzystwo Historyczne, 1978. 
• Nauczanie języka polskiego w gimnazjum chełmińskim w latach 1840-1849 / Stefan Rafiński. - Toruń : UMK 1971. 
• Nieznane przyczynki do biografii prof. dr. med. Ludwika Rydygiera / Stefan Rafiński. - Warszawa : PWN, 1978.
• Objazdowa działalność Teatru Miejskiego w Grudziądzu na Pomorzu w okresie międzywojennym / Stefan Rafiński ; Gdańskie Towarzystwo Naukowe Wydział I Nauk Społecznych i Humanistycznych. - Gdańsk : Gdańskie Towarzystwo Naukowe, 1990. 
• Portret zapomnianego dziennikarza pomorskiego Jana Michała Rakowskiego / Stefan Rafiński. - Grudziądz : Polskie Towarzystwo Historyczne, 1979.
• Władysław Cieszyński, dziennikarz i działacz gdański / Stefan Rafiński. - Gdańsk : Gdańskie Towarzystwo Naukowe, 1975. 
• Z dziejów Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcącego w Chełmnie / Stefan Rafiński. - Bydgoszcz : Bydgoskie Towarzystwo Naukowe, 2001. 

Szczególnym zainteresowaniem Stefana Rafińskiego cieszyła się zawsze biografistyka.

Jego dziełem jest dwutomowy "Chełmiński Słownik Biograficzny"

Tom pierwszy ukazał się w 2006 roku i liczył 325 sylwetek osób niepospolitych związanych życiem i działalnością z Chełmnem.

Tom drugi "Chełmińskiego Słownika Biograficznego" został wydany w 2015 roku. 

Obejmuje on kolejnych 190 życiorysów wybitnych chełminiaków.

Słownik prezentuje osoby wyróżniające się w dziedzinie nauki, muzyki, sztuki, medycyny, oświaty, prawa i walki o niepodległość.

Ważne miejsce w  II tomie zajęli maturzyści Gimnazjum Chełmińskiego.

Byli to zwłaszcza przyszli duchowni, którzy w okresie zaborów mieli największe możliwości oddziaływania na społeczeństwo poprzez szerzenie oświaty, mecenat nad organizacjami narodowymi oraz instytucjami o charakterze gospodarczym.

Wśród maturzystów wyróżniali się też członkowie Korpusu Kadetów, którzy chlubnie zapisali się walcząc bohatersko na frontach drugiej wojny światowej.

W słowniku znaleźli się też chełmińscy kasztelanowie, podkomorzowie, sędziowie ziemscy z okresu staropolskiego.

Uwzględniono działalność Zgromadzenia Sióstr Miłosierdzia w Chełmnie.

Nie zapomniano o profesorach  Akademii Chełmińskiej.

Kontynuacją "Chełmińskiego Słownika Biograficznego" (tom i i II) jest  "Mały słownik biograficzny uczniów Gimnazjum Chełmińskiego z XIX i pocz. XX w.", w którym znalazło się 51 biogramów absolwentów Gimnazjum Chełmińskiego.

Franciszek Wasielewski - Wspomnienia chełmińskiego lekarza (1891-1985)

 

Franciszek Wasielewski 

Wspomnienia chełmińskiego lekarza (1891-1985)

redakcja: Anna Grzeszna-Kozikowska

Wydawca: Muzeum Ziemi Chełmińskiej

Toruń Chełmno 2018

Sygnatura SIRr XXXIIc/32

Franciszek Wasilewski (1891-1985) był lekarzem, oficerem Wojska Polskiego  i działaczem społecznym.

Urodził się w Brzoziu w powiecie brodnickim wówczas w zaborze pruskim.

Studiował medycynę w Berlinie.

W czasie I wojny światowej walczył na froncie zachodnim.

W 1920 roku brał udział w walkach z bolszewikami o niepodległość Polski.

Po ukończeniu studiów medycznych powrócił w rodzinne strony i wstąpił w szeregi Wojska Polskiego.

W 1921 roku osiadł na stałe w Chełmnie.

W 1924 roku zdjął mundur i rozpoczął prace jako lekarz pediatra.

W czasie II wojny światowej trafi do obozu jenieckiego w Murnau w Bawarii.

Po wojnie kontynuował prace w służbie zdrowia w Chełmnie.

Swoje wspomnienia spisał pod koniec życia w latach 1979-1984.

Rękopis wspomnień przechowywany jest w zbiorach Biblioteki Gdańskiej PAN.

Jeszcze za życia autora rękopis został skopiowany w formie rękopisu. 

Jeden z egzemplarzy maszynopisu znajduje się w Muzeum Ziemi Chełmińskiej.

To na jego podstawie zostało przygotowane wydanie książkowe. 

Redakcji wspomnień dokonała Anna grzeszna-Kozikowska - starszy kustosz Muzeum Ziemi Chełmińskiej.

Twierdza Chełmno - przewodnik turystyczny

 

Robert Gonia, Tomasz Budzyński

Twierdza Chełmno

Przewodnik turystyczny

Wydawca: Towarzystwo Przyjaciół Dolnej Wisły

Wydanie III poprawione i uzupełnione

Świecie 2012

Sygnatura SIRr XXV/76

Autorzy przewodnika zapraszają w okolice Chełmna na wędrówkę wzdłuż dawnej Twierdzy.

Znajdują się tu zabytkowe forty i schrony sprzed I wojny światowej i z końca II wojny światowej.

Obiekty te są pochowane w lasach, na polnych pagórkach, są mało znane i rzadko odwiedzane.

Przewodnik po Twierdzy Chełmno zawiera lokalizację obiektów, ich historię, budowę, obecne zagospodarowanie i przyrodnicze znaczenie.

Schematyczne mapki w najdogodniejszy sposób pozwalają dotrzeć do większości obiektów.

Barwne zdjęcia - w tym wykonane z samolotu - pokazują obecny stan fortów i schronów, kształt i położenie.

Jacek Lewicki Wojciech Lewicki Chełmińscy myśliwi Historia i działalność Koła Łowieckiego "Orzeł" w Chełmnie Wydawca: Koło Łowieckie "Orzeł" w Chełmnie Bydgoski Dom Wydawniczy Margrafsen Chełmno 2013 Sygnatura SIRr XXI/50

 

Jacek Lewicki
Wojciech Lewicki

Chełmińscy myśliwi
Historia i działalność Koła Łowieckiego "Orzeł" w Chełmnie

Wydawca:
Koło Łowieckie "Orzeł" w Chełmnie
Bydgoski Dom Wydawniczy Margrafsen

Chełmno 2013

Sygnatura SIRr XXI/50

Monografia upamiętnia 90. rocznicę powstania Polskiego Związku Łowieckiego oraz 60. rocznicę powstania Koła Łowieckiego "Orzeł" w Chełmnie.

Księga Jubileuszowa dzieli się na dwie części.

Część pierwsza "Z kart historii łowiectwa..." ma układ chronologiczny.

Poświęcona jest dziejom łowiectwa pomorskiego i w szczególności chełmińskiego począwszy od lat zaboru pruskieg0 (1772-1918) na roku 1978 kończąc.

Osobne rozdziały autorzy poświecili myśliwskiemu "Albumowi fotograficznemu" rodziny Sczanieckich z Narwy oraz sylwetce Kazimierza Szlachetko - zasłużonego leśniczego, myśliwego i chełmińskiego działacza społecznego, założyciela Koła Łowieckiego "Leśnik/Orzeł" w 1953 roku.

Część druga "Działalność Koła Łowieckiego "Orzeł" w Chełmnie w latach 1979-2013" podzielona jest na rozdziały tematyczne.

Kolejno przedstawiono organy statutowe, członków i symbole Koła Łowieckiego "orzeł'.

Opisano obwody łowieckie i gospodarkę łowiecką.

Wiele miejsca poświęcono kulturze, etyce i tradycjom łowieckim.

Omówiono strzelectwo myśliwskie, kynologię i sokolnictwo.

Scharakteryzowano stronę internetową kola.

Osobny rozdział stanowi opowiadanie myśliwskie "Olbrzym" autorstwa Jerzego Lewickiego.

Wydawnictwo wyróżnia się niezwykle staranną edycją.

Zostało wydane na papierze kredowym, w twardej okładce.

Bardzo wzbogaca je mnóstwo kolorowych fotografii archiwalnych i współczesnych

Autorzy zadbali również o indeks osób i nazw geograficznych.

Marek G. Zieliński - Cmentarze, krypty, płyty nagrobne i epitafia w Chełmnie XVI-XVIII w.

 

Marek G. Zieliński

Cmentarze, krypty, płyty nagrobne i epitafia w Chełmnie XVI-XVIII w.

Wydawca: Muzeum Ziemi Chełmińskiej

Chełmno 2016

Sygnatura SIRr XXXIIIc/41

Prof. dr hab. Marek Grzegorz Zielinski jest dyrektorem Instytutu Historii i Stosunków Międzynarodowych na Uniwersytecie Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy.

Specjalizuje się w historii nowożytnej, historii kultury i dziejach Chełmna.

Polecamy znajdujące się w księgozbiorze regionalnym Informatorium jego książki:

• Kościół św. Jakuba Starszego i św. Mikołaja w Chełmnie / Marek G. Zieliński. - Pelplin : "Bernardinum" 2002. - Sygnatura SIRr XXXIIIb/89
• Kościół Świętych Piotra i Pawła w Chełmnie / Marek G. Zieliński, Anna Soborska-Zielińska. - Pelplin : Wydawnictwo Diecezji Pelplińskiej Bernardinum 2005. - Sygnatura SIRr XXXIV/155
• Chełmno : civitas totius Prussiae metropolis XVI-XVIII w. / Marek Grzegorz Zieliński. - Bydgoszcz : Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego 2007. - Sygnatura SIRr VIII/C-19
• Szpital Powiatowy w Chełmnie 1914-2014 / Marek G. Zieliński. - Chełmno : Szpital Powiatowy ; Wrocław : Wydawnictwo ZET 2014. - Sygnatura SIRr XXVI/21
• Cmentarze, krypty, płyty nagrobne i epitafia w Chełmnie XVI-XVIII w. / Marek G. Zieliński ; tł. tekstów epitafiów Mieczysław Józefczyk. - Chełmno : Muzeum Ziemi Chełmińskiej 2016. - Sygnatura SIRr XXXIIIc/41

Monografia  "Cmentarze, krypty, płyty nagrobne i epitafia w Chełmnie XVI-XVIII w." poświęcona jest miejscom pochówku w nowożytnym Chełmnie.

Z książki dowiemy się o dawnych zwyczajach pogrzebowych.

Zmarli byli grzebani na cmentarzach (których było dziewięć) oraz w kryptach wewnątrz kościołów.

Cmentarze znajdowały się przy kościołach oraz na zewnątrz murów miejskich.

Istniały tez cmentarze dla niekatolików.

Autor opisał również krypty i płyty nagrobne.

Płyty nagrobne (w liczbie 32) i epitafia (w liczbie 15) zachowały się tylko w trzech kościołach Chełmna.

Poznamy losy epitafiów, inskrypcje epitafijne oraz portrety trumienne.

Opisano także prace konserwatorskie.

Zbigniew Krzysztoń – Monografia chełmińskiej „czwórki”

 

Zbigniew Krzysztoń

Monografia chełmińskiej "czwórki"

Wydawca: Szkoła Podstawowa nr 4 im. Wojska Polskiego

Chełmno 2012

Sygnatura SIRr XXXI/124 

Monografia ukazała się w 50-ta rocznicę powstania Szkoły Podstawowej nr 4 im Wojska Polskiego w Chełmnie.

Obejmuje ona lata 1962-1970.

Bazę źródłowa opracowania stanowią protokoły i kroniki szkolne.

Książka dzieli się na cztery rozdziały.

Rozdział I - Ogólne informacje o historii i oświacie chełmińskiej

Rozdział II - Początki chełmińskiej "czwórki" w latach 1962-72

Rozdział III - Działalność szkoły w latach 1972-1992

Rozdział IV - Placówka wychowawcza w ostatnim dwudziestoleciu (1992-2012)

Monografia stanowi cenną pamiątkę dla uczniów i nauczycieli szkoły, której osiągnięcia zostały dzięki niej utrwalone dla kolejnych roczników.

Wacław Dokurno, Maria Gessek - Kościół na Ziemi Chełmińskiej

 

ks. Wacław Dokurno
Maria Gessek

Kościół na Ziemi Chełmińskiej
w roku jubileuszu 750-lecia diecezji chełmińskiej

Toruń 1993

Sygnatura SIRr XXXIV/196

Książka "Kościół na Ziemi Chełmińskiej" jest owocem 10 lat doświadczeń zbieranych podczas prowadzenia rekolekcji oazowych w Toruniu.

Ruch oazowy, czyli Ruch Światło-Życie przewiduje codzienną pielgrzymkę do innego kościoła w czasie rekolekcji.

W ciągu 15 dni oazy uczestnicy rekolekcji pielgrzymowali do następujących świątyń:

• dzień 1 - katedra św. Janów w Toruniu
• dzień 2 - kolegiata św. Piotra i Pawła w Kruszwicy
• dzień 3 - kościół pofranciszkański NMP
• dzień 4 - katedra św. Wojciecha w Gnieźnie
• dzień 6 - sanktuarium Matki Boskiej Bolesnej w Chełmnie
• dzień 7 - kościół św. Jakuba
• dzień 8 - proprotestancki kościół w Górsku
• dzień 9 - droga krzyżowa z Fortu VII na Barbarkę
• dzień 10 - barokowy kościół św. Piotra i Pawła
• dzień 11 - poprotestancki kościół Świętego Ducha
• dzień 14 - neogotycki kościół M. B. Zwycięskiej

Równolegle w programie rekolekcji każdego dnia był czas na modlitwę różańcową przy wizerunku Najświętszej Marii Panny.

Programowi rekolekcji odpowiada również układ książki.

Zamieszczone w niej materiały pomocnicze podzielono na 15 dni.

Są to teksty historyczne - z zakresu historii Kościoła, Polski i historii sztuki.

Ich osią tematyczną jest odwiedzana w danym dniu świątynia.

Całość poprzedza krótki zarys historii kościoła na ziemi chełmińskiej.

Czytelników powinny zainteresować następujące zagadnienia opisane w książce:

• dzieje Torunia
• kościół św. Jana w Toruniu
• ruch monatystyczny św. Benedykta - jego początki i pierwsze klasztory benedyktyńskie w Polsce
• początki chrześcijaństwa w Polsce X-XI w.
• ruch kanonicki i kolegiata św. Piotra i Pawła w Kruszwicy
• symbolika kościoła romańskiego
• prehistoria diecezji chełmińskiej
• ikonografia Zwiastowania
• ikonografia Bożego Narodzenia
• ikonografia zaśnięcia NMP
• kult obrazu Matki Bożej Nieustającej Pomocy - patronki diecezji chełmińskiej (toruńskiej)
• zakony żebracze
• symbolika kościoła gotyckiego
• kościół pofranciszkański NMP w Toruniu
• bł. Jan Łobdowczyk (?-ok. 1264)
• sanktuarium św. Wojciecha w Gnieźnie
• Drzwi Gnieźnieńskie
• Ostrów Lednicki
• rzeźba romańska w strzelnie
• św. Wawrzyniec - patron diecezji chełmińskiej
• początki diecezji chełmińskiej
• bł. Chrystian - pierwszy biskup Prus
• Henryk - Heindenreich  - pierwszy biskup chełmiński
• bł. Juta - pustelnica z Chełmży
• Magdalena Mortęska - reformatorka chełmińska
• dawny kościół i klasztor cysterek w Chełmnie
• Pieta Chełmińska
• kościół św. Jakuba w Toruniu
• ikonografia Krzyża
• duchowość pasyjna XIII i XIV w.
• Drzewo Życia
• obraz pasyjny
• Chrystus Bolesny
• kult maryjny w Polsce
• obraz Matki Boskiej Śnieżnej
• feretron różańcowy
• rozpad jedności Europy
• reformacja w Toruniu i diecezji chełmińskiej
• bp Piotr Kostka - kontrreformacja
• malarstwo protestanckie
• Droga Krzyżowa
• ks. S.W. Frelichowski więzień Fortu VII w Toruniu
• kult św. Barbary
• sztuka w Polsce po soborze trydenckim
• ikonografia Niepokalanego Poczęcia
• kościół Św. Ducha
• historyzm wieku XIX
• kościół w Toruniu w XIX w.
• wspólnota prawosławna w Toruniu
• sztuka sakralna a życie duchowe
• sztuka sakralna XX w.

Stefan Rafiński - Mały słownik biograficzny uczniów Gimnazjum Chełmińskiego z XIX i pocz. XX w.

 

Stefan Rafiński

Mały słownik biograficzny uczniów Gimnazjum Chełmińskiego z XIX i pocz. XX w.

Wydawnictwo Muzeum Ziemi Chełmińskiej

Chełmno 2020

Sygnatura SIRr IIIA/135

Stefan Rafiński jest zasłużonym chełmińskim biografem, historykiem i regionalistą.

Jest ona autorem wielu książek i artykułów naukowych.

W Książnicy Kopernikańskiej dostępne są jego następujące publikacje:

• Bonifacy Łazarewicz / Stefan Rafiński. - Grudziądz : Polskie Towarzystwo Historyczne 1978. 
• Chełmiński słownik biograficzny. T. 2 / Stefan Rafiński. - Chełmno : Wydawnictwo Muzeum Ziemi Chełmińskiej 2015. 
• Chełmiński słownik biograficzny / Stefan Rafiński. - Chełmno : Wydawnictwo Muzeum Ziemi Chełmińskiej 2006. 
• Dr Jan Sujkowski, lekarz i działacz narodowy na Pomorzu / Stefan Rafiński. - Grudziądz : Polskie Towarzystwo Historyczne, 1976.
• Mały słownik biograficzny uczniów Gimnazjum Chełmińskiego z XIX i pocz. XX w. / Stefan Rafiński. - Chełmno : Wydawnictwo Muzeum Ziemi Chełmińskiej 2020. 
• Mieczysław Łyskowski / Stefan Rafiński. - Grudziądz : Polskie Towarzystwo Historyczne, 1978. 
• Nauczanie języka polskiego w gimnazjum chełmińskim w latach 1840-1849 / Stefan Rafiński. - Toruń : UMK 1971. 
• Nieznane przyczynki do biografii prof. dr. med. Ludwika Rydygiera / Stefan Rafiński. - Warszawa : PWN, 1978.
• Objazdowa działalność Teatru Miejskiego w Grudziądzu na Pomorzu w okresie międzywojennym / Stefan Rafiński ; Gdańskie Towarzystwo Naukowe Wydział I Nauk Społecznych i Humanistycznych. - Gdańsk : Gdańskie Towarzystwo Naukowe, 1990. 
• Portret zapomnianego dziennikarza pomorskiego Jana Michała Rakowskiego / Stefan Rafiński. - Grudziądz : Polskie Towarzystwo Historyczne, 1979.
• Władysław Cieszyński, dziennikarz i działacz gdański / Stefan Rafiński. - Gdańsk : Gdańskie Towarzystwo Naukowe, 1975. 
• Z dziejów Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcącego w Chełmnie / Stefan Rafiński. - Bydgoszcz : Bydgoskie Towarzystwo Naukowe, 2001. 

Szczególnym zainteresowaniem Stefana Rafińskiego cieszyły się zawsze dzieje Gimnazjum w Chełmnie.

Wyrazem tego jest również "Mały słownik biograficzny uczniów Gimnazjum Chełmińskiego z XIX i pocz. XX w.".

Jest to kontynuacja I i II tomu "Chełmińskiego słownika Biograficznego", w którym znalazło się już wiele życiorysów zasłużonych adeptów Gimnazjum Chełmińskiego.

Gimnazjum powstało w 1837 roku i było w okresie zaboru pruskiego jedną z najważniejszych szkół średnich na Pomorzu.

Dzięki staraniom Polaków w latach 40-tych XIX w. w gimnazjum wprowadzono do nauczania język polski.

W Słowniku zaprezentowano biogramy 51 uczniów Gimnazjum Chełmińskiego.

Wielu z nich buło członkami tajnych polskich organizacji filomackich i filareckich.

Marta Spandowska - Chełmna dawny czar : pocztówki od 1890 do 1945 roku

 

Marta Spandowska

Chełmna dawny czar
Pocztówki od 1890 do 1945 roku

Wydawnictwo Region

Gdynia 2020

Sygnatura SIRr VIII/C-25

Album "Chełmna dawny czar" prezentuje chełmińskie pocztówki sprzed 1945 roku.

Wiek XIX i początek XX wieku był dobrym okresem dla Chełmna, które zaczęło się intensywnie rozbudowywać.

Miasto rozwijało się gospodarczo, zostało skanalizowane, powstał w nim szpital.

22 stycznia 1929 roku Chełmno powróciło do Polski.

W okresie międzywojennym udało się zelektryfikować miasto.

Na szczęście II wojna światowa dość łaskawie obeszła się z miastem, podobno dzięki urodzonemu w nim Heinzowi Guderianowi.

W albumie znalazły się pocztówki XIX- i XX-wieczne.

Są wśród nich pocztówki niemieckie i polskie.

Widokówki obrazują zmiany jakim na przestrzeni lat ulegało Chełmno.

Wznoszono jedne budynki, inne ulegały wyburzeniu.

Pocztówki zostały ułożone w porządku chronologicznym.

Pocztówki opatrzone są opisami i niezbędnymi komentarzami.

Przedstawiają panoramy miasta, park Nowe Planty, ratusz, mury obronne, Bramę Grudziądzką, kościół farny pw. Wniebowzięcia NMO, rynek, zespół klasztorny, kościół pofranciszkański pw. św. Jakuba Starszego i św. Mikołaja, kościół pw. Ducha Świętego, szkoły, lokale rozrywkowe i restauracje, dworzec kolejowy, szpitale, kościół podominikański pw. św. Piotra i św. Pawła, Wisłę, wojsko, dawne starostwo Powiatowe (dziś Urząd Miasta Chełmna), dzielnice Rybaki, ulice i place.

Jadwiga Lewandowska-Swołek - Związki gen. Józefa Hallera z Chełmnem oraz Gorzuchowem w latach 1920-1939

 

Jadwiga Lewandowska-Swołek

Związki gen. Józefa Hallera z Chełmnem oraz Gorzuchowem w latach 1920-1939

Wydawca: Machina Druku

Toruń 2020

Sygnatura SIRr IIIB/Haller Józef 

Jadwiga Lewandowska-Swołek urodziła się w Wielkich Łunawach koło Chełmna.

Ukończyła Administracje oraz Prawo na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu.

Była prokuratorem w Chełmnie i Golubiu-Dobrzyniu.

Na emeryturze studiowała Historię 50+ na Uniwersytecie Gdańskim.

Owocem nauki jest praca licencjacka "Związki gen. Józefa Hallera z Chełmnem oraz Gorzuchowem w latach 1920-1939" , która uzyskała bardzo pozytywne recenzje.

Autorka z prokuratorskim zacięciem i pasją historyka  ustalała nowe fakty i weryfikowała dotychczasowy stan wiedzy o związkach gen. Józefa Hallera z Chełmnem i Gorzuchowem.

Jej wykształcenie prawnicze pomogło zwłaszcza w ustaleniach dotyczących majątku gen. Hallera w Gorzuchowie i jego stanu prawnego.

Większość dokumentów , z których korzystała autorka zamieszczono w książce w postaci fotografii.

Poza tym w opracowaniu znajduje się bardzo dużo zdjęć archiwalnych gen. Hallera i jego rodziny.

Spis treści:

Rozdział I - Józef Haller - Dowódca Armii Polskiej we Francji oraz Frontu Pomorskiego

• Ku szarży generalskiej
• Organizacja Armii Polskiej we Francji i jej dyslokacja do Polski
• Żołnierze "Błękitnego Generała" - Ludwik Rudnicki i ks. Władysław Jan Łęga
• Misja Frontu Pomorskiego - rewindykacja Pomorza - 1920
• Armia Hallera Przejmuje Golub - 17 stycznia 1920
• Chełmno w dniu odzyskania niepodległości - 22 stycznia 1920 
• Hallerczyk - Franciszek Wałaszewski

Rozdział II - Gen. Józef Haller a Chełmno w latach 1920-1939

• Dowódca Frontu Pomorskiego w Chełmnie - 29 stycznia 1920
• Kolejna wizyta w Chełmnie - 1 grudnia 1920
• Józef Haller ojcem chrzestnym Jana Karwata - Narwa, 20 lipca 1921
• Honorowy Obywatel miasta Chełmna - 1924
• Haller na emeryturze wojskowej - od 1926
• Odwiedziny u chełmińskich Hallerczyków i harcerzy - 9 października 1927
• Wizyty w Chełmnie w latach 30.

Rozdział III - Gorzuchowo, powiat Chełmno - miejsce zamieszkania Hallerów w latach 1932-1939

• Gorzuchowo - zarys historii miejscowości
• Majętność Gorzuchowo we władaniu Józefa Hallera - 1921-1934
• Eryk Haller jako właściciel majątku w Gorzuchowie - 1934
• Kpt. Franciszek Socha-Paprocki - adiutant gen. Józefa Hallera
• Gen. Franciszek Antoni Zieliński - kolega i sąsiad Hallera
• Hallerowo - miejsce letniego wypoczynku "Błękitnego Generała" z rodziną i jego kontakty z malarzem Franciszkiem Szwochem

Rozdział IV - Działalność społeczna Józefa Hallera w Gorzuchowie i okolicy

• Praca na rzecz byłych żołnierzy, kombatantów i ich rodzin
• Kontakty z ruchem harcerskim
• Działania o charakterze religijnym
• Spotkania rekolekcyjne z o. Alojzym Ligudą SVD w latach 193601939
• Czy w Majętności Gorzuchowo przebywał o. Maksymilian Kolbe?
• Aktywność w Polskim Towarzystwie Czerwonego Krzyża

Rozdział V - Śladami pamięci gen. Józefa Hallera w Gorzuchowie oraz Chełmnie w III RP

Anna Sakowicz - Niebieskie motyle

 

Anna Sakowicz

Niebieskie motyle

Wydawca  Edipresse

Warszawa 2020

Sygnatura SIRr W/C/Sak60

W Informatorium uruchomiliśmy Mini-Wypożyczalnię Beletrystyki Regionalnej „Żółty Regał”.  Jest to specjalny dział z powieściami, których fabuła została osadzona w województwie kujawsko-pomorskim. Oferujemy kryminały, romanse, powieści obyczajowe, powieści historyczne i powieści młodzieżowe. Mini-Wypożyczalni towarzyszy również profil @zoltyregal na Instagramie.

 

Anna Sakowicz jest absolwentką filologii polskiej, edukacji filozoficznej, filozofii i edytorstwa współczesnego.

Ukończyła Uniwersytet Szczeciński i Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie.

Kilkanaście lat wykonywała zawód nauczyciela.

Jest autorką wielu powieści obyczajowych.

W Książnicy Kopernikańskiej dostępne są jej następujące książki:

• Złodziejka marzeń - 2014.
• Szepty dzieciństwa -2015.
• To się da! - 2016.
• Niedomówienia -2016.
• Żółta tabletka plus : opowiadania i humoreski - 2017.
• Już nie uciekam - 2017.
• Na dnie duszy - 2018.
• Postawić na szczęście - 2018.
• Listy do A. : mieszka z nami Alzheimer - 2019.
• Dogonić miłość - 2019.
• Kociewie : nieprzewodnik rowerowy / Anna Sakowicz, Sławomir Sakowicz - 2020.
• Niebieskie motyle - 2020.
• Czas grzechu : Gdańsk 1916-1939 - 2020.
• Zatrzymać czas - 2021.
• Czas gniewu : Gdańsk 1939-1968 / Anna Sakowicz. - 2021

"Niebieskie motyle" to powieść obyczajowa.

Bohaterką powieści jest Gosia (malarka) i jej siostry: Ania (naucycielka), Matylda (stewardesa).

Pewnego dnia Gosia znika.

Siostry szukają jej w całym Chełmnie.

Odkrywają nieznana prawdę o siostrze, jej tajemnicach i lekach, zmaganiach, które prowadzą ją do piekła samobójców.

Czy uda się w porę zapobiec tragedii?

Robert Małecki - Wada

 

Robert Małecki

Wada

Wydawnictwo Czwarta Strona

Poznań 2019

Sygnatura SIRr W/CH/Mal61

W Informatorium uruchomiliśmy Mini-Wypożyczalnię Beletrystyki Regionalnej „Żółty Regał”.  Jest to specjalny dział z powieściami, których fabuła została osadzona w województwie kujawsko-pomorskim. Oferujemy kryminały, romanse, powieści obyczajowe, powieści historyczne i powieści młodzieżowe. Mini-Wypożyczalni towarzyszy również profil @zoltyregal na Instagramie.

Robert Małecki jest najpopularniejszym toruńskim autorem kryminałów.

Jest politologiem, filozofem i dziennikarzem.

Prowadzi również kursy kreatywnego pisarstwa.

Jego "Skaza" otrzymała nagrodę Kryminalnej Piły za najlepszy kryminał miejski 2018 roku.

Popularność zdobył mroczną trylogią  o Marku Brenerze, której akcja działa się w Toruniu:

- Najgorsze dopiero nadejdzie

- Porzuć swój strach

- Koszmary zasną ostatnie

W 2020 roku opublikował thriller psychologiczny "Żałobnica".

Powieść "Wada" jest drugim tomem cyklu, którego bohaterem jest komisarz Bernard Gross z Chełmży.

- Skaza

- Wada

- Zadra

Powieści Roberta Maleckiego odznaczają się świetną głęboko przemyślaną i dopracowaną konstrukcją, mrocznym nastrojem, wciągającą akcją, napięciem trzymającym do ostatniej strony, wiarygodnie zbudowanymi bohaterami.

Księga klasztorów ziemi chełmińskiej w średniowieczu. T. 1, Chełmno

 

Monika Jakubek-Raczkowska
Juliusz Raczkowski
Piotr Oliński

Księga klasztorów ziemi chełmińskiej w średniowieczu
T. 1, Chełmno

Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika
Towarzystwo Naukowe w Toruniu

Toruń 2019

Sygnatura SIRr XXXIV/187

Opracowanie stanowi pierwsza część wydawnictwa poświęconego klasztorom w Chełmnie i Toruniu w okresie średniowiecza.

Autorzy zebrali obszerny materiał złożony z danych źródłowych, analiz, ikonografii i wyników prac dokumentacyjnych.

Publikacja poświęcona jest trzem chełmińskim klasztorom:

• cysterek - benedyktynek
• dominikanów
• franciszkanów

Opracowanie rozpoczyna się obszernym wstępem ogólnym, w którym przedstawiono dzieje, działalność i spóściznę wszystkich klasztorów ziemi chełmińskiej w średniowieczu łącznie.

Najważniejszą częścią publikacji jest Katalog, w którym uwzględniono szczegółowo opracowane zagadnienia historyczne, związane z funkcjonowaniem każdego z chełmińskich klasztorów, a także architekturę kościołów i zabytki należące niegdyś do ich wystroju i wyposażenia.

Każdy klasztor opracowano uwzględniając:

• Zagadnienia historyczne (nazwa, położenie, przynależność zakonna, historia klasztoru, składy osobowe konwentów, podstawy prawne, relacje prawne ze zwierzchnikiem terytorialnym, podstawy ekonomiczne, zycie religijne i oddziaływanie religijne, zabytki kultury pisanej
• Zagadnienia historyczno-artystyczne (założenie klasztorne, wystrój i wyposażenie kościoła, które przedstawiono w układzie identyfikacja, lokalizacja, opis, dzieje, rozpoznanie, bibliografia, dokumentacja, dokumentacja fotograficzna)

Opracowanie jest bogato ilustrowane.