Izabela Mazanowska
wstęp Tomasz Chinciński
Mniszek
Miejsce niemieckich zbrodni na Pomorzu w 1939 roku
Przewodnik
Wydawcy:
Muzeum Stutthof w Sztutowie
dla Oddziału - Muzeum Piaśnickie w Wejherowie
Wejherowo 2019
Sygnatura SIR VIb/8-81
Pomiędzy Grudziądzem a Świeciem w lesie obok miejscowościach Mniszek i Grupa Niemcy popełnili jedną z największych zbrodni w 1939 roku.
Od września do grudnia dokonano tu egzekucji kliku tysięcy osób.
Byli wśród nich Polacy i Żydzi. pochodzący z powiatu grudziądzkiego i świeckiego.
Wśród zamordowanych byli przedstawiciele polskiej elity: prawnicy, nauczyciele, duchowni, kupcy, ziemianie.
Szczególne miejsce wśród zamordowanych zajmują pacjenci Zakładu Psychiatrycznego w Świeciu.
Sprawcami zbrodni byli Niemcy z Rzeszy - funkcjonariusze SS oraz miejscowi Niemcy pomorscy zorganizowani w oddziały Selbstschutzu.
Selbstschutz w praktyce odgrywał szczególnie aktywną rolę w eksterminacji Polaków z Pomorza.
Akcja była zaplanowana jeszcze przed wojną, kiedy to sporządzono listy proskrypcyjne.
W praktyce we wrześniu aresztowania Polaków przez ich miejscowych Niemców w wielu miejscowościach przybrały żywiołowy i oddolny charakter.
Egzekucje były dokonywane na terenie dawnej żwirowni koło Mniszka i Grupy.
W 1944 roku Niemcy rozkopali masowe groby i spalili ciała zamordowanych.
Stąd większość ofiar zbrodni pozostaje bezimienna.
Liczbę zamordowanych szacuje się na 10-12 tysięcy osób w Mniszku i dalsze 6,5 tysiąca w Grupie.
W przewodniku opisano "Mniszek miejsce niemieckich zbrodni na Pomorzu w 1939 roku".
Opisano miejsca pamięci poświęcone:
- mieszkańcom Świecia i powiatu
- pacjentom i personelowi Szpitala Psychiatrycznego w Świeciu
- mieszkańcom Bydgoszczy
- mieszkańcom Grudziądza i powiatu
- mieszkańcom Chełmna i Powiaty
- jeńcom radzieckim, francuskim, angielskim
- bestialsko pomordowanym dzieciom
- żołnierzom polskim
- nauczycielom
- Żydom
- księżom i misjonarzom
Osobny rozdział dotyczy miejsca pamięci w Grupie.